Wat begon als een mooi sprookje in 1999 eindigt in september 2020 als een deceptie: per 1 oktober verkoopt Ajax haar aandelen (51%) in Ajax Cape Town aan de huidig minderheidsaandeelhouder. Jonathan Ursem, die vier jaar in Zuid-Afrika woonde, fan werd van de club en daar het boek Ajax in Afrika over schreef, houdt er gemengde gevoelens aan over.

Het zat er al even aan te komen natuurlijk, maar de kogel is nu dan echt door de kerk. Wat vind je van de beslissing van Ajax op zakelijk gebied om na 21,5 jaar te stoppen met Ajax Cape Town?

'De zakelijke overwegingen snap ik wel. De doelstelling met Ajax Cape Town was niet zozeer om winst te maken, het moest eerder voetbaltalenten opleveren. Dat vertaalt zich dan uiteindelijk wel weer terug naar geld. In Amsterdam zien ze onderaan de streep dat Cape Town vier spelers aan Ajax 1 heeft afgeleverd. Dat is niet voldoende. Dan kan Ajax in de toekomst Traoré misschien wel voor tachtig miljoen euro verkopen aan Real Madrid, maar dan nog zit je maar met vier spelers. Dat is gewoon niet genoeg.'

En dan te bedenken dat Traoré niet eens werd opgeleid bij Cape Town, maar daar door Ajax werd gestald. Eyong Enoh werd er ook niet opgeleid...

'Klopt, en Pienaar werd gescout in Johannesburg en is toen door Ajax in Kaapstad gestald. Als je het zo bekijkt is Serero de enige speler die door Cape Town is opgeleid en in Amsterdam is doorgebroken. Verder heeft Cape Town veel spelers voor de Zuid-Afrikaanse markt opgeleid en veel internationals zijn uit Kaapstad gekomen. Alleen: daar heeft Amsterdam niets aan. Zakelijk snap ik de beslissing van Amsterdam wel, maar persoonlijk als fan vind ik het heel erg jammer dat de naam Ajax gaat verdwijnen uit Kaapstad.'

Je zegt dat de naam Ajax gaat verdwijnen. Is het al bekend hoe de club nu verder gaat?

'Uiterlijk 1 oktober worden de aandelen overgedragen aan de huidige minderheidsaandeelhouder. Dat is de familie Efstathiou, Ari is de CEO van de club. Vanaf 1 oktober is het zijn club en dan mag hij ermee doen wat hij wil. Mijn verwachting is dat hij wel de eigenaar van de club blijft. Het is best wel een stugge man, ik zie hem de club niet snel verkopen. Hij is extreem rijk en heeft het geld niet nodig.'

'Een Zuid-Afrikaanse journalist zegt al te weten dat de nieuwe naam van de club Cape Town Stars wordt. Dat is de naam van de BV waar de aandelen van Ajax Cape Town inzitten. Het is een samentrekking van de twee clubs die ooit zijn gefuseerd tot Ajax Cape Town: Seven Stars en Cape Town Spurs. De naam Ajax zal voorgoed verdwijnen (enkele uren na dit interview maakte Ajax Cape Town bekend dat het haar naam wil omdopen in Cape Town Spurs, red.) Ik heb Ajax ernaar gevraagd, maar een woordvoerder van de club wil niet bevestigen noch ontkennen dat de naam Ajax verdwijnt. Het zou wel gek zijn als ze nog in het wit-rood-wit blijven spelen.'

Eerder dit jaar vond er een conflict plaats bij Ajax Cape Town. Hans Vonk moest het veld ruimen en Andries Ulderink vertrok vrijwel direct eveneens uit Kaapstad. Is dat conflict de druppel geweest of had de samenwerking anders ook wel ten einde gekomen?

'Ik denk dat het het proces wel heeft versneld. Een ander moment dat belangrijk was voor het einde van de samenwerking was de degradatie in 2018. In januari van dit jaar schreef Ajax in haar halfjaarcijfers dat de club bezig was met een strategische heroriëntatie van het belang in Kaapstad. Dat is beurstaal voor: we gaan de aandelen verkopen.'

'Zo'n twee tot drie weken later - eind januari/begin februari - werd Vonk eruit gegooid. Hij werd in korte tijd twee keer op non-actief gesteld door Ari Efstathiou. Ulderink was toen solidair aan Vonk. Vooral de manier hoe Amsterdam ermee omging - ze konden ook met hun vuist op tafel slaan en zeggen: wij hebben 51 procent van de aandelen en Vonk en Ulderink gaan nergens naartoe - was voor mij het breekpunt. Ze hebben het een beetje laten gaan. Ze dachten: we houden ermee op en we gaan op zoek naar een chique moment om dat te doen. Ze hebben gewacht tot het seizoen was uitgespeeld.'

Voor de coronacrisis stond Ajax Cape Town er goed voor, maar uiteindelijk is het niet gelukt om kampioen te worden dan wel te promoveren. Hoe kon het zo misgaan?

'Op een gegeven moment stonden ze eerste met negen punten voorsprong. Toen kwam de biobubbel, zoals ze dat noemen. De laatste wedstrijden werden gespeeld in Johannesburg. Ik dacht toen al: die negen punten zijn met nog zes duels te gaan niet genoeg. Ajax is gewend om op zeeniveau te spelen, maar in Johannesburg speelden ze op 1700 meter hoogte. Op één club na speelden de resterende tegenstanders altijd op grote hoogte. En ze troffen ook nog alle topclubs in de laatste paar wedstrijden. Uiteindelijk hebben ze veel punten laten liggen en werden ze op één doelpunt na geen kampioen. De play-offs waren vervolgens ook een disaster.'

Stel dat de club wel zou zijn gepromoveerd, was Ajax dan wel doorgegaan?

'Ik denk dat ze ook dan zouden zijn gestopt. Puur onderaan de streep heeft het te weinig opgeleverd. Ajax vertrekt nu door de achterdeur, bij promotie had Ajax door de voordeur kunnen vertrekken door ook een mooie jeugdopleiding achter te laten. Nu is Ajax als een soort dief in de nacht vertrokken.'

Uiteindelijk kunnen we stellen dat Ajax Cape Town te weinig spelers heeft opgeleid voor Amsterdam. Niet alles ging goed in Kaapstad, maar wellicht dat er vanuit Amsterdam meer gedaan had kunnen worden?

'Vooral de focus en aandacht vanuit Amsterdam heeft het uiteindelijk niet doen slagen. Het is nu redelijk stabiel, maar daarvoor was het altijd een gedoe in de directiekamer. Er was constant een wisseling van voorzitters, trainers en directeuren. Het is vooral misgegaan tot de huidige directie er kwam te zitten. Een trainer als Co Adriaanse zei: ik ga gewoon niet naar Kaapstad toe, ik vind het een onzinproject. Als de hoofdtrainer er met desinteresse tegenover staat, gaat het niet gebeuren met die club. Niet alle directeuren hebben hun schouders onder de samenwerking gezet. De afstand is ook ver en het reizen kost veel tijd, energie en geld. Als je dan ook te maken hebt met een club waar ze elkaar de tent uitvechten en de directeuren elkaar wielklemmen geven op de parkeerplaats, denken ze in Amsterdam ook: laat maar zitten.'

Ajax zoekt de laatste jaren steeds vaker de samenwerking op met clubs uit andere continenten. Toch gaat het er heel anders aan toe dan in Kaapstad. Denk je dat Ajax in de toekomst nog eens een samenwerking á la Cape Town zal beginnen?

'Dat denk ik niet. De directie zei al dat Cape Town de laatste naamdrager zal zijn. Er zal geen satellietclub meer komen die Ajax zal heten. Ik denk dat het één keer geprobeerd is en het is niet geslaagd. Ajax kan het nu beter zoeken in samenwerkingen waar ze hun filosofie kunnen verkopen of hun kennis met betrekking tot het opleiden van jeugdspelers kunnen delen. Ze zullen niet meer de dagelijkse beslommeringen van een club ver weg willen hebben. Zeker niet als de voorzitter daar toch maar een beetje zijn eigen gang gaat.'

Is het bekend hoe de fans van Ajax Cape Town denken over het besluit van Ajax?

'Ik heb deze maand nog een enquête gehouden onder fans van Ajax Cape Town. Die fans waren unaniem: ze wilden dat Ajax honderd procent van de aandelen in handen zou krijgen. Dat Amsterdam de macht zou overnemen en de huidige voorzitter zou vertrekken. Het tegenovergestelde is nu gebeurd. De fans hadden veel vertrouwen in de filosofie uit Amsterdam.'

Ook voor jou als fan is het nu balen, zo gaf je al aan. Blijf je de club nog wel volgen?

'Het zal sowieso minder worden, maar ik blijf het volgen. Ik ben benieuwd welke kant het opgaat. Het is nu elf dagen voor de start van de competitie. De club heeft officieel nog geen nieuwe naam, nog geen nieuw tenue, nog geen sponsor, er is geen technisch directeur en er zijn niet genoeg spelers. Het worden nog elf spannende dagen.'

Bart Veenstra (Twitter: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)