Ajax heeft onder Peter Bosz nog geen overwinning kunnen boeken in de voorbereiding. Over een kleine twee weken staat een belangrijke, lastige wedstrijd in de voorronde van de Champions League op het programma. Wat zijn de gevolgen van een matige voorbereiding qua resultaten op een duel waar het er echt omgaat? Ajax Showtime sprak met sportpsycholoog en performance coach Lisandro Isei, ook wel bekend als Footballchology, en zocht het uit.

De Amsterdammers krijgen veel goals tegen, terwijl de defensie Ajax' steunpilaar was de afgelopen jaren. Na bijna zes jaar Frank de Boer, kunnen aanpassingen aan een nieuwe trainer moeilijk verlopen, vertelt Isei, gespecialiseerd in sportpsychologie en het objectief verbeteren van prestaties voor spelers en teams. ‘Het was voor Bosz moeilijk aanpassen geweest als de selectie die Bosz heeft overgenomen van De Boer intact was gebleven alle jaren. Maar elk jaar vonden er wijzigingen plaats in de selectie of staf, dus ik denk dat het als groep meevalt. Individueel kan het echter een ander verhaal zijn.'

‘Het is zo dat spelers en een nieuwe trainer tijd nodig hebben om aan elkaar te wennen. Niet alleen qua oefenstof maar ook qua communicatie. Welke actie wordt er van mij verwacht wanneer een trainer iets aangeeft? Als een trainer roept: ga door! Wil hij dan dat ik naar voren loop, dat ik doorga om druk te zetten of doorga met spelen zoals ik bezig ben? Die vragen zorgen voor onduidelijkheid en kosten tijd om te verwerken. Als je in een korte tijdspanne snelle beslissingen moet nemen, gaat het eerder mis dan goed. Het vergt tijd', aldus Isei.

Mentale gevolgen oefennederlagen
Het proces met een nieuwe trainer die een andere speelwijze erop nahoudt kost tijd, maar hebben matige resultaten in een voorbereiding op een moeilijk duel geen mentale gevolgen voor spelers? Dat ligt eraan, vertelt de man die met Footballchology psychologische en mentale invloeden op prestaties in kaart probeert te brengen. 'Het gaat hierbij om context. Waarom verliezen ze wedstrijden? Als ze verliezen door factoren die buiten hun macht liggen, dan kunnen ze een nederlaag makkelijk naast hun neerleggen. Verliezen ze door factoren die binnen hun macht liggen (bijvoorbeeld onderschatting red.), dan kan er twijfel ontstaan, wat ook in de hoofden gaat zitten.'

De oefenwedstrijden zijn met name door persoonlijke fouten verloren, factoren die binnen een macht liggen van een speler. Isei: 'Het heeft in die zin invloed dat men in ieder geval weet waardoor men verliest. Aan persoonlijke fouten kun je iets doen, namelijk de fouten analyseren. Waarom maken spelers fouten? In welke situaties maken ze die? Welke andere mogelijkheden had de speler?'

Geen man overboord. 'In de voorbereiding zal het (oefennederlagen door persoonlijke fouten red.) niet zo'n mentaal effect hebben op spelers. Er zijn natuurlijk uitzonderingen, maar er moet structureel eenzelfde fout gemaakt worden, wil het invloed hebben op prestaties. Een speler bij Ajax heeft aangetoond over lerend vermogen te beschikken, anders speel je niet bij Ajax. Als de wil er is, dan komt het goed.'

Teamgeest en positivisme
Individueel hoeft het maken van fouten niet per se mentale gevolgen te hebben, voor de teamgeest van een elftal geldt hetzelfde. 'Spelers maken meestal onderling grappen. Dat is de manier waarop ze ermee omgaan. Het copingsmechanisme is het weglachen. Voor de staf is hierin een grote rol weggelegd. Een trainer kan aangeven dat fouten gemaakt mogen worden. Het is zijn taak om de spelers bewust te maken van situaties waarin fouten gemaakt worden en hoe ze voorkomen kunnen worden. Daarbij zitten spelers, bij het maken van (veel) fouten, eerder op de bank dan dat spelers aan capaciteiten van een teamgenoot gaan twijfelen.'

Fouten maken kan zelfs voordelen met zich meebrengen, blijkt uit een onderzoek van Footballchology naar de relatie tussen motivatie en prestatie. 'Inzicht in gemaakte fouten helpt spelers om die later minder snel te maken. Het willen laten zien dat je eigenlijk heel goed bent, is iets krachtigs. Onderzoek toont aan dat spelers hierdoor beter presteren. Het heeft alleen wel een optimaal punt. Voorbij het optimale punt heeft bewijsdrang een negatieve werking op prestaties. Spelers die te geforceerd iets rechtzetten of iets willen laten zien. Meestal zie je dat ze dan onnatuurlijk gaan spelen en te veel risico's nemen.'

Omgang met spelers
Omgang met spelers en het bewust maken van bepaalde zaken als speelstijl is hierom belangrijk. 'Honderd keer oefenen zonder bewustzijn sorteert in minder effect dan bewustzijn creëeren en twintig keer oefenen.' Isei doelt hierbij op de speelwijze die Bosz wil invoeren bij de Amsterdammers. Een speelwijze waar iedereen druk moet zetten, anders loopt het spel in de soep. Mentaliteit is super belangrijk. 'Je moet weten hoe spelers in elkaar zitten. Met dit gegeven kun je elke speler motiveren op de manier die het beste aansluit bij elk individu. In de groep is het belangrijk om doelen te stellen en die te operationaliseren. Verwachtingen van de trainer én spelers moeten duidelijk zijn. Daarbij moeten consequenties als taken niet worden uitgevoerd ook duidelijk zijn.'

Om de spelers uiteindelijk voor zich te winnen en ze te overtuigen van een visie, moet Bosz dicht bij zichzelf blijven. 'Hij (Bosz red.) zal overtuigingstechnieken moeten gebruiken die dicht bij hem liggen als persoon. Geen act opvoeren of andere gekkigheid. Op een gegeven moment helpen resultaten ook om de groep te overtuigen van zijn manier van werken. Als Ajax de eerste tien wedstrijden wint, zijn de spelers eerder overtuigd van zijn werkwijze', sluit Isei af.

Door Sjors van Veen (Twitter: @SjorsvanVeen) | email: sjorsvanveen@live.nl