Er zijn weinig mensen die op dit moment in de schoenen willen staan van Marcel Keizer. De coach van Ajax liep met zijn ploeg Europees voetbal mis en moet daarom dit seizoen meer dan ooit kampioen worden. Om dat voor elkaar te krijgen, is Keizer nog op zoek naar de ideale formatie. Vanwege de recente discussie over of Dolberg én Huntelaar samen in de punt moeten spelen, sprak Ajax Showtime met vier experts, die allemaal hun licht laten schijnen op één formatie. 3-4-3, 4-3-3, 4-4-2, 3-5-2? In deel 2 Aad de Mos, die sinds de wedstrijden tegen Rosenborg en VVV Venlo vol inzet op 3-4-3.

De analist was commentator bij de wedstrijd tussen Rosenborg en Ajax en ondanks de slechte uitkomst raakte hij enthousiast over de tweede helft. Keizer bracht Huntelaar en samen met Dolberg en daar achter Donny van de Beek en Hakim Ziyech creëerde Ajax kans op kans. ‘De beste formatie ontstaat bij toeval en onderweg’, vertelt hij erover. ‘Dat kwartje had ook in de voorbereiding kunnen vallen, maar dat je voorrondes in Europa moest spelen, was eigenlijk een vergiftigd geschenk.’

Keizer koos voor de zekerheid van vorig seizoen, waardoor een ultra-aanvallende 3-4-3 pas een beetje tegen Rosenborg in de tweede helft en helemaal in de uitwedstrijd tegen VVV vorm kreeg. ‘Als je kampioen was geworden en je was direct geplaatst, dan was het kwartje misschien al wel in de voorbereiding gevallen. Nu viel die tijdens de wedstrijden tegen Rosenborg en VVV. Ik denk dat Keizer tijdens de interlandperiode genoeg tijd heeft gehad om te oefenen’, kijkt De Mos alvast vooruit naar de thuiswedstrijd tegen PEC Zwolle.

De opstelling van De Mos, met De Jong als libero en Neres en Younes op de flanken.

Voordelen van 3-4-3 met Dolberg
‘Het is niet alleen maar Dolberg en Huntelaar, je moet de spelers op de goede plaats zetten, zodat je een geoliede machine krijgt’, stelt de oud-trainer van Ajax meteen vast als het over een systeem met Dolberg én Huntelaar gaat. ‘Iedereen speelt in deze 3-4-3 in balbezit in een positie waar hij zijn ei kwijt kan. Met deze formatie kun je domineren, omdat het middenveld heel sterk is. Natuurlijk kan het ook tegen Feyenoord en PSV. Je domineert de wedstrijd met een extra mannetje op het middenveld en Veltman, De Ligt en Wöber kunnen makkelijk met die ruimtes in de rug spelen.’

De Mos heeft het helder voor ogen: ‘Huntelaar en Dolberg kunnen afwisselen. Je kunt bijvoorbeeld ook twintig minuten met Huntelaar op tien spelen, dan weet de tegenstander ook niet wie er in de punt komt. Dat is prettig en als één van de twee op is, dan zet je Siem de Jong erbij. Keizer is wel een vaardig iemand die dit wel zou durven. Hij heeft een beetje geluk nodig dat alles in de plooi valt en dat hij punten gaat pakken, dan komt het vertrouwen vanzelf.’

Dat vertrouwen moet verder worden opgedaan tijdens de vele trainingssessies die Ajax door de Europese uitschakeling heeft. ‘Als de tegenstander met drie aanvallers speelt, kan Frenkie de Jong voor of naast De Ligt gaan spelen, dat moet hij zelf uitzoeken. Ik zou willen dat Ajax de wedstrijd domineert en dan moet de tegenstander zich aanpassen. Dat is geen pretje voor de tegenstander, met een De Jong die steeds inschuift. Als je dat wil bestrijden, ben je verplicht om vier middenvelders op te stellen en als je de drie spitsen bij Ajax wil bestrijden, moet je met vier verdedigers spelen. Dan kom ik al snel uit op twee overgebleven spitsen bij de tegenpartij en dan heb je aan drie verdedigers bij Ajax genoeg. Ajax dwingt de tegenstander zo tot nadenken en speelt zelf zijn eigen spel.’

Nog een voordeel is de positie van de buitenspelers in deze 3-4-3. De Mos kiest voor David Neres en Amin Younes op rechts en links. Zij spelen iets meer naar binnen, zodat de vele middenvelders in de gaten kunnen duiken. ‘Buitenspelers die naar binnen komen, dat moet. Buitenspelers met het krijt op de schoenen, dat is echt ouderwets. Daardoor speelde Traoré in het begin bij Ajax ook zo slecht, omdat hij dat moest van Bosz. Hij is zijn eigen plan gaan trekken en daarna werd hij de sterkste schakel toen hij naar binnen kwam. Internationaal zijn echte buitenspelers ook allang achterhaald. De Duitsers spelen al niet meer zo, Napoli speelt niet meer zo en Barcelona speelt niet meer zo. Er moeten mensen kómen op die posities, zoals Van de Beek en Ziyech.’

Nadelen van deze 3-4-3
Volgens De Mos zijn er weinig nadelen als je het 3-4-3-systeem goed uitvoert in de Eredivisie. Willem Weijs, vrijdag aan het woord over 4-3-3, heeft juist wel zijn bedenkingen. ‘Het grote probleem is dat je in 3-4-3 met grote ruimtes speelt achterin en ik vraag me af of je dat moet willen met een Veltman, Dijks, maar ook Viergever en Wöber. Ik heb er mijn bedenkingen bij. De verdediging van Ajax heeft de laatste weken laten zien dat het kwetsbaar is en als je die dan ook nog eens in grote ruimtes gaat zetten, dan moet je je afvragen of dat op dit moment past bij de kwaliteiten die de spelers hebben’, aldus de oud-jeugdtrainer van Ajax, die inmiddels werkzaam is bij NAC Breda.

Weijs vertelt ook: ‘Ik zou nu nooit experimenteren met 3-4-3, omdat je dicht tegen een crisis aan zit. Als je nu 3-4-3 gaat spelen en je gaat daarmee niet de resultaten boeken, dan breekt gewoon de pleuris uit. Je kunt nu zeggen dat het seizoen niet geslaagd is, maar de fans eisen wel meer dan ooit een prijs. Je zou het kunnen doen als je ver achter staat of ver voor in de competitie, maar ik denk niet dat de Eredivisie in die fase gaat belanden. PSV en Ajax zullen gelijkwaardig zijn en Feyenoord gaat door de Europese wedstrijden wel wat laten liggen.’

De Mos is het niet eens met de stelling dat de verdediging kwetsbaar wordt als Ajax gaat spelen zoals hij graag zou zien. ‘Je moet zorgen dat je bij de omschakeling niet individueel druk gaat zetten, maar met groepen samen. Met het versterkte middenveld kun je druk op de bal zetten en Dolberg en Huntelaar kunnen direct druk zetten op de twee centrale verdedigers. Daarmee breng je iedere Eredivisie-ploeg in de problemen. De lange bal is geen probleem, want Veltman, De Ligt en Wöber zijn sterk in de lucht. Het is een kwestie van veel doen en gevoel krijgen. Als Keizer eruit is, dan moet hij er ook dagelijks op gaan trainen, met elf tegen elf. Je moet wedstrijden spelen en jezelf verbeteren.’

Meer 'Systeem-debat':
Deel 1: Ajax met twee spitsen
Deel 3: Ajax 'gewoon' in 4-3-3

Bram van der Ploeg (Twitter: @BvdPloegg | e-mail: B.vanderploeg@ajaxshowtime.com)

Speel je graag met de kerstboom van Adriaanse? Speel dit voetbal-spel.