Het voelt bijna als gisteren dat Ajax Amsterdam nog het boegbeeld van het Nederlandse voetbal was. Ondertussen maken de Nederlandse recordkampioenen echter al maanden een diepe crisis door. Jaren van dominantie onder oud-trainer Erik ten Hag zijn doorbroken en de eens zo benijde clubstructuur brokkelt aan alle kanten af. De meest recente stap: het vertrek van trainer Johnny Heitinga.

De meest recente stap: het vertrek van trainer Johnny Heitinga. Zijn vertrek markeert een volgende stap in de richting van een identiteitscrisis nadat meerdere sleutelfiguren in zeer korte tijd de club verlieten. Dat het contract van Heitinga niet werd verlengd, is niettemin begrijpelijk. De voormalige centrumverdediger heeft ook niet kunnen voldoen aan de verwachtingen die aan hem werden gesteld.

Andere clubs hebben geprofiteerd van de zwakte van de recordkampioen, vooral PSV Eindhoven en Feyenoord Rotterdam. Beide clubs hadden onlangs een grote achterstand op Ajax opgelopen en schitteren nu in nieuwe glans. Gezien de ongelukkige situatie in Amsterdam stellen natuurlijk niet alleen de verantwoordelijken bij Ajax zich nu de vraag: hoe ver staan ze achter PSV en Feyenoord? Dit zal ook bepalen hoe lang de weg terug naar de top zal zijn voor Ajax.

Heitinga's start bij Ajax: Stormachtige tijden vragen om moed!

Johnny Heitinga trad pas in januari aan als trainer van Ajax Amsterdam. Hij volgde Alfred Schreuder op, die was ontslagen na een meer dan teleurstellende eerste seizoenshelft. De club zat al midden in een crisis toen Heitinga het overnam en fans en managers verlangden naar stabiliteit.

De verwachtingen van hem waren daarom vanaf het begin hooggespannen. Met zijn ervaring als jeugdtrainer bij Ajax had Heitinga een goed begrip van de Ajax-filosofie. Voor de voormalig Ajax-speler, die de club al sinds zijn jeugd kent, was het een geweldige kans – maar ook een enorm risico.

Na vier overwinningen in vier wedstrijden geloofde men in een terugkeer naar dominantie in Amsterdam en was men optimistisch. De bookmakers bij online sportweddenschappen Bet777 zagen Ajax onder Heitinga ook als de slapende reus die nu zou ontwaken. De hoop op snel nationaal en internationaal succes was terug.

Ondanks de veelbelovende start maakte de clubleiding al snel duidelijk dat Heitinga zich eerst zou moeten bewijzen om ook na de zomer hoofdtrainer te blijven. Zoals bekend slaagde de voormalig Nederlands international daar niet in. Ook Heitinga kon uiteindelijk een teleurstellende derde plaats in de Eredivisie – de slechtste positie sinds 2009 – niet voorkomen. Uiteindelijk besloot de Ajax-directie zijn contract niet te verlengen.

De scheiding van John Heitinga: een einde met gemengde gevoelens

De beslissing om Heitinga niet aan te houden als Ajax-trainer was een moeilijke voor Sven Mislintat, sinds mei sportief directeur. Heitinga had midden in de crisis verantwoordelijkheid genomen en met zijn volledige inzet geprobeerd de club te helpen. Desondanks kwamen de sportief directeuren tot de conclusie dat Ajax nu een ervaren coach nodig had om de noodzakelijke nieuwe start in gang te zetten.

Ondanks de scheiding benadrukte Mislintat het belang van Heitinga's inzet en de bereidheid van de club om hem te blijven steunen. Ajax is van plan om de jonge coach een rol in een andere hoedanigheid aan te bieden. Een duidelijk teken dat de club zijn kwaliteiten in de toekomst niet wil missen.

Voorlopig ligt de focus echter op het vinden van een nieuwe hoofdtrainer. Aangezien het management ook toe is aan een reorganisatie, staat de hele club voor een grote omwenteling. Er staan de verantwoordelijken de komende weken veel moeilijke beslissingen te wachten.

Ajax in crisis: een club in transitie!

Als we kijken naar de omvang van de crisis waar de club momenteel mee kampt, wordt al snel duidelijk dat de coachingfunctie niet de enige verantwoordelijke is. Met name Marc Overmars, lange tijd hoofd sport, heeft een enorme professionele leemte achtergelaten. Sinds Overmars de club moest verlaten vanwege beschuldigingen van intimidatie, is de club aan een voortdurende neerwaartse trend bezig.

Bovendien heeft Ajax onlangs – opnieuw – het verlies van een groot aantal belangrijke spelers moeten verwerken. Voormalige sleutelspelers, zoals Antony, Lisandro Martínez en Sebastien Haller, hebben de club herhaaldelijk verlaten. Lange tijd kon de club dit compenseren met een slim transferbeleid. De laatste tijd maken ze echter steeds meer fouten op de transfermarkt, waardoor het verlies aan kwaliteit uiteindelijk niet meer gecompenseerd kon worden.

Ajax hoopt op een stabielere toekomst met de nieuwe sportief directeur Sven Mislintat. Hij moet een deel van de oplossing zijn om de fundamentele problemen van de club aan te pakken – een gebrek aan ontwikkeling van spelers, een zwakke selectie en structurele onzekerheden - en een uitgebreide reorganisatie in gang zetten. Ajax staat dus voor een lange weg om zijn oude kracht en dominantie terug te winnen.

Conclusie: Hoe lang is de weg terug naar de top?

Puur sportief gezien werd Ajax Amsterdam vorig seizoen pijnlijk duidelijk hoe groot het gat is tussen hen en hun twee rivalen uit Rotterdam en Eindhoven. Op de ranglijst eindigden beide ploegen het seizoen met een duidelijke voorsprong op de Nederlandse recordkampioenen.

Wat echter nog pijnlijker is, vooral met het oog op de toekomst, is dat beide ploegen in korte tijd ook een grote inhaalslag hebben gemaakt op het gebied van kwaliteit van de selectie. Terwijl Ajax een aantal misstappen maakte op de transfermarkt en op de coachbank, waren Eindhoven en Rotterdam beide in staat om in alle rust een sterke selectie op te bouwen.

Het doel van Ajax op de middellange termijn is dan ook om de aansluiting te behouden. Veel van de juiste beslissingen moeten snel worden genomen om het broodnodige nieuwe begin op de juiste manier in te zetten. Dankzij de jarenlange dominantie en de omvang van de club heeft Ajax nog steeds voldoende middelen om de mislukkingen uit het recente verleden snel goed te maken.

De kloof tussen Ajax en Feyenoord en PSV is echter duidelijk merkbaar. Beide clubs zullen hun plaats aan de top van het Nederlandse voetbal waarschijnlijk niet zomaar afstaan. Ze bevinden zich nu in de onbekende rol van opgejaagde. Beide clubs moeten nog bewijzen in hoeverre ze deze nieuwe rol aankunnen.

Ajax moet tijdens de zomerstop de nodige stappen zetten om de achterstand op de concurrentie zo snel mogelijk in te lopen. Daarvoor moeten niet alleen de fouten van de afgelopen jaren worden hersteld, maar moet ook worden teruggekeerd naar de Ajax-filosofie. Alleen met een stabiele sportieve en structurele reorganisatie kan Ajax terugkeren naar de top van het nationale voetbal en Feyenoord en PSV op de lange termijn achter zich laten.