Van de Europacup II-winst van 1987 kennen vooral oudere Ajacieden de uitslagen en doelpuntenmakers wel uit hun hoofd, maar het tijdsbeeld is turbulent genoeg om in dit jubileumjaar andermaal op terug te blikken. Met spelers als Bassie, Bossie, Jantje, Schippie, Danny, Sonny, Robbie, Arie, Kleine Co en De Witte Socrates. En trainer Johan Cruijff zoals we hem graag horen: "Je kan niet eens zeggen dat je geluk gehad heb, want anders maak je d'r nog een paar". Dat gebeurt opvallend vaak met het hoofd.

Foto: Bart Molendijk / Anefo, CC0, via Wikimedia Commons

'We're leaving together, but still it's farewell, and maybe we'll come back to earth, who can tell?' Ajax stijgt op. Supporters en club reizen samen kriskras door Europa, Van Bastens afscheid is ten tijde van de finale al aangekondigd en een jaar later keert Ajax inderdaad terug op aarde omdat de reprise tegen KV Mechelen niet verzilverd wordt. The Final Countdown, de hit van de band Europe die vooral uit heel veel haar bestaat, is multi-interpretabel, ook in 1986.

Ronald Reagans Star Wars-capriolen en de atoomdreiging lopen op hun einde, maar gerust is men er niet op. De Dijk vertrouwt de boel al helemaal niet en slaat fatalistisch aan het Dansen op de vulkaan. Verder vraagt de officiële rassensegregatie in Zuid-Afrika om talloze protesthits, zoals Sun City van Artists Against Apartheid. Hiphop beukt nadrukkelijk op de Top40-deuren met Beastie Boys en Run DMC. Tragisch nieuws uit de metalwereld: bassist Cliff Burton overlijdt na een ongeluk met Metallica's tourbus.

Typerende reclameborden en Bosmans Bep Bakhuijsje

We worden 'wakker in een vreemde wereld', om De Dijk nog maar eens aan te halen. Al relativeren de onvolprezen Van Kooten en De Bie alles tot behapbare proporties en is er het Achteruitrijden, een bizar-hilarisch onderdeel van Te land, ter zee en in de lucht. Én wordt er gelukkig gevoetbald. Terwijl Lasse Schöne en Urby Emanuelson hun eerste Olvarit-hapjes naar binnen werken reist de Ajax-selectie af naar bloedheet Turkije. Een vier uur durende, hobbelige busrit leidt van Istanbul naar Bursa bij 35 graden Celsius.

Hoewel de spelers onder deze omstandigheden genoeg koolhydraten verbranden, is het Europacup II-toernooi tevens een afvalsysteem in de vorm van een kerstboomschema waarop uiteindelijk de Ajax-piek prijkt. Ingeschreven zijn AS Roma en Benfica, maar ook Waterford uit Ierland, het Finse Haka Valkeakoski en Fram Reykjavik - namen die menig groundhopper doen watertanden, maar bepaald geen voetbalreuzen. Nabij de Zee van Marmara maakt Bursaspor (toen Süper Lig, nu actief op het vierde niveau) op 17 september om half vijf 's middags kennis met Marco van Basten en John Bosman. Bassie en Bossie zorgen voor de comfortabele 0-2, met voorwerk van Arnold De Witte Socrates Scholten en Robbie 'Wietsje', zoals menigeen de achternaam van de linksbuiten uitspreekt.

Tekst gaat verder onder de foto.

Behalve klinkende bijnamen springen meer randzaken in het oog, ook tijdens de voetbalshow in De Meer (5-0). Zo zweren trainers bij hun oversized regenjas, ook als het daar eigenlijk te warm voor is. Staantribunes veranderen bij goals in massaal naar voren rennende vloedgolven van fans, richting de reclameborden van Commodore, Van Nelle Shag en Bols ("Bols is erbij"). Er bereikt wel eens een wc-rol het veld; elders in dit decennium wordt zowaar het complete vijandelijke doel ermee bekleed, als onbedoeld eerbetoon aan inpakkunstenaar Christo.

Bosmans Bep Bakhuijsje (kopdoelpunt uit snoekduik) maakt deel uit van zijn vierklapper. Arnold Mühren en Jantje Wouters zijn jaloersmakend rustige en technisch begaafde controleurs, daarachter staan trouwe bewakers als Danny Blind, Ronald Spelbos, Frank Rijkaard en Sonny Silooy of Peter Kleine Co Boeve. Intussen kleurt de markante Hugo Walker zijn staccato teksten in met gebiedende wijs en voltooide deelwoorden: "Afspelen... voorgeven nu... ingekopt... goal!" De aanwijzingen van Cruijff, in nu nog zelden gehoord Mokums, zijn even duidelijk en beknopt. "Silooooy! Niet d'r áchter! Achter die tweej spitse! Bosman vóór 'em!"

Cruijffiaanse logica

Op Nederland 1 is op 22 oktober, na de TELEAC-cursus Rockschool (les 5: Heavy Metal) en muziekshow Countdown Ajax aan de beurt, met commentaar van de niet geheel onpartijdige Harry Vermeegen. 22.500 supporters laten hun VHS-banden thuis meesnorren en zien Bosman opnieuw snoekduikend scoren.

Tekst gaat verder onder de foto.

Direct na de wedstrijd, gewoon in alle drukte langs de lijn, is de analyse van de coach herkenbaar: "Zodra je verder teruggaat, worden de afstanden om dingen te doen groter. Dit lijkt veel kracht kosten, maar dat kost eigenlijk geen kracht omdat het constant vijf, zes meter is". En "Je kan niet eens zeggen dat je geluk gehad heb, want anders maak je d'r nog een paar". De journalist, eveneens in regenjas, knikt begrijpend. Zoals Cruijff voorspelt is 4-0 genoeg voor de kwartfinale. Zijn collega, Olympiakos-trainer Alketas Panagoulias, weet het nu al: "Ajax gaat deze Europa Cup II winnen".

Op school bij Bergkamp en Cruyff Sports' John Bosman-kicksen

In maart 1987 gaat bioscoophit Lethal Weapon in première. Ander wapen-nieuwtje: "Ook Van Basten is van ons", meldt AC Milan. De uitwedstrijd tegen Malmö FF, waar het kwik ver onder nul duikt en het onophoudelijk sneeuwt, is een dubbele tegenvaller: 2000 meegereisde fans horen dat het duel wordt uitgesteld naar de zaterdag, wanneer Ajax bakzeil haalt: 1-0.

Spits Mats Magnusson, later ingelijfd door Benfica, is een bron van Hollandse ergernis. "Van de acteerprestaties van Magnusson heb ik al eerder gesproken", moppert commentator Eddy Poelmann door de dan nog gebruikelijke telefoonlijn. In aanloop naar de return, als hels karwei aangekondigd, gonst het van de geruchten: speelt Dennis Bergkamp? De rechtsbuiten heeft zijn Eredivisiedebuut in december gemaakt en zijn naam zingt in dit seizoen zo hard rond dat een cameraploeg van Studio Sport hem opzoekt in de schoolbanken van het Sint-Nicolaaslyceum. Cruijff is daar niet blij mee.

Tekst gaat verder onder de foto.

Van Basten jaagt een penalty in de nok van de tribune, maar verder is er geen vuiltje aan de lucht. Ongeacht omstandigheden of spelbeeld is het 'tien, tien, tien' vaste prik bij goals. Basisklant Bergkamp krijgt een applauswissel en Ajax bereikt met 3-1 de halve finale, mede dankzij de elegante kicksen waar onder meer John van 't Schip en Van Basten op spelen, met het C-logo op de zijkant. Er komt ook een Cruyff Sports-voetbalschoen met de naam John Bosman op de markt. De advertentie in Voetbal International vertelt dat je met het verstevigde hielgedeelte gerichte hakjes kunt geven. En dat de neus puntig is, voor een goede stiftbal.

Weer hoofdrol Bosman, the Sweetest Feeling en climax in stijl

Met die kicksen kunnen de Ajacieden tegen het Real Zaragoza van Ruben Sosa weinig moois doen in het Catalaanse moeras, waar je nog net geen waterhoen of rietgors spot. Wel een goudhaantje: Bosman scoort wéér tweemaal met het hoofd, maar druipt af na een rode prent van de grotesk fluitende Zoran Petrović. Na het veelbesproken robbertje modderworstelen zijn zo'n 1000 uitsupporters er al zeker van: 'We gaan naar Griekenland'.

Tekst gaat verder onder de foto.

Het meteorologische contrast met die idyllische avond in het Olympisch Stadion twee weken later, is ongekend. I Get the Sweetest Feeling van soulkanon Jackie Wilson staat opnieuw in de hitlijsten en onderstreept het gevoel dat er iets moois in de lucht hangt: liefde, lente, uitstekend voetbalweer, gastoeter bij de hand, de authentieke wave, wat kan ons gebeuren? Goals van Van 't Schip, 'Wietsje' en Rijkaard zijn tickets voor Athene, waar Lokomotive Leipzig het laatste obstakel is. Uitzinnig publiek bestormt het veld, Cruijff steekt tevreden een peuk op.

'Tina Turner en David Bowie voor tv-spot in Aalsmeer', kopt de Leidse Courant. Jan Vertonghen is nog geen drie weken oud, de Deltawerken zijn vorige maand voltooid. Nothing's Gonna Stop Us now, zingt Starship op de radio - niemand die ons stoppen kan, op die dertiende mei. De eerste Europacupfinale die de Godenzonen op Griekse bodem spelen wordt beslist in stijl. Al is het niet de geschorste specialist Bosman, maar Van Basten die binnenkopt.

In een, het zij nog maar eens gezegd, oogverblindend thuisshirt. Van de in totaal 22 goals, waarvan Aron (Arie) Winters bijdrage de duizendste van alle Nederlandse clubs in Europa is, komen er tien van een Amsterdams voorhoofd. En ook al is Lokomotive, in het heden actief in de Regionalliga Nordost, een niet al te aansprekende naam vanachter het IJzeren Gordijn, Ajax zou Ajax niet zijn als het deze trofee zou laten schieten. En dat doet het dan ook niet. Van de 39 uitgereikte Bekers voor Bekerwinnaars blijft het de enige in een Nederlandse prijzenkast. Een cup met herinneringen om te koesteren.

Ajacied in Toscane (info@ajaxshowtime.com)