Na de pijnlijke 2-0 nederlaag van afgelopen donderdag in het Coliseum Alfonso Pérez, wordt het voor Ajax een hels karwei om aanstaande donderdag in de Johan Cruijff ArenA ten koste van Getafe alsnog de achtste finale van de Europa League te bereiken. Toch is niet het zeer irritante Getafe Ajax’ grootste tegenstander. Dat zijn de ploeterende Amsterdammers namelijk zelf. Een analyse waaruit blijkt hoe Ajax de dreigende Europa League-exit in de return kan afwenden.

Door de nederlagen tegen Getafe en Heracles Almelo is het niet verwonderlijk dat er weinig Ajacieden met vertrouwen toeleven naar de return tegen Getafe. Ajax speelde in Spanje ver ondermaats, wist geen uitdoelpunt te maken en kreeg zelf wel twee treffers om de oren. Tel daarbij het toch al stroperige spel van Ajax na de winterstop op en het is logisch om te concluderen dat Ajax donderdag tegen Getafe voor een loodzware opgave staat. Toch is het absoluut niet onmogelijk dat Ajax donderdagavond opleeft en zich herpakt. Daarvoor zullen echter wel een aantal cruciale zaken anders moeten ten opzichte van de heenwedstrijd tegen Getafe.

De opbouw

Voorafgaand aan de heenwedstrijd leek het ontzag in de media voor Getafe steeds groter te worden. De Spanjaarden stonden derde in La Liga en verkeerden in bloedvorm. Eén van de meest geroemde kwaliteiten van Getafe was de hoge druk die de ploeg van trainer José Bordalás durft te zetten. Getafe zet in de eerste fase van de opbouw van Ajax alle Ajacieden één-op-één vast, waardoor het opbouwen er voor Ajax natuurlijk niet gemakkelijker op wordt gemaakt. De Amsterdammers zijn gewend dat ploegen zich tegen hen juist ver laten inzakken en hebben normaliter dan ook alle ruimte om op te bouwen. Tegen Getafe is dit dus niet het geval.

Maar dat Ajax in Spanje amper tot een fatsoenlijke aanvalsopbouw komt, heeft het ook grotendeels aan zichzelf te wijten. Ondanks dat Getafe enorm hoog drukzet, liggen er door een slim foefje van Ajax namelijk nog steeds ruimtes tussen de linies om er voetballend uit te komen. De Amsterdammers laten centrumverdedigers Edson Álvarez en Daley Blind ver uitzakken, waardoor er voor de middenvelders ruimte komt zich aan te bieden. Doordat middenvelders Donny van de Beek en Lisandro Martínez zich echter veelal verstoppen achter hun directe tegenstander en geen enkele poging doen om vrij te komen, is Ajax alsnog vaak genoodzaakt om de lange bal te hanteren. Het duel dat volgt op deze lange bal leidt veelal tot balverlies, hetgeen exact is wat Getafe met het hoge drukzetten wil bewerkstelligen. Maar dat Getafe het Ajax onmogelijk maakt om van achteruit te voetballen, is dus een fabeltje. De ruimte om op te bouwen ligt er wel degelijk, maar wordt met name door het middenveld van Ajax niet goed benut.

Op de spaarzame momenten dat Martínez of Van de Beek wél aanspeelbaar zijn, maakt Ajax tot overmaat van ramp vervolgens de verkeerde keuzes. Is het niet reservedoelman Bruno Varela die in plaats van de geheel vrijstaande Van de Beek de gedekte Martínez inspeelt, dan is het wel Van de Beek die alle ruimte heeft om naar voren door te draaien, maar toch besluit om de bal veilig terug te kaatsen op Varela.

Zowel in het vrijlopen als in de keuzes die de Ajacieden aan de bal maken, gaat er dus ontzettend veel mis. In de return van donderdag kan Ajax het zich niet nogmaals veroorloven om dergelijke fouten te maken. Hoopgevend is wel dat wanneer de ploeg van Erik ten Hag aan de bal meer risico’s durft te nemen en zonder bal slimmer omgaat met de ruimtes die er tegen het hoog drukgevende Getafe liggen, het aannemelijk is dat Ajax aanstaande donderdag wél tot fatsoenlijke aanvalsopbouwen zal komen. Veel is daarbij dus afhankelijk van de middenvelders en de keuzes die zij zullen maken.

Ruimte achter verdediging benutten

Waar FC Barcelona in het weekend voorafgaand aan Getafe - Ajax het goede voorbeeld geeft door met enkele goede passes achter de Getafe-verdediging gevaarlijk te worden, slaagt Ajax er in Spanje niet in om van deze ruimte gebruik te maken. De Ajacieden lijken op de hoogte van het feit dat Getafe achter hun defensie vaak veel ruimte laat liggen en versturen ook enkele passes richting deze ruimte, maar tot echt gevaar of serieuze schietkansen leidt dit niet. Dit komt doordat de pass achter de verdediging vaak onzuiver is. Hierdoor is het voor de Ajacied die de pass ontvangt moeilijk om er een goed vervolg aan te geven, als de bal überhaupt al aankomt.

In dezelfde minuut ziet Blind de ruimte achter de Getafe-defensie opnieuw. Ditmaal probeert hij Nicolás Tagliafico te bereiken, maar opnieuw is zijn pass onzuiver. Tagliafico komt in een uiterste poging nog wel bij de bal, maar krijgt deze niet meer goed voor.

Even later probeert Hakim Ziyech de diepgaande Ryan Babel te bedienen met een pass achter de verdediging. Babel loopt echter een fractie te snel, waardoor hij buitenspel staat op het moment van spelen.

Eén van de weinige crosspasses die wél lukt: Daley Blind stuurt Sergiño Dest de diepte in.

Waar Ajax in de heenwedstrijd door de onnauwkeurigheid aan de bal weinig gevaar sticht met de crosspasses achter de Getafe-verdediging, wordt wel eens te meer duidelijk dat er kansen liggen met diepgaande spelers achter de Spaanse defensie. Het is daardoor extra zuur dat Ajax juist tegen deze tegenstander geen beroep kan doen op David Neres en mogelijk ook niet op Quincy Promes, die met hun snelheid en gevoel voor het bespelen van de ruimtes van grote waarde zouden kunnen zijn tegen Getafe.

Desalniettemin moet Ajax met Dest en Tagliafico (geschorst voor de return) als aanvallende backs en buitenspelers als Babel of Danilo nog altijd in staat zijn om diepgaande mensen achter de Getafe-defensie te krijgen. Het is dan alleen nog zaak dat de passing van met name Blind en Ziyech, de spelers die de meeste diepteballen versturen, een stuk zuiverder is dan in de heenwedstrijd. Als dat het geval is, kan Ajax donderdag zeker gevaarlijk worden middels crosspasses achter de Getafe-verdediging.

Meer dynamiek in de as

Een andere manier waarop Ajax tegen Getafe op voetballende wijze tot kansen moet kunnen komen, is door veel meer bewegende mensen in de as van het veld te krijgen. Vorige week tegen Getafe, maar ook afgelopen weekend tegen Heracles Almelo, was Ajax heel makkelijk te verdedigen doordat de Ajacieden amper iets verrassends deden. Op een te laag tempo werd er door de spelers in de as van het veld vrijgelopen. Van achteruit hadden spelers als Blind, Martínez en Álvarez (later Perr Schuurs) hierdoor tegen Getafe de grootste moeite om de bal in voorwaartse richting bij een ploeggenoot te krijgen. Er waren simpelweg te weinig of geen afspeelmogelijkheden voor de opbouwers van achteruit en dat maakte Ajax makkelijk te verdedigen.

Een stuk moeilijker zou het voor Getafe zijn wanneer spelers als Ziyech, Babel, Dusan Tadić en spits Lassina Traoré of Klaas-Jan Huntelaar voortdurend in beweging zijn en op elkaars positie opduiken. Tel daarbij de lopende Van de Beek op, die vanaf het middenveld perfect aanvoelt wanneer hij met een loopactie in de diepte van waarde kan zijn, en het staat vast dat Ajax een stuk onvoorspelbaarder wordt dan in de afgelopen wedstrijden het geval is geweest. Juist tegen het compact en gedisciplineerd spelende Getafe kan dynamiek in de as van het veld ervoor zorgen dat er gaten vallen en er vrijstaande Ajacieden worden gecreëerd. Dit is van cruciaal belang om donderdag in de Johan Cruijff ArenA tot uitgespeelde aanvallen te komen.

Daarbij is het niet ondenkbaar dat Tadić terug zal keren in de spitspositie. De Serviër zit duidelijke in een mindere periode, maar heeft met name vorig seizoen getoond hoe hij van waarde kan zijn als beweeglijk aanspeelpunt in de spits. In de return tegen Getafe zou Tadić in de spits weleens de sleutel kunnen vormen tot het voorkomen van een ongewenst vroege Europese uitschakeling.

Dat Ajax het zichzelf makkelijker kan maken, blijkt enkele minuten later. Martínez loopt als controlerende middenvelder de diepte in, terwijl aanvallende middenvelder Ziyech zich laat uitzakken. De Marokkaan komt daardoor vrij en wordt ingespeeld. Door zijn eigen slordigheid verspeelt hij vervolgens het balbezit, maar deze situatie laat wel zien hoe Ajax vrije spelers kan creëren.

Ook hoger op het veld kunnen positiewisselingen tot gevaar leiden. Babel wil vanaf de linkerflank de naar binnen gekomen Tagliafico inspelen, maar zijn pass wordt doorzien. Anders zou Tagliafico in kansrijke positie aan de bal komen.

Hier heeft Ziyech zich weer wat laten uitzakken en zijn er ook enkele Ajacieden in beweging. Babel komt bijvoorbeeld in de bal, terwijl Tagliafico en Martínez al vrijstaan. Dergelijke situaties, waarin de Ajacied aan de bal minimaal twee afspeelmogelijkheden heeft, zijn tegen Getafe helaas eerder uitzondering dan regel.

Het belang van lopende spelers in de as van het veld is dus enorm. Tegen het compacte en gedisciplineerd spelende Getafe is het zonder dynamiek in de as van het veld onmogelijk om middels korte passes tot voetballend uitgespeelde kansen te komen. In de bovenstaande situatie wordt de lopende Tadić in de as van het veld aangespeeld.

Conclusie

In de heenwedstrijd tegen Getafe creëerde Ajax nauwelijks serieuze kansen. De Amsterdammers schoten slechts twee keer en geen van deze inzetten eindigde tussen de palen. Om donderdag in de return de 2-0 achterstand om te buigen in een voorsprong, zal er dus duidelijk uit een ander vaatje getapt moeten worden. In de eerste fase van de opbouw zal Ajax vanaf het middenveld veel meer beweging moeten hebben, om zo in de ruimte tussen de linies onder de hoge druk van Getafe uit te voetballen. Eenmaal aan de bal zullen de middenvelders van Ajax vervolgens betere keuzes moeten maken, hopelijk geholpen door meer vrijlopende ploeggenoten dan in de heenwedstrijd tegen Getafe. Het statische Ajax van de afgelopen tijd zal weer dynamisch en onvoorspelbaar moeten worden.

Maar niet alleen moeten de Ajacieden donderdag meer vrijlopen en aan de bal betere keuzes maken, ook zullen de sleutelspelers simpelweg nauwkeuriger en zuiverder moeten zijn in balbezit. Het kan niet zo zijn dat belangrijke spelers als Ziyech, Van de Beek en Tadić opnieuw door de ondergrens zakken en Blind weer bovengemiddeld slordig is in zijn passing. Juist hij en Ziyech kunnen met hun passing namelijk van grote waarde zijn door de diepgaande spelers achter de Getafe-defensie te bedienen, waardoor Ajax gevaarlijk kan worden. Het is slechts één van de mogelijke manieren waarop een vroege Europa League-uitschakeling alsnog kan worden afgewend.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: info@ajaxshowtime.com)