John Heitinga zal, in ieder geval de komende periode, de honneurs waarnemen als interim-trainer van Ajax. Voor de voormalig verdediger is het, los van de omstandigheden waarin het gebeurt, een schitterende vervolgstap in zijn trainerscarrière en om zich als trainer te laten zien aan het grote publiek. De oud-speler, persoon en vooral Ajacied Heitinga kent bijna iedereen namelijk wel, maar wat voor trainer is hij?

Als Ajacied in hart en nieren mag het geen verrassing heten dat Heitinga in de basis staat voor aanvallend voetbal. Met het 4-3-3-systeem als uitgangspunt van alle elftallen die hij getraind heeft, voldoet hij in die zin in ieder geval aan de minimale eis als Ajax-trainer. In zijn anderhalf jaar als trainer van Jong Ajax heeft Heitinga bovendien aangetoond dat hij zijn teams zeer aantrekkelijk voetbal kan laten spelen.

Na een lastige start was er vorig seizoen, met name op De Toekomst, met enige regelmaat een aanvallende galavoorstelling te zien, waarbij het doelpuntenaantal snel hoog op kon lopen. Verdedigend stond het weliswaar wat minder, maar dat had ook grotendeels met de kwaliteit van het spelersmateriaal te maken. Van 6-3 en 4-2 overwinningen tot een 4-4 gelijkspel, het waren verre van ongewone uitslagen voor Heitinga en zijn team.

Ook dit seizoen kende Heitinga met Jong Ajax een aantal uitschieters naar boven. Denk aan de thuiswedstrijden tegen De Graafschap (5-1) en de huidige nummer twee uit de Keuken Kampioen Divisie Heracles Almelo (4-0). Schoolvoorbeelden van hoe je een Ajax-ploeg graag wil zien spelen. Aanvallend, attractief, met bravoure en branie en bovenal volwassen.

Verval Jong Ajax

Er is echter ook een ‘maar’ in het verhaal van Heitinga bij Jong Ajax en dat is het huidige ogenschijnlijke verval ten opzichte van vorig seizoen. Nu is het uiteraard niet fair om de trainer van Jong Ajax af te rekenen op welke plek hij in de competitie bezet en voor bovengenoemd verval zijn ook een hoop uitstekende verklaringen te vinden, die buiten de macht van de trainer liggen. De allerbelangrijkste daarvan is het lot waar elke jeugd- en Jong Ajax-trainer mee te maken krijgt: ieder jaar is de groep (grotendeels) anders.

Heitinga kon in 2021/22 regelmatig beschikken over spelers van Ajax 1, zoals Mohamed Daramy, Mohammed Kudus, Kenneth Taylor en tegen het einde ook nog Mohamed Ihattaren, dit seizoen is eigenlijk alleen Lorenzo Lucca de vaste ‘dispensatiespeler’. Bovendien is er in Naci Ünüvar alleen al een speler weggevallen die wedstrijden regelmatig hoogstpersoonlijk openbrak en/of besliste.

Toch is er nog een flinke kern spelers over van het succesvolle vorige seizoen. Youri Regeer, Kian Fitz-Jim, Christian Rasmussen en Kristian Hlynsson zijn bijvoorbeeld nog altijd regelmatig te bewonderen op de vrijdag- en maandagavonden. Daarbij brengen de spelers die er nieuw bij zijn gekomen ook weer een hoop potentie met zich mee. Jongens als Gabriël Misehouy, Silvano Vos en Olivier Aertssen kunnen in potentie de toekomstige ruggengraat van het eerste elftal vormen.

Positiewisselingen en keuzes

Heitinga maakt dit seizoen echter regelmatig gebruik van andere spelers die vaak ogenschijnlijk minder potentie hebben, ten koste van talenten zoals Vos, Misehouy en Aertssen. En als die jongens wel spelen, is dat vaak op een andere positie dan ze gewend zijn en waar ze het liefst spelen. Centrale verdediger Aertssen heeft regelmatig als rechtsback gespeeld, nummer tien Misehouy op linksbuiten of als valse spits en nummer zes Vos was op een gegeven moment ook als rechtsback terug te vinden. Deze en andere positiewijzigingen kwamen de resultaten en belangrijker nog het spel niet ten goede.

Minder spel en mindere resultaten vallen met een dito selectie prima te verklaren. Heitinga wekt dit seizoen dus echter niet de indruk dat hij de spelers die hij voorhanden heeft altijd optimaal benut. Zelf beschreef hij het spelen op andere posities een paar maanden terug in een interview met Ajax Showtime als een waardevolle nieuwe ontwikkeling voor zijn spelers. ‘Betaald voetbal is iets anders dan jeugdvoetbal. Ik hoor vaak “hij is een linksbuiten of hij is een tien”, dat vind ik onzin. Het gaat erom dat je op verschillende posities kan spelen en dat spelers elkaar gaan versterken, zodat hun ontwikkeling sneller gaat’, sprak hij destijds.

Invloed Ajax 1

Zo stak Heitinga de hand nadrukkelijk in eigen boezem wat betreft de positiewijzigingen. Toch roept de vergelijking tussen het Jong Ajax van dit jaar en dat van vorig jaar ook de vraag op wat de invloed van de trainer van Ajax 1 is. Het beste voorbeeld daarvan is Regeer, die vorig seizoen zeer succesvol was als rechtsback, maar dit seizoen nog maar zelden op die positie te vinden is. Dat Heitinga in dat opzicht plots van gedachten veranderd is, lijkt onwaarschijnlijk en dat Regeer zijn beste kans op speelminuten in Ajax 1 op eigen initiatief op zou geven eveneens.

De vraag is dan ook hoe groot de hand van Alfred Schreuder en Erik ten Hag geweest is in de opstellingen van Jong Ajax. Die vraag zorgt er inherent voor dat Heitinga’s keuzes als trainer moeilijker te beoordelen zijn, omdat niet duidelijk is welke beslissing nu uit zijn koker komt en welke uit die van het eerste.

Heitinga wil codes kraken

Een eigenschap die Heitinga wel al jaren wordt toegedicht, is dat hij (jonge) spelers beter maakt. Ünüvar, Fitz-Jim, Brian Brobbey, Ryan Gravenberch; het zijn een slechts een aantal namen met wie Heitinga succesvol samenwerkte en die onder zijn leiding een positieve ontwikkeling doormaakten. In het interview met Ajax Showtime bleef hij desondanks bescheiden en wilde hij zich de kwaliteit van spelers beter maken niet toe-eigenen.

Wat echter constant terugkwam was de waarde die Heitinga hecht aan de persoonlijke band tussen speler en trainer. ‘Codes kraken’, noemde hij dat. ‘Elke speler heeft een code en die code moet je zien te kraken. En hoe meer de speler van mij weet en andersom, hoe beter we elkaar gaan begrijpen en hoe meer we eruit gaan halen.’ Die band tussen speler en trainer bestempelde Heitinga dan ook als cruciaal. ‘Ik ben ervan overtuigd dat je daar het meest uit gaat halen.’

Dat Heitinga daarin een succesformule heeft weten te vinden, blijkt wel uit hoeveel van zijn spelers met hem weglopen. Vrijwel al zijn (oud-)spelers spreken lovende woorden over de ras-Ajacied. Sontje Hansen droomde vorig jaar tegenover ESPN zelfs hardop van een toekomst in Ajax 1, met Heitinga als zijn trainer. Velen zullen beamen dat een trainer die goed in de groep ligt en waarvoor de spelers door het vuur gaan meer dan welkom is bij Ajax. En als Heitinga tot nu toe heeft aangetoond één type trainer te zijn, is dat het wel.

Mindset en discipline

Die aanpak en dat effect zijn overigens niet te verwarren met het beleid van gedeelde verantwoordelijkheid dat Alfred Schreuder bij Ajax voerde en waarvan velen concludeerden dat dat bij deze selectie faliekant was mislukt. Heitinga komt over als een trainer die, ondanks de goede band die hij met zijn spelers heeft, wel degelijk boven de groep staat en ook disciplinair in kan grijpen. Tegenover Ajax Showtime verklaarde de trainer bijvoorbeeld dat dergelijk ingrijpen in het begin nodig was bij de Jong Ajax-selectie waarmee hij vorig seizoen werkte. De goede reeks van dertien ongeslagen wedstrijden op rij die Heitinga in het najaar van 2021 met Jong Ajax neerzette, was mede daaraan te danken.

Wie de afgelopen periode naar Ajax 1 keek, zag vaak ongeïnspireerd ogende spelers die niet van elkaar leken te weten wat ze aan het doen waren. Heitinga lijkt in dat opzicht vooral een uitdaging in mentaal opzicht te wachten. Dat lijkt echter een klus die hem op het lijf geschreven is. De trainer heeft namelijk al meermaals aangetoond dat hij uitblinkt in spelers voor zich winnen. Gedurende het eerdergenoemde interview raakte Heitinga bovendien niet uitgepraat over het belang van het bijbrengen van de juiste mindset.

Wat in dat opzicht in voor hem pleit, is dat Heitinga een groot deel van de selectie goed kent. Jurriën Timber, Devyne Rensch, Taylor, Fitz-Jim, Regeer, Youri Baas en Brobbey hebben allemaal één of meerdere jaren onder Heitinga gespeeld in Jong Ajax en/of één van de jeugdelftallen. Daarbij maakten Lucca en Francisco Conceição dit seizoen al meermaals minuten onder Heitinga in Jong Ajax en was de ras-Ajacied in 2015/16, bij zijn ietwat roemloze terugkeer in Amsterdam, enkele maanden ploeggenoot van Davy Klaassen. In hoeverre hij de rest van de groep voor zich weet te winnen, valt te bezien, maar met zijn indrukwekkende spelerscarrière en ontegenzeggelijke connectie met de club komt de trainer in ieder geval niet als complete nobody voor de ploeg te staan.

Hoe Heitinga’s avontuur als (interim-)trainer van Ajax 1 gaat verlopen, valt lastig te voorspellen. Al is het maar omdat op het moment nog niet eens duidelijk is voor hoe lang hij zichzelf zo mag noemen. Gezien de situatie waarin de ras-Ajacied instapt, kun je je afvragen of hij dé man is om in ieder geval Ajax’ seizoen te redden en bovenal of je dat van hem mag verwachten. Voordeel voor Heitinga is in ieder geval dat hij, ten opzichte van staat waarin hij het team erft, het moeilijk nog slechter kan doen.

Weet Ajax de negatieve reeks zonder zege te doorbreken door met 0-2 te winnen van Excelsior in Rotterdam? !

Als je verantwoord speelt, houd je het leuk. Wat kost gokken jou? Stop op tijd, 18+!

Bademba Barrie (Twitter: @Bademba__Barrie | E-mail: B.Barrie@Ajaxshowtime.com)