Met de start van Alex Kroes gaat de blik nog meer op volgend seizoen. De verwachting is dat er opnieuw veel veranderingen gaan plaatsvinden, maar de financiële middelen zijn beperkter dan andere jaren. Waar het andere jaren gaat om manieren om meer te verdienen, moet er nu ook minder uitgegeven worden. Deze tweede editie van Diepe Zakken geeft vijf opties om kosten te besparen.

De halfjaarcijfers van Ajax vielen tegen. Een winst van bijna dertig miljoen euro in een half jaar klinkt niet slecht, maar onder de streep betekent het aan het einde van het seizoen een (klein) verlies, waar een (kleine) winst de verwachting was. Het is een voorbode voor volgend seizoen, waar nu toch echt ook financieel gevoeld gaat worden wat de effecten van langdurige slechte prestaties zijn. Dit vanwege de grote afhankelijkheid van Europese prestaties en transferinkomsten in de begrotingsstrategie. Ajax gaf in de halfjaarcijfers al aan te rekenen op Europa League-voetbal in het volgende seizoen. Of dat ook daadwerkelijk betekent dat de Champions League-begroting op de schop gaat, is niet ondenkbaar.

Beperkte mogelijkheden om inkomsten te vergroten

Naast Europese premies en transferinkomsten zijn de grootste inkomstenbronnen kaartverkoop, sponsoren, merchandise en televisierechten. Kaarten duurder maken lijkt niet de juiste route. Of er nu veel rek zit in de zakelijke inkomsten (businessseats, skyboxen en sponsoren) is de vraag. Misschien dat de komst van Kroes en bijbehorende nieuwe koers daar positief aan kan bijdragen. Ook de televisiegelden stijgen pas echt vanaf het seizoen 2025/26.

Eigenlijk is er alleen qua merchandise iets te winnen. Er werd vijf miljoen euro, of ruim 25 procent, minder verdiend ten opzichte van het eerste half jaar van het vorige seizoen. Een laatste meevaller kan komen uit het EK en andere wedstrijden van nationale teams (Nations League, WK-kwalificatie, etc.). Vorig seizoen werd er drie miljoen euro meer verdiend door het meespelen van spelers aan het WK. Het zijn relatief kleine bedragen. Al met al is duidelijk dat aan de inkomstenkant niet voldoende gewonnen kan worden om tegenvallende inkomsten te dekken en moet er ook naar kosten gekeken worden.

Mogelijke kostenbesparingen bij Ajax

Kosten voor Ajax liggen voornamelijk bij de selectie (transfers en salarissen), maar ook op andere gebieden kan er effectiever omgesprongen worden met de uitgaven. Hieronder vijf opties.

1. De selectie verkleinen
Het gaat veel over de balans in de selectie, maar momenteel is de selectie ook groot (zo’n 40 spelers). Werken met een kleinere selectie volgend seizoen werd al vaker genoemd en lijkt logisch. Hints in die richting werden ook al gegeven door Kroes, via De Telegraaf, en door Beuker, in de podcast Gamechangers. Elke transferperiode moet Ajax eerst verkopen, maar deze zomer zal nog meer in het teken staan van spelers van de hand doen. Aankopen zullen beperkt en gericht zijn, met aanvulling van jeugd. Dit scheelt in de structurele kosten van afschrijvingen en natuurlijk ook in salarissen (waarover later meer). De uitdaging wordt om verlies op verkoop te beperken, gezien hoge boekwaarden, lage marktwaarden en een ongunstige onderhandelingspositie.

2. Minder verlies op transfers
Een van de meest tegenvallende cijfers uit het halfjaarverslag was het transferresultaat (de winst over de uitgaande transfers). Ajax geeft nooit resultaten van individuele resultaten, maar op basis van berekeningen kunnen die wel benaderd worden. Daaruit was de verwachting dat het transferresultaat 80-90 miljoen euro zou zijn (zie hieronder) in plaats van 73 miljoen euro.

De grootste onzekere factor daarin is het deel dat naar derden gaat; oftewel de zaakwaarnemer, de speler en andere intermediairs. De FIFA probeert dit te beperken tot maximaal tien procent voor intermediairs, maar die regelgeving staat nog even in de koelkast door rechtszaken. Hogere kosten voor de transfers van Kudus, Alvarez en Timber zijn aannemelijk en lijken meer richting de vijftien tot twintig procent te gaan. Daarbij hebben tekengelden bij verlenging (Timber, Alvarez, Tadić) en bonussen (Kudus, Klaassen) voor een lager resultaat gezorgd.

Mogelijk dat Kroes of De Lang (of wie deze zomer over de transfers zal gaan), betere deals kan sluiten. We zagen afgelopen winter al slimme onderhandelingen met Porto om de transfer van Francisco Conceição mee te nemen met een mogelijke deal van Jorge Sánchez. De hardere lijn met jeugdspelers Gabriël Misehouy en Stanis Idumbo-Muzambo zijn ook indicaties hiervoor. Andere negatieve effecten op het transferresultaat waren het vervroegde vertrek van Steijn en het transfervrije vertrek van Davy Klaassen, Dusan Tadić en Kik Pierie. Dat soort verliezen door ongepland of onverwacht vertrek moeten ook beperkt worden.

3. Lagere salarislasten over de hele organisatie
De grootste kostenpost is salaris, met name het salaris voor spelers en staf (zo’n 80 procent). De positieve effecten van de nieuwe salarisstructuur zijn al zichtbaar in de halfjaarcijfers. Deze prestatie-gerelateerde bonussen zijn gunstig om kosten te besparen. Als bovendien het aantal spelers gereduceerd wordt en de selectie uit relatief meer jeugdspelers bestaat, dalen deze kosten ook.

Naast spelers en staf bestaan de personeelskosten voor zo’n twintig procent uit overige personeelskosten. Ajax heeft momenteel 462 fte’s in dienst, een aantal dat afgelopen jaren stijgt. Een efficiëntere organisatie zou ook dit kunnen reduceren. Ook hier zijn er effecten geweest van de tussentijdse wijzigingen in directie (Mislintat, Hendriks), RvC en andere posities.

4. Minder gedoe, meer continuïteit
De effecten van de bestuurlijke chaos afgelopen jaar of jaren heeft ook financiële gevolgen. Los van prestaties werd er al genoemd hoe tussentijdse wijzigingen extra kosten meebrengen (vertrekregelingen, afkoopsommen, resterende afschrijvingen, interim vervanging etc.).

Daarnaast blijkt uit de halfjaarcijfers dat er ook enkele miljoenen euro's zijn gegaan naar externe inhuur en andere advieskosten. Denk bijvoorbeeld aan het cultuurprogramma naar aanleiding van het vertrek van Overmars en het Mislintat-onderzoek. Mogelijk dat hier ook een vergoeding voor Van Gaal als adviseur onder valt. Deze uitgaven zijn op een bepaalde manier noodzakelijk geweest en helpen de club hopelijk vooruit, maar een stabieler jaar brengt ook minder van dit soort onverwachte kosten met zich mee.

5. De uitgaven aan de Nieuwe Toekomst
Een groot project waar geld voor gereserveerd is, is De Nieuwe Toekomst. In totaal gaat het om een bedrag van zo’n 60 miljoen euro. Uit het halfjaarverslag blijkt dat daar zo’n 15 miljoen euro van uitgegeven is en verder zo’n 27 miljoen euro aan betalingsverplichtingen voor aangegaan zijn. Dit geld komt voort uit de vrije reserves (het eigen vermogen).

Ajax noemt zelf dat onderzocht wordt of er andere financiering mogelijk is. Dat gaat uiteindelijk een positief effect hebben op de liquide middelen (besteedbaar geld; noem het ‘cash’). Dan hoeft er minder geld geleend te worden. Overigens is dat afsluiten van krediet een normale gang van zaken voor een bedrijf waar momenten dat er betaald moet worden niet gelijk lopen met wanneer het geld binnen komt. Onder de streep is het geld er wel (vooral nog te ontvangen betalingstermijnen van transfers), alleen niet op het juiste moment. Dit jaar was het wel meer dan gebruikelijk (zie kader). Reduceren van dat krediet helpt dus wel in de kosten.

Niet alleen de selectie op de schop, ook de organisatie

In het grotere plaatje is Ajax nog steeds financieel gezond, vermogender dan de concurrentie en heeft het een buffer om de huidige klappen op te vangen. Maar de dalende lijn moet omgebogen worden, want elk slecht jaar maakt een ommekeer lastiger. De veranderingen die onder leiding van Alex Kroes gaan plaatsvinden zullen breder zijn dan alleen de selectie. Een effectievere, efficiëntere organisatie is nodig om Ajax sterk te houden en weer competitief te worden.

José de la Verde (X: j_berden)