Op 2 juni 2016 kijken twee voormalig Ajax-voetballers met gemoedelijke blikken naar de camera. Marcel Keizer is net gepresenteerd als nieuwe trainer van Jong Ajax en Dennis Bergkamp leidt de kale coach rond op Sportpark de Toekomst, het jeugdcomplex van Ajax waar Keizer met zijn ‘Ajax 2’ het komende seizoen op vrijdag- en maandagavonden zijn thuiswedstrijden afwerkt.

Keizer werd door Bergkamp aangedragen bij het Technisch Hart. De sierlijke voetballer van weleer had de carrière van zijn vriend gevolgd, was onder de indruk en zag hem als perfecte vervanger van Jaap Stam, die naar het Engelse Reading vertrok. De aanstelling van de oud-coach van Telstar, FC Emmen en Cambuur Leeuwarden was er een voor heden en toekomst met een dubbele bedoeling. Ten eerste omdat Keizer (toen al) een potentiële opvolger was van Peter Bosz over pak 'm beet drie seizoenen. Daarnaast omdat hij bij Jong Ajax letterlijk met de toekomst van zijn werkgever aan de slag ging.

Dat Keizer al na één seizoen Jong Ajax hoofdcoach van Ajax 1 zou worden, had niemand gedacht. Van tevoren niet, tot voor kort niet, maar het is de werkelijkheid. Een werkelijkheid waar velen twijfels bij zullen hebben. Keizer heeft immers weinig ervaring op hoog niveau. Hij heeft met Jong Ajax ‘maar een elftal waar de beste spelers van de Jupiler League in spelen’ gecoacht, is gedegradeerd met Cambuur en heeft dus aan het roer gestaan bij het nietige Telstar en Emmen. Niet echt een curriculum vitae waarmee je in de kantine van Ajax indruk maakt. Overmars, Van der Sar, Bergkamp, Bogarde, Winter, Witschge en mogelijk opvolger Reiziger; het zijn stuk voor stuk oud-Ajacieden met een roemrijk verleden die de club naar een hoger plan moeten tillen. Maar dat moet Keizer, vier wedstrijden in Ajax 1, nu ook.

Keizer bij Jong Ajax
Gelukkig valt de aanstelling van de volle neef van Piet Keizer onder de huidige trend in het mondiale voetbal; het aanstellen van (relatief) onervaren trainers. Bij Ajax is dat niet nieuw: Frank de Boer werd zonder ervaring als hoofdtrainer op het hoogste niveau de baan van trainer van Ajax 1 gegeven. De club doet dat nu weer met Keizer, die nog nooit in de vaderlandse top van de sport werkzaam was. Ondanks zijn niet zo spectaculaire CV, liegen de trainerscapaciteiten van Keizer er niet om. Als speler was Keizer een lopende middenvelder en maakte hij veel meters die niet effectief waren. Als je niet de beste voetballer bent, moet je over voetbal gaan nadenken. Dit heeft hij vertaald naar zijn trainerschap, wat hem volgens andere trainers, ouders van spelers en spelers zelf tactisch, didactisch en op menselijk vlak erg sterk maakt.

Vanaf dag één was immers alles helder bij Jong Ajax. Tijdens de allereerste oefenwedstrijden waren bepaalde contouren, lijnen en structuur in de speelstijl al zichtbaar. Op een bijveld op het jeugdcomplex van Ajax speelden de beloften weliswaar tegen amateurs en op papier mindere tegenstanders, maar met name het druk zetten en het andere aanvalsspel vielen al na een paar trainingen in positieve zin op. Keizer wil de bal heel snel terug hebben en dat deed hij op zijn eigen manier, net als dat Peter Bosz dat op zijn eigengereide wijze deed. Vaak is het zo dat Ajax (in de jeugd) met een spits tussen de centrale verdedigers van de tegenstander druk zet om een lange bal te forceren. Vervolgens maken de Ajax-verdedigers het veld klein aan de kant van het veld waar de bal is of komt (kantelen red.), waarna de verdedigers een defensief overtal creëren en de bal terug veroveren. Keizer deed dit anders.

Keizer zette El Idrissi in de spits en liet de jongeling in tweede instantie juist druk zetten op de keeper van de opponent. De bal ging weer lang, de centrale verdedigers kantelden naar de kant waar de bal kwam of was, de backs konden zo doordekken op de backs van de tegenstander zodat uiteindelijk de bal zo ‘hoog’ mogelijk op het veld veroverd werd. Dit brengt veel risico met zich mee en vergt veel concentratie, ook de keeper moet alert zijn, maar als het goed wordt uitgevoerd, dan creëer je direct een numerieke meerderheid op het middenveld. Iets wat Keizer altijd wil hebben, het liefst op centrale posities. Waarom? Omdat dan het aanvalsspel snel aan bod komt. Daarbij onderscheidt Keizer volgens Voetbal International met name twee innovatieve termen: de hotzone (centrale zone tussen middenveld en aanval waar de beste kansen gecreëerd kunnen worden) en de scoringszone (centrale gebied rondom zestienmeter waar de grootste kans is om een goal te maken). Bij Jong Ajax heeft menigeen kunnen zien waar het toe kan leiden als die zones goed door de spelers begrepen worden en als men er goed in opereert.

Van Persie en Bergkamps training
Om effectief en succesvol in de zones te spelen die Keizer zo belangrijk vindt, is nauwkeurigheid erg belangrijk. De basis hiervoor werd op De Toekomst gelegd door Keizers duidelijkheid en hardheid. Uit verhalen blijkt de geboren man uit Badhoeverdorp een strenge veldtrainer te zijn. Vijf of zes dagen in de week is Keizer helder over hoe en waar hij de bal met zijn team wil veroveren en hoe men acht risico’s te nemen in het veld, want: hij wil dat zijn team risico neemt. Je moet niet angstig zijn om balverlies te lijden, je speelt bij Ajax, je moet durven. Dat ontwikkelt Keizer in zijn trainingen door van iedereen maximale focus en kwaliteit te vragen. Om optimaal te presteren en beter te worden als speler moet alles op volle kracht en met uiterste concentratie gebeuren. Het wordt ook niet gedoogd om, hoe je ook heet, op trainingen of in de wedstrijd een slechte bal in te spelen. Kom je terug vanuit Ajax 1 en loop je de kantjes ervan af omdat je toch wel speelt, je krijgt op je flikker. Train je voor het eerst mee vanuit de A1 en kom je net kijken, je moét op Keizers wijze meedoen. Alle ballen moeten goed zijn. Alles moet op het hoogste niveau zijn. Van dag één tot en met de afsluiter van het seizoen bij het voetgolf.

Bovenstaande moet ook dé reden zijn waarom Bergkamp, hoofdverantwoordelijke voor Keizers komst naar Ajax en tevens oud-ploeggenoot en goede vriend, zo gecharmeerd is van hem. Zelf deed hij immers alles maximaal, zo blijkt uit een anekdote van Robin van Persie bij Heilig Gras in 2011. In een aflevering zit Van Persie in een lege bioscoopzaal met Henk Spaan en vertelt hij over zijn jeugd bij Feyenoord, zijn tijd bij Arsenal en toenmalig teamgenoot Dennis Bergkamp. Van Persie heeft zichtbaar respect voor Ajax’ cultuurbewaker, maar als het over Bergkamps trainingen gaat, komt de Oranje-international los. ‘Hij trainde altijd honderd procent. Ik was eerder klaar en zat vanuit de jacuzzi zijn training te kijken. Hij kwam net terug van een blessure en trainde met een jongetje van vijftien en zeventien. Ze deden een pass- en trapoefening met van die borden. De training duurde dik driekwartier en hij heeft geen enkele bal fout ingespeeld. Alles honderd procent, alles maximaal. Keihard inspelen, aannemen, spelen, direct kaatsen. Ik vond dat gewoon kunst. Ik bleef kijken om te kijken of hij een fout maakte, maar die fout kwam niet.’

Robin Van Persie - Heilig Gras (2 van 3)

Robin Van Persie - Heilig Gras

Wat van Persie zegt over Bergkamp, dat wil Keizer ook zien op alle trainingen en in alle wedstrijden. Alles moet perfect zijn. En als je dan toch een fout maakt, dan leer je ervan en doe je het de volgende keer wel goed. Die drive en must aan kwaliteit koppelt Keizer aan tactisch vermogen en flexibiliteit. Hoewel hij het resultaat ondergeschikt vond bij Jong Ajax en puur keek naar ontwikkeling, zijn er genoeg voorbeelden van momenten dat hij een wedstrijd deed kantelen. Denk bijvoorbeeld terug aan FC Den Bosch-uit. Op een kunstgrasveld in Brabant, tegenover een fanatiek publiek en een opportunistische tegenstander, ging Jong Ajax uit van eigen kwaliteit. De ploeg, zonder sommige sterkhouders, had continu de bal, maar kansen werden door gebrek aan doortastendheid voorin niet of nauwelijks gecreëerd. De thuisploeg kwam op voorsprong, maar na de thee, een tactische uitleg in de kleedkamer en wat rust, gooide Keizer door middel van een systeemwijziging de wedstrijd om. De Ajacied ging 3-4-3 spelen in plaats van het gebruikelijke 4-3-3 en uiteindelijk won Jong Ajax verdiend met 1-2. Het was een typische omzetting van Keizer.

Ander spanningsveld
Ook bij Cambuur, waar Keizer in 2015 het sportieve dieptepunt van zijn trainerscarrière meemaakte met degradatie, bleef hij vasthouden aan zijn eigen ideeën over voetbal. Bij zijn komst stond de club uit Leeuwarden al op een kritieke positie op de ranglijst, maar Keizer dacht puur aan het proces, want als het proces en het spel goed zijn, dan komen de resultaten vanzelf. Bij Cambuur kwamen die niet, maar het spel bleef het allerbelangrijkste. Dat was ook te zien bij de degradatiewedstrijd. Uit in Eindhoven was Cambuur rijp voor de slacht, maar door het voetbal dat Keizer met de ploeg op de mat legde, werd PSV met name in de beginfase de wil opgelegd. Uiteindelijk werd er dik met 6-2 verloren, maar het verhaal achter zijn voetbal was zichtbaar. Hij heeft dat bij Cambuur geprobeerd neer te leggen, heeft dat zonder paniek bij Jong Ajax gedaan en hij gaat dat nu doen bij het eerste elftal van de Amsterdamse club.

Hoewel hij het voetbal niet drastisch zal willen veranderen, resultaat moet gekoppeld worden aan amusement, zit er wel een verschil in spanningsveld tussen werken bij Keizers voorgaande teams en Ajax 1. Spelers met sterallures, een vertrekwens, ontevredenheid over het zitten op de bank, de supporters die gaan fluiten bij een 0-0 stand in een thuiswedstrijd tegen (met alle respect) NAC Breda na 25 minuten spelen; Keizer is het niet gewend. Wel heeft hij met Jong Ajax te maken gehad met een veld van andersoortige spanningen. Hij heeft met de beloften een team gecoacht dat misschien wel een van de moeilijkste ploegen is om überhaupt te leiden gedurende een jaar. Er is een groep jonge spelers die net aansluit als eerstejaars senior, of zelfs eerstejaars A-junior, of tweedejaars A-junior. Zij moeten wennen aan het betaalde voetbal tegen fysiek sterkere, oudere en volwassen spelers, maar gretig en kneedbaar zijn ze natuurlijk wel omdat Ajax 1 in aantocht is.

De grote kwaliteit is juist het managen van spelers die eigenlijk zien dat ze het niet gaan redden bij de Amsterdamse club. Spelers die voorbij gestreefd worden door jongere jongens en moeten afwachten of ze überhaupt ooit een kans krijgen. Of denk aan Thulani Serero, weggehaald bij het eerste elftal door de clubleiding en sporadisch meedoende bij de beloften, of El Ghazi, om disciplinaire redenen opgesteld bij Jong Ajax. Allen hebben ze zich, in welke situatie dan ook, maximaal ingezet en voorbeeldig gedragen. Dat is een grote kwaliteit van de spelers zelf, maar het is ook een knap staaltje peoplesmanagement van de trainer, dat Jong Ajax mede zover heeft gebracht afgelopen seizoen. Keizer was de eerste coach die écht hoge ogen heeft gegooid met Jong Ajax in de Jupiler League. Voorgangers Alfons Groenendijk en Jaap Stam en Andries Ulderink slaagden er niet in om Jong Ajax op de kaart te zetten, Keizer deed dat wel. Zet hij net als bij Jong, ook bij Ajax 1 de lijnen goed uit, dan veranderen de twijfels die er zijn snel in krediet.

Door Sjors van Veen (Twitter @SjorsvanVeen) | email: sjorsvanveen@live.nl