"PSV moet, Ajax mag", is het adagium, gezien de hedendaagse doelstellingen. Alleen al denkend aan de aftrap tegen de getergde Eindhovenaren schiet menig Ajacied in de vlekken. Want de Amsterdammers hebben de naam niet bepaald soeverein te zijn, aan de Frederiklaan. Kriskras dalen we de keldertrap der nostalgie af richting oer-edities, halverwege inzoomend op een ander wederopstandingsseizoen. Om uiteindelijk uit te komen bij een wijsheid voor 30 maart, omdat voorbeschouwen zo weinig zin heeft: wat zijn moet, dat zal zo zijn.

'Zestienhonderd Ajacieden verlaten rustig het uitvak, verdwijnen het trappenhuis in en kuieren richting de gereedstaande eerste trein. Weg hier. Weg uit het stadion waar we inmiddels al elf seizoenen niet meer hebben gewonnen'. Zo omschrijft Ajacied en voetbalschrijver Menno Pot in supportersroman Vak 127 dat drie punten meenemen uit Eindje geen sinecure is, ook niet in 2004. Zeldzaam zijn ze, de lichtstedelijke herinneringen met een wit-rood-witte glimlach, laat staan tweemaal competitiewinst in het hol van de leeuw achter elkaar: in deze eeuw gebeurt het alleen in 2016 (0-2 na de 1-3 in 2015).

Het treffen in de corona-nasleep, mét ingemixt gejuich, is de tot nu toe laatste driepunter in het Philips Stadion. De schitterend uitgespeelde winner van Noussair Mazraoui raakt ondergesneeuwd door de discussie met analisten, wis- en natuurkundigen en wie weet ook forensisch onderzoekers die graag de inworp zouden bewijzen. Roger Schmidts "Give zem ze cup today!" wordt een klassieker.

Poulsen houdt huis, Boerrigter beleeft finest moment

Na een serie mislukte expedities in het Brabantse, begin deze eeuw, met her en der een gelijkspelletje tussendoor, is er onder Henk ten Cate verlossing in 2007. Opvallende taferelen tijdens de klinkende 1-5: de flipperkastsituatie na een volley van Edgar Davids - doelman Heurelho Gomes ziet sterretjes als de bal via de kruising snoeihard op zijn snoet belandt.

Het fraaie afstandsschot van Wesley Sneijder. Het tergend langzame rollertje van Kenneth Pérez. Klaas-Jan Huntelaar, wiens kapsel het midden houdt tussen dat van Rod Stewart en Polletje Piekhaar, die twee keer scoort. En verder de beuken die John Heitinga, Urby Emanuelson en Zdeněk Grygera uitdelen. Daarover gesproken, nog altijd wordt het uitdeelmoment van 2013 graag aangehaald. 'Christian Poulsen is de naam, ook goedemiddag'. Deze beslissende thriller eindigt in 2-3, het is Derk Boerrigters finest moment bij Ajax

De introductie aan het adres van Ola Toivonen - enkele minuten later krijgt ook Mark van Bommel met de Deense grinta te maken - geldt als scherptesignaal, een 21e-eeuwse variant op Louis van Gaals Weense uitvoering van Mr. Miyagi's kraanvogeltechniek midden jaren 90, in een seizoen dat een uitzege hier veel vanzelfsprekender is, want Ajax is druk bezig de wereld te veroveren.

Tekst gaat verder onder de foto.

Op de radio gaat het van Einz, Zwei, Polizei, Don't Stop (Wiggle Wiggle) en What's the frequency, Kenneth? Diepe doelen, waarvoor een andere Kenneth onlangs zijn waardering uitsprak na PEC Zwolle-uit, hebben ze bij PSV in 1994 allang. Het net daarvan bolt frequent op die 23e oktober, door toedoen van Ronald de Boer, Edgar Davids, Clarence Seedorf en Peter van Vossen. Jan Wouters pakt geel. Dat hindert niet, hij staat dan immers bij PSV onder contract, net als Stanley Menzo en coach Aad de Mos. Het blijkt de favoriete PSV-Ajax van Frank de Boer als Ajax TV hem daar in 2011 naar vraagt. Zijn twee opeenvolgende zeges in Eindhoven als trainer moeten dan nog plaatsvinden. .

Overeenkomsten met seizoen 1988-1989

Ver vóór het VAR-tijdperk is er een andere langdurige driepuntendroogte, omdat de druk winkelende gastheer zich in de jaren zeventig en tachtig in de top aandient. Het Ajax van coach Tomislac Ivić, met Piet Schrijvers op doel en Dick Schoenaker in de verdediging, wint de thriller in 1978 met 2-3. Ruud Geels maakt een onofficiële hattrick.

Het is voorlopig de laatste, want uit de volgende tien edities pakken de Mokumers maar twee punten uit gelijke spelen. Sprong in de tijd dus, naar maart 1989. Milli Vanilli, Roachford en Fine Young Cannibals bestormen de hitlijsten en in Wilrijk, België, wordt Toby Alderweireld geboren. Qua voetbalomstandigheden vooraf vertoont de clash met PSV een aantal min of meer noemenswaardige overeenkomsten met het heden. Het verschil is zes punten, alleen andersom.

Flashback naar zege van Ajax in maart 1989

Maar ook nu heeft het door vriend en vijand afgeschreven Ajax zich als kanshebber voor de titel ontpopt onder een trainer met een buitenlands paspoort, Spitz Kohn. Ook nu wordt de selectie van de opponent vele malen hoger ingeschat, maar is de machine in wintertijd gaan haperen. Ook nu breken piepjonge talenten door (en staat er zelfs een Mark Verkuijl onder contract in Amsterdam). Ook nu heeft Ajax een spits die met de rug naar de goal speelt, en wiens enkels het daarbij regelmatig moeten ontgelden. Ook nu heeft Ajax de thuiswedstrijd 'verrassend' gewonnen.

Tekst gaat verder onder de foto.

En ook nu weet Ajax wat verdedigen is. Althans, zo geeft de niet spelende PSV-aanvaller Wim Kieft aan, in de rust de microfoon onder de neus geduwd door Kees Jansma: "Ajax vangt het heel goed op, verdedigend vooral, en ja, wij hebben toch een beetje moeite met de beperkte ruimte die er is. Ik denk dat het toch vooral de verdienste van Ajax is dat wij onze spitsen moeilijk kunnen bereiken, ja. En dan wordt het lange ballen, en dat is altijd maar een gok, hè?", meldt Kieft in zijn clubkostuum. Na zijn Serie-A-tijd weet de toekomstig analist als geen ander hoe moeilijk goed georganiseerde elftallen te bespelen zijn.

Bergkamp, Roy en Petterson

Dat hij halverwege de wedstrijd voor de camera verschijnt, is typerend voor het tijdsbeeld. Zo ook de authentiek rechtsbenige rechtsbuiten Dennis Bergkamp. John van 't Schip is disciplinair geschorst omdat hij na de bekeruitschakeling in Groningen onder de douche het clublied van de tegenstander aanhief.

Bergkamps linksbenige overbuurman heet Bryan Roy. Stefan Pettersson keert terug van een schorsing na een rode kaart tegen Roda JC. De doorgaans zo rustige Zweed kan zich na de zoveelste charge van bewaker Henk Fräser niet meer inhouden, en zijn tikje wordt uitgelegd als natrappen. "Na de vele schoppen en tikjes op mijn achillespezen sinds ik in Nederland speelde, was ik het meer dan zat", laat hij door Mike van Damme optekenen in zijn autobiografie.

Tekst gaat verder onder de foto.

Verkuijl stopt Romário af

Ajax staat, met muzikale gemoedelijkheid van een heuse blaaskapel, inderdaad prima te verdedigen. Onder anderen Romário komt er door de ijzersterke voorstopper Verkuijl niet aan te pas. Terwijl een collega die niet in lengte uitblinkt, Aron Winter, twee bijna identieke kopdoelpunten uit indraaiende corners maakt. Pettersson benut - "met een beetje geluk en lenigheid", zegt De Kaatskoning zelf - de rebound na een poeier op de paal van Richard Witschge, die dit seizoen vaak zijn schijntrap etaleert. Verkuijl verzilvert een pingel.

De 1-4 is eclatant omdat Ajax tegenover het dure PSV, met drie ex-Ajacieden in de basiself, zijn handelsmerk stelt: jeugdspelers afkomstig van Voorland, dat als voormalige boerderij en vogelbroedplaats de term eigen kweek vanaf 1934 in ere houdt. Fladderende vleugelspelers en andere paradijsvogels heten Roy, Witschge, Bergkamp, Winter, Frank de Boer en Stanley Menzo. Die laatste wordt door een botsing met Hans Gillhaus vervangen door Lloyd Doesburg, enkele maanden later één van de slachtoffers van de SLM-ramp.

Het Gouden Ajax

Verder terugkijkend, in 1966, zien we Johan Cruijff en Sjaak Swart de eindstand op 0-2 bepalen. Het wedstrijdformulier is niet alleen smaakvol door Frits Soetekouw en Wim Suurbier: Piet Keizer is de blauwdruk voor talloze latere sierlijke linksbuitens.

De Nieuwe Limburger kan de Amsterdamse zege maar moeilijk verkroppen en gebruikt woorden die anno nu bekend voorkomen: "PSV speelt beter voetbal, maar Ajax wint". Achteraf een gedurfde tekst in de tijd dat het Gouden Ajax wordt vormgegeven. Want hoewel PSV de kraker in 1967 nog over de streep trekt, haalt het uit de volgende zes ontmoetingen in eigen huis nog slechts één punt.

Tekst gaat verder onder de foto.

Whatever will be, will be

Uiteindelijk komen we terecht bij de vroegste versies van PSV-Ajax. De Volkskrant-kop "Ajax onstuitbaar na een felle start van PSV" doet lezers in 1958 vermoeden dat de 17.000 toeschouwers een spannendere pot hebben gezien. Toch is deze uitzege de grootste tot op de dag van vandaag; Wim Bleijenberg en Piet van der Kuil (beiden tweemaal) en Loek den Edel zorgen voor 0-5.

Ras-Ajacied Bobby Haarms is van de partij, aanvaller Rinus Michels niet meer. Hij doet wel mee in het seizoen ervoor, als Ajax de Eindhovenaren, tijdens het eerste professionele Eredivisieseizoen zoals we dat nu kennen, met 2-3 verslaat. Op een koude, bewolkte dag in december is naast diezelfde Bleijenberg Willy Schmidt tweemaal trefzeker. De punten tellen mee voor het kampioenschap onder de Oostenrijkse oefenmeester Karl Humenberger.

Je hóórt een Polygoonjournaalstem de teksten van het Eindhovens Dagblad opdreunen: "De PSV-voorhoede kwam tekort aan schotvaardigheid tegen Ajax. Bij de PSV-aanvallen ontbrak het verrassingselement." Schotvaardigheid, waar horen we dat nog. Andere tijden ja, want clubs dragen namen als Rapid JC, NOAD en BVV.

Bokser Bep van Klaveren heeft voor het laatst in de ring gestaan. Fidel Castro en Che Guevara ontketenen de Cubaanse Revolutie. En wat zijn de krakende transistorradiohits van dat moment? Ajacieden gaan natuurlijk voor de evergreen van Doris Day, of de bewerking van Manke Nelis daarvan. In aanloop naar zondag, in dit maffe maar hoopvolle seizoen, wordt de gemoedstoestand rondom onze club uit Amsterdam - we nemen niks voor lief - namelijk het best gevangen in dat zwierige refrein van het bijna zeventig jaar oude Que Sera, Sera (Whatever Will Be, Will Be).

Ajacied in Toscane (info@ajaxshowtime.com)

Meer van 'Ajacied in Toscane'

- Van waterballet tot Europese bekerwinst: het Olympisch Stadion inspireert Ajax
- Elektronica, muziek en andere trends: de invloeden op Ajax looks in de 80s
- Hoe waren transferperiodes vroeger? 'Je moet hierheen komen, je regelt het maar', zei Cruijff
- Bloedheet Bursa, mopperen in Malmö, zwemmen in Zaragoza: Ajax route naar de eerste Europacup in 14 jaar