Na de historische afgang tegen Napoli is het crisis bij Ajax. Op alle vlakken loopt het de laatste weken niet bij de Amsterdammers. Waar daar op voetbaltechnisch- en tactisch vlak van alles over valt te zeggen, lijkt er ook een ander, dieper probleem mee te spelen. De Ajax-hiërarchie is kapot.

Dusan Tadić is waarschijnlijk de allerbeste Ajax-aankoop ooit. Met de komst van de Serviër zorgde Ajax niet alleen voor een gigantische sportieve kwaliteitsimpuls, maar haalde de club ook een op-en-top professional binnen. Trainers en medespelers raken vanaf het eerste moment niet uitgepraat over het karakter, de mentaliteit en de discipline van Tadić. De aanvaller is een modelprof en zorgt er hoogstpersoonlijk voor dat de lat hoger komt te liggen bij Ajax. Sinds zijn komst in de zomer van 2018 miste Tadić nog geen enkel competitieduel en met 92 doelpunten, 97 assists, drie landstitels, twee KNVB-bekers en het bereiken van de halve finale van de Champions League staan zijn prestaties en bewezen diensten buiten kijf.

Toch borrelt er momenteel iets bij Ajax en is de zo belangrijke Tadić daarin misschien wel (onbewust) een hoofdrolspeler. Met zijn instelling en rol als voorbeeldprof, gekoppeld aan zijn uitstekende prestaties, is Tadić bij Ajax de laatste jaren tot enorme hoogte gestegen. Zo hoog, dat hij momenteel ogenschijnlijk boven alle spelers lijkt te staan. En dat zorgt voor wrijving, frictie en problemen zodra de prestaties van de aanvoerder achterwege blijven - zoals eigenlijk al dit gehele seizoen het geval is. Tadić is onaantastbaar en blijft onder alle omstandigheden op het veld staan, terwijl hij al sinds april wacht op een doelpunt en dit seizoen grossiert in balverlies. Onderliggende data - zoals het aantal gecreëerde kansen - maken duidelijk dat Tadić nog steeds ontegenzeggelijk een belangrijke inbreng voor Ajax heeft, maar de vraag is of zijn rol door de technische staf van Ajax niet onterecht te groot wordt gemaakt.

Belangrijkste stem in de kleedkamer

Tadić heeft de belangrijkste stem in de kleedkamer en bepaalt bij Ajax in heel veel gevallen hoe de dingen gaan. Dat kan, zodra hij op het veld de prestaties levert zoals hij dat de afgelopen jaren gedaan heeft. Maar nu Tadić niet meer wekelijks tot de beste spelers behoort, verliezen zijn verhalen buiten de lijnen hun geloofwaardigheid. Tadić is een leader by example, maar het goede voorbeeld heeft hij dit seizoen nog niet kunnen geven op het veld. Met zijn slechte optreden en rode kaart tegen Napoli als absoluut dieptepunt.

Op dit moment lijkt de extreme dominantie van Tadić Ajax dan ook geen goed meer te doen. De linkspoot eist binnen de lijnen niet alleen alle corners en vrije trappen op (terwijl Ajax aantoonbaar meer spelers met een goede spelhervatting in de selectie herbergt), maar lijkt ook de spelers om zich heen zowel op als naast het veld (gedeeltelijk) te blokkeren. Tadić is, zo stellen intimi, degene die het voor het zeggen heeft in de Ajax-kleedkamer. En dat terwijl sleutelspelers als Jurriën Timber, Steven Berghuis, Steven Bergwijn en Kenneth Taylor ook hun eigen gedachtes zullen hebben bij het mindere Ajax-spel van de laatste weken. Als Tadić, een speler die duidelijk in mindere vorm verkeert, continu op het veld mag blijven staan en door Schreuder onbetwist wordt verklaard, dan zorgt dat voor scheve gezichten.

Geen sturing geven, maar toekijken

Sowieso is er op het hiërarchische vlak een belangrijke rol voor Schreuder weggelegd. De Ajax-trainer houdt er een people manager-stijl op na. Hij geeft spelers veel vrijheid en verantwoordelijkheid, maar juist door de vele veranderingen afgelopen zomer lijkt dit niet de stijl die aanslaat op de spelersgroep. Ajax is zeven gewaardeerde krachten verloren en heeft daar voor ruim honderd miljoen euro aan nieuwe spelers voor teruggehaald. Logischerwijs vormt zich met deze flink vernieuwde spelersgroep een nieuwe hiërarchie. Maar in plaats van dat de trainer daar een sturende rol in heeft vertolkt, heeft Schreuder vanaf de zijlijn toegekeken en legde hij zijn lot ogenschijnlijk in handen van dat van Tadić en in mindere mate Daley Blind.

Tadić en Blind zijn enorm gewaardeerde Ajacieden en hebben hun specifieke en unieke kwaliteiten, maar zij worden ook ouder en zullen minder vaak dan voorheen hun absolute topniveau aantikken. Dan is het noodzakelijk dat een trainer dit (h)erkent en hier ook naar handelt. Dat Tadić en Blind tot dusver buiten het roulatiesysteem van Schreuder zijn gebleven en zelfs niet of nauwelijks worden gewisseld in slechte wedstrijden, valt amper meer te rechtvaardigen en symboliseert het hiërarchische probleem.

De non-verbale signalen die met name Timber en Bergwijn in hun interviews na de afgang tegen Napoli gaven, maakten het hiërarchische probleem eveneens duidelijk. Hier stonden twee spelers die ogenschijnlijk niet (meer) achter hun trainer staan en zich ergerden aan de gang van zaken binnen en rondom het team. Daarbij is kritisch kijken naar hun eigen functioneren ook zeker op zijn plaats, want Timber en Bergwijn gaven tegen Napoli zelf ook niet thuis. Maar het probleem zit dieper. Dit zijn twee sleutelspelers die intern niet met hun vuist op tafel kunnen slaan, omdat er sprake is van een onterecht ongelijke behandeling van spelers. Ervaren spelers verdienen krediet, maar niet tot in het oneindige. Na de historische afslachting tegen Napoli is de grens bereikt.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)