LET OP: DIT IS EEN VERHAAL UIT 2018!

Iedereen heeft wel een favoriete Ajacied. De één houdt van die ene speler met een fijne steekpass, de ander kan genieten van een verdediger die al zijn duels wint. Het verhaal achter die populaire voetbalnamen is echter lang niet altijd bekend. In de rubriek 'Het Verhaal Achter' gaan we op zoek naar de achtergrond van jouw favoriet. In deel 14: Ryan Gravenberch; de jongste debutant in de Ajax-geschiedenis, die vooral zijn eigen route volgt.

'Het is een rare gozer', zo valt Ryan Gravenberch meteen met de deur in huis als hij over zijn zoon begint. De vader des huizes, met precies dezelfde naam, kent zijn kind als geen ander, maar doorgronden kan hij Ryan nog steeds niet. Onnavolgbaar, extreem rustig en levend in zijn eigen wereld zijn kwalificaties die bij Ryan passen, maar toch bereikt hij mijlpaal na mijlpaal. 'Het is iemand met een gebruiksaanwijzing en het kwartje moet nog vallen, maar áls dat kwartje valt, is hij niet meer te stoppen', zegt moeder Aretha vol vertrouwen.

Het is een doorsnee ochtend in huize Gravenberch als om 07.00 uur de wekker van Ryan gaat. Hij moet pas om 09.00 uur op De Toekomst zijn, maar twee uur speling is een vereiste aangezien hij zijn dag rustig wil beginnen. 'Ruggengraat verlengen, boxje pakken, muziek aan en even lekker douchen…', somt vader Gravenberch het ochtendritueel van de Ajacied op. 'Hij zit drie kwartier in de badkamer en dan loopt hij rustig naar beneden. Dan eet-ie wat en kijkt hij kalm om zich heen, terwijl ik naar de tijd kijk en denk: Ja, gaan we dat wel redden?'

Het is tekenend voor het karakter van Ryan. 'Hij is rustig, tot aan het slome aan toe', legt Ryan senior uit. 'Hij is echt een bankjesman. We hebben onlangs een andere bank gekocht; nou, hij vervloekt ons. Eerst hadden we een heel diepe bank met een chaise longue, nu een normale bank waar je normaal op moet zitten. Dan zegt hij: “Deze bank man, waarom heb je die oude weggedaan?” Die chaise longue was zijn domein, daar kon hij écht op liggen. Telefoontje ernaast, Nintendo Switch, afstandsbediening, televisie aan; als je hem moet omschrijven, is het wel écht op de bank met zijn gear, iets te eten en drinken en muziek aan. Dát is zijn thuis.'

Ryan luistert naar Sevn Alias, Lil Kleine en andere bekende namen uit de welbekende nederhopscene. Op Netflix houdt hij van spanning en sensatie. 'Narcos, Shooter, Prison Break, een bioscoopje… En zijn meisje neemt ook tijd in beslag, al is hij zelfs dáár raar in. Dan zit hij op de bank te niksen en vraag ik: Moet je niet iets afspreken met Cindy (zijn vriendin, red.)? Maar dan kijkt hij op en schudt hij nee.' Ryan vervolgt: 'Thuis is hij een baby. Zijn moeder moet naar boven komen om naar zijn voetbaltas te kijken. Speel je twaalf jaar voetbal, dat soort dingen heeft hij nog steeds.'

'Trainer, hoe laat gaat de kantine open?'

Buiten de deur is Ryan niet anders. Hij doet one thing at a time, zo blijkt ook uit een anekdote van toen hij piepjong was. 'In de F1 van Ajax moesten ze een keer erg vroeg spelen. Het was november, dus diep in de ochtend was het nog donker. De jongens kwamen aan bij OSV en de kantine was nog dicht. De spelers liepen rechtstreeks naar de kleedkamer, waar trainer Dennis de Haan uitlegde hoe er gespeeld ging worden. Hij vroeg of er nog vragen waren en Ryan stak zijn hand op en vroeg: “Trainer, hoe laat gaat de kantine open?” Hij was helemaal niet bezig met de wedstrijd. Hij had gezien dat de kantine dicht was, dus waar moest hij straks zijn tosti eten?'

Het was typisch Ryan en niet de eerste keer dat hij in het voetbalveld afgeleid raakte door eten. Moeder Aretha frist haar geheugen op en vertelt dat broer Elgin Gravenberch eens naast het veld stond met friet. Ryan zag het binnen de lijnen en stopte met spelen. 'Mam, ik wil ook patat', waren zijn woorden. Vader Gravenberch lacht als hij denkt aan een ander verhaal: 'We speelden bij Zeeburgia helemaal in het wit. Ryan moest bij een vrije trap van de tegenstander in de muur staan. De bal schaafde langs zijn broek en er zat een zwarte vlek op. Ryan gaf aan dat hij gewisseld wilde worden. Wij dachten: Wisselen? Waarom? Ryan wilde nooit gewisseld worden. Hij zei: “Ik moet een nieuwe broek aan, want mijn broek is vies. Ik kan niet door zo”. Ook dat is typisch Ryan.'

'Hij is een modepop', vervolgen de ouders. 'Er moet geen vlekje op zijn broek zitten, want dan trekt hij een andere aan. Als er een zwart vlekje op de witte gympen zit, dan wil hij die niet meer aan en moet mama ze wassen. Als een wedstrijd wordt uitgezonden, gaat hij naar de kapper. Net als toen hij bij de wedstrijdselectie zat voor PSV-uit.' Maar, zo laat Aretha weten: 'Zijn kamer ziet er goed uit. Hij is geen sloddervos en erg schoon.'

'Hey man, aanname!'

Over naar voetbal, want al snel was duidelijk dat Ryan meer met een bal kon dan anderen. Als jochie van vier begon hij in een zaaltje in IJburg en niet veel later kwam hij via Zeeburgia bij Ajax terecht. Vader Gravenberch herinnert het zich nog goed. 'Destijds, in het zaaltje, was hij veel feller. Hij ging op en neer en maakte slidings. Als je hem nu ziet, kun je dat haast niet geloven. Je zag dat hij talent had, want hij haalde makkelijk een balletje onder zijn voet en keek al naar hoe de tegenstander stond. Je zag toen al: Dit is iemand die kan voetballen.'

Bij Zeeburgia in Amsterdam zette Ryan de eerste stappen als voetballer op het veld. Hij begon bij de F2, maar omdat hij daar zijn ploeggenoten niet leuk vond, ging hij naar de F7. 'Dat vond hij geweldig', laat vader Ryan weten. 'Hij pingelde in wedstrijden soms alle tegenstanders voorbij en je hoefde er geen hogere studie voor gedaan te hebben om te zien dat hij goed kon voetballen.' Mede doordat broer Danzell al bij Ajax speelde en vader Ryan al jaren bij de club kwam, zagen scouts ook Ryan aan het werk. 'Hij maakte indruk en bij een snuffelstage moest hij een partijtje meedoen. Dat was een makkie voor hem. Hij kreeg een uitnodiging en was meteen aangenomen.'

Ryan kwam in de F1 en ontmoette daar teamgenoten waarmee hij de gehele opleiding zou doorlopen. Ryan, Kenneth Taylor, Brian Brobbey; het was een elftal vol flair en talent. 'Dat is niet iets wat je kan opleiden, dat zit gewoon in Ajax', stelt Ryans vader. 'Als je daar niet geschikt voor bent, ben je binnen twee jaar weer weg. Er wordt ook op geselecteerd; ze (Ajax, red.) zeggen van niet, maar het is wel zo. De jongens die bij Ryan in het team zaten, waren ook keihard. Het zijn vrienden, maar tijdens een training of in een wedstrijd is het fel. Is je aanname niet goed? Zeggen ze: “Hey man, aanname!”’

'Snapchat is echt een gedrocht'

Toch kwam ook in een elftal vol felle haantjes het rustige karakter van Ryan naar voren. Hij werd in de F1 al aanvoerder gemaakt, maar dat was van korte duur. 'Als captain moest je zorgen dat de ballen, hoedjes en hesjes op het veld kwamen, of je moest het anderen laten doen. Dat deed hij een paar keer niet, waarop de trainer tegen hem zei dat hij als aanvoerder er wel voor moest zorgen. Na een paar weken deed hij het nog steeds niet, waarna hem werd verteld dat hij geen aanvoerder kon zijn als hij de zaken niet op orde had. Ryan zei “oké” en leverde zo zijn band in.'

Aretha verklaart die beslissing vanuit Ryans karakter: 'Hij loopt nooit met zijn borst vooruit, want dan zit hij aan de andere kant van zijn balans. Hij is geen prater en niet echt sociaal. Hij houdt er niet van om in de belangstelling te staan. Toen hij op de basisschool zat, had iedereen het tegen hem over Ajax, maar daar moest hij niets van hebben. Als we vandaag de dag naar de Action of de Media Markt gaan, vragen fans om een foto. Dan heeft hij relatief laat door dat ze het tegen hem hebben.'

Waar leeftijdsgenoten de hele dag op Instagram zitten, wordt het account van Ryan anno 2018 niet vol gegooid. 'Dat doen wij niet', stelt vader Ryan. 'Snapchat is daarentegen wél een gedrocht. Ryan is echt een snapper. Dat zie ik als een probleem, want hij neemt het mee naar bed. We hebben hierom tegen hem gezegd dat de telefoon vanaf 21.00 uur beneden moest blijven. Hij had dan andere foefjes, zoals met een tablet of weet ik het, dus gingen we op een gegeven moment álles innemen. Vervolgens hebben we hem wel weer verantwoordelijkheid gegeven, maar nu nemen we alles weer in. Een mobiel vergt enorm veel energie, ook de volgende ochtend. Dat is van invloed op je (mentale) rust.'

'Raiola zegt niet dat je naar het buitenland moet'

Het is onderdeel van professionaliteit, hetgeen Ryan niet vreemd is, al kan het volgens zijn pa altijd beter. 'Hij drinkt niet genoeg, dus zitten we nu in het proces dat hij water moet drinken. We zetten ook geen frisdranken meer in de ijskast, alleen sappen in de ochtend. Hij weet goed wat goed en niet goed is, maar moet zich er bij tijd en wijle toe zetten. Gelukkig is dat normaal op je zestiende.' Aretha: 'Hij is ook een moeilijke eter. Vroeger plukte hij altijd al champignons en paprika eruit. Nu hebben we een diëtist en let hij bijvoorbeeld op junkfood. Dat zijn voedingsstoffen die je niet tot je moet (willen) nemen.'

Ook dankzij de, hoe vader Ryan het noemt, ‘rondetafelconferenties’, leert Ryan om volwassen te worden. Het is niet niks om als jonge jongen in de belangstelling te staan van alle Europese topclubs en dus werd er als familie veelvuldig over gesproken. 'Hij kon overal naartoe. Voor bedragen waar wij mee in het vastgoed konden zitten. Ik heb alle clubs gezien, want ik ben van het motto dat je er geen spijt van moet krijgen. Vele miljoenen euro’s zijn langsgekomen, maar ik moest het thuis wel in hapklare brokken op tafel leggen. We kwamen dan bij elkaar en dat noemde ik de rondetafelconferentie. Dan gingen we als gezin rond de tafel zitten en legde ik uit wat de situatie was. Ik ging iedereen af en uiteindelijk gaf Ryan zijn mening. Hij zei altijd: “Ik zit goed bij Ajax.”’

De rol van Mino Raiola in de besluitvorming voor het maken van wel of niet een transfer was miniem. Onderhandelingen met clubs oké, maar de keuze van de speler laat de veelbesproken agent aan voetballer en familie. 'Daar moet ik een lans voor breken', begint Ryan senior. 'Zo’n Fortes (collega Raiola, red.) is qua begeleiding echt top, het kan niet beter. Hij staat er niet om miljoenen te vragen bij Overmars, maar is er wel als Ryan naar school moet en de bussen niet rijden. Raiola zelf is geen begeleider en hij praat helemaal niet met de jongens. Als hij in Nederland is, eet hij een hapje met ze, maar dan gaat het in de gesprekken niet eens over voetbal. Zijn kracht ligt in de board room. Raiola zegt niet dat je naar het buitenland moet, hij voorziet je alleen van opties. Als Manchester United belt, is het zijn plicht om dat door te geven aan mij. Als wij zeggen dat we willen praten, gaat hij het allerbeste eruit halen. Wij hebben als ouders altijd naar Ryan geluisterd. Hij wilde blijven, daar was hij heel stellig in.'

'We gaan hem omhoog duwen en dan laten we hem weer vallen'

Een eerste contract in Amsterdam volgde na een ijzersterke periode, waarna hij in de zomer van 2018 voor het eerst op trainingskamp mocht met het eerste elftal. Ryan merkte gedurende de week dat hij het niveau aankon en maakte indruk. Het zorgde voor een trigger, waarvan Ryan er sinds de Onder-15 veel kreeg in korte tijd. 'Alle jongens waar hij mee heeft gespeeld hebben een drive. Maar bij hem is dat anders. Hij is niet van ik moet, hij is van ik kan. Hij denkt: Ik kan het toch, waarom doet iedereen zo moeilijk? Als hij iets moet doen, dan doet hij dat. Terwijl ik denk: Je kan dat, maar je kan ook méér.'

Gery Vink speelde een belangrijke rol in het proces. Vader Gravenberch onderbouwt: 'Er waren veel trainers die dachten: Ryan is zo goed, daar moeten we vooral niets tegen zeggen. Maar hij moet juist bepraat worden. Daarom was Vink ook goed voor hem. Hij zei: “Ik laat je niet los”.' De club stelde samen met de familie een plan op om Ryan, ondanks dat hij steevast lichtingen oversloeg, nóg meer uit te dagen. 'Ajax zei: We gaan hem omhoogduwen en dan weer laten vallen. Kijk dus niet raar op als je dat ziet. Op trainingen gingen ze tegen hem fluiten en bij alles wat hij deed was het nee, nee, nee. Hij raakte opgefokt, waardoor hij dingen deed waarvan de trainers dachten: Dit hebben we nog nooit gezien. Dat was die trigger en totaal niet erg, want wij wisten al dat dit ging gebeuren.'

Ryans vader maakt de vergelijking met hemzelf: 'Als ik zestien zou zijn en ik had al bereikt wat hij bereikt had, had ik geen prikkel meer nodig. Maar hij zit anders in elkaar. Op het EK Onder-17 moest hij bijvoorbeeld ter plekke examen doen. Hij kwam een paar punten te kort om te slagen, waarop een leraar van de KNVB in zijn vakantie een paar weken in Amstelveen ging zitten om hem te helpen. Hij is gaan blokken, omdat al zijn matties al waren geslaagd. Hij dacht: wacht eens even… Toen pas is hij gas gaan geven.'

‘Wat gaan wij dan zeggen? Zijn pad is zijn pad’

Ook broer Danzell, die net als Ryan Europees kampioen werd met Oranje O17 maar vervolgens stapjes terug deed, helpt onbewust bij de ontwikkeling van Ryan als voetballer en persoon. 'Ik probeer hem scherp te houden, zodat hij gefocust blijft op zijn doel en zijn carrière. Iedereen heeft zijn eigen weg om te slagen, maar hier moet hij niet komen', doelt Danzell op de Belgische Tweede Klasse, waar de ex-Ajacied anno 2018 namens Roeselare actief is. 'Het is nooit perfect en het kan altijd beter. Ik vind bijvoorbeeld dat hij meer kan laten zien dat hij hard werkt. Vroeger was Ryan van: Als jullie even rennen, dan blijf ik hier de kat uit de boom kijken. Als ik de bal heb, ga ik werken. Gelukkig is dat veranderd.'

Gravenberch senior vult aan: 'Hij kijkt op tegen zijn broer en dat is altijd zo geweest. Als hij van ons iets niet kreeg, dan ging hij naar Danzell, want hij fikste het wel. Danzell heeft twee kinderen en de jongste van twee kijkt clips op Youtube. Hij wil geen clips van Danzell, maar van oom Ryan zien. Het leeftijdsverschil is acht jaar, maar als ik ze tegenover elkaar zet in een partijtje bij de club waar ik voetbal, zijn er veel fysieke duels. Als Ryan de bal heeft, krijgt Danzell hem er niet vanaf en andersom ook niet. Na zijn officiële debuut zei Ryan in de groepsapp van de familie: “Ik ben je nu voorbij, weg met jou!”'

Ryans vader besluit dat hij heeft geleerd van het karakter en de mindset van zijn zoon. 'Hij schrijft zijn eigen boek. Als je iets tegen hem zegt, geeft hij altijd aan dat hij naar je luistert, maar hij filtert op zijn eigen manier. Hij doet één ding tegelijk. Als je tegen hem zegt dat hij meer moet schieten én initiatief moet nemen, dan gaat hij eerst meer schieten en dan pas initiatief nemen. Hij ontwikkelt zich op zijn manier en hoewel het soms niet is zoals wij het willen zien, heeft hij het altijd zo gedaan. Wij kunnen wel tegen hem zeggen: Doe dit, doe dat, maar hij is de jongste debutant en de jongste doelpuntenmaker ooit, dus wat gaan wij zeggen? Zijn pad is zijn pad. Wij willen zien dat mensen dingen doen op de manier waarop wij dat willen, maar hij bevestigt: Ik doe mijn ding.'

Bram van der Ploeg (Twitter: @BvdPloegg | e-mail: B.vanderploeg@ajaxshowtime.com)
Sjors van Veen (Twitter: @SjorsvanVeen | e-mail: sjorsvanveen@live.nl

Lees meer 'Het Verhaal Achter':

Deel 1: Frenkie de Jong
Deel 2: Vince Gino Dekker
Deel 3: Kasper Dolberg
Deel 4: Kaj Sierhuis
Deel 5: Lasse Schöne
Deel 6: Matthijs de Ligt
Deel 7: Donny van de Beek
Deel 8: Jeffrey de Lange
Deel 9: Daley Sinkgraven
Deel 10: Noa Lang
Deel 11: Zian Flemming
Deel 12: Sebastian Pasquali
Deel 13: Maximilian Wöber