Met Francesco Farioli aan het roer beleef ik een déjà vu. In bepaalde opzichten heb ik het idee dat ik het proces - waar de Italiaanse trainer het vaak over heeft - nog niet zo lang geleden heb meegemaakt. Ik heb het over het Arsenal van manager Mikel Arteta. Trust the process, mensen.

Voor het geval u het nog niet wist: niet alleen Ajax ligt mij nauw aan het hart. Ook Arsenal is een club die ik al vele jaren door dik en dun steun. Van een ongeslagen kampioenschap in 2004 tot vele magere jaren: ik heb het allemaal meegemaakt als supporter van de roemruchte club uit Noord-Londen. In de laatste jaren onder Arsène Wenger werd het al minder bij Arsenal en dat veranderde niet toen Unai Emery het roer overnam. Arsenal zakte weg en moest het doen met plaatsen buiten de top-vier.

Aan het einde van het tijdperk van Wenger begon de malaise eigenlijk al. Er werden steeds vaker heel dure spelers gehaald, die werden getrakteerd op een riant salaris. Meerdere van die aankopen werden ook gehaald door de inmiddels in Amsterdam niet bepaald geliefde Sven Mislintat. Hebben we de eerste overeenkomst meteen te pakken.

Sinds de zomer van 2019 is echter alles anders. Toen werd Edu aangesteld als technisch directeur. Niet veel later, in december 2019, werd Mikel Arteta de nieuwe manager van Arsenal. Het bracht de verandering die Arsenal zo hard nodig had, want inmiddels wordt de ploeg weer als serieuze titelkandidaat in Engeland gezien.

De club had veel spelers die op leeftijd raakten en duur waren qua zowel afschrijvingen als salaris. Bovendien presteerden ze niet meer zoals je van hen mag verwachten. Je kunt denken aan spelers als Mesut Özil of Pierre-Emerick Aubameyang, maar er waren nog veel meer spelers die middelmatig presteerden bij Arsenal en zodoende vooral een last waren voor de club.

Edu kende met Arsenal probleem dat Ajax nu heeft

Technisch directeur Edu, die als speler nog kampioen werd met The Gunners, sprak er onlangs over in een interview met Men in Blazers. Edu weet dat je op een gegeven moment van sommige spelers af moet. ‘Je kijkt naar de leeftijd van een speler, naar het salaris van een speler en naar hoe die speler presteert. Spelers die ouder dan 26 of 27 zijn, verdienen in dat opzicht hun aandacht. Als het salaris hoog is en een speler presteert niet, dan ben je gezien. Dan kun je beter van dat soort spelers af zien te komen, omdat hij misschien een andere speler tegenhoudt.’

‘Toen ik bij Arsenal kwam, was bijna iedere speler 26 of 27, ze verdienden een gigantisch salaris en ze presteerden niet. Als je die drie elementen samenvoegt: welke club in de wereld gaat dan jouw spelers kopen? Geen een!’, aldus de Braziliaanse directeur, die uiteindelijk sommige spelers zelfs betaalde om er maar vanaf te komen.

Tegenover The Athletic zei hij: ‘Je moet voorkomen dat je dat probleem nog een jaar binnen je club hebt. Het spijt me, maar het is soms beter als spelers vertrekken, ook al moet je daarvoor betalen. Ik weet dat het pijn doet en dat het raar is als ik naar het bestuur stap en zeg “soms is het beter om een speler af te betalen dan hem te behouden”. Ik zie het als een investering.’

Bovenstaande teksten zouden zomaar ingevuld kunnen worden door Ajax’ directeur Alex Kroes. De overeenkomsten zijn overduidelijk. Ook hij raakt bepaalde spelers met een forse afschrijving, een riant salaris, een bepaalde leeftijd en verminderde prestaties niet kwijt. Voor Ajax lijkt het gezien de financiële situatie van de club geen optie om spelers af te kopen en zodoende worden meerdere spelers nu verhuurd, zoals Jakov Medic en Borna Sosa. Een ander, Gerónimo Rulli, werd voor de helft van zijn aankoopsom verkocht, om zo de salariskosten te besparen.

Veel overeenkomsten tussen Arteta en Farioli

Ook op het gebied van trainers beleef ik een déjà vu. Met Farioli heeft Ajax een trainer aangesteld die mij in heel veel opzichten doet denken aan Mikel Arteta. Alleen al de leeftijd van beide trainers toont overeenkomsten. Waar Farioli nu 35 jaar oud is, was Arteta toen hij bij Arsenal werd aangesteld als trainer 37 jaar oud. Net als Arteta hamert Farioli op passie, intensiteit, wilskracht en een vechtersmentaliteit. Hoewel beide trainers mooi voetbal nastreven, staat hard werken en het in de pas lopen bij zowel Arteta als Farioli hoog in het vaandel.

Wie Arteta langs de zijlijn ziet staan, ziet een trainer die bevlogen en energiek is. Het is constant coachen, aanwijzingen geven en applaudisseren en complimenteren bij zaken die goed gaan. Wie Farioli tijdens zijn eerste maanden bij Ajax gevolgd heeft, weet dat de Italiaan niet anders doet. Er komt haast geen moment voorbij dat Farioli even rustig op de bank zit. De termen ‘vai, vai, allez, allez, bravo, bravo’, klinken inmiddels als muziek in de oren.

Spelers én fans krijgen energie van Farioli en Arteta

De energie die Farioli en Arteta uitstralen, straalt af op de spelers van zowel Ajax als Arsenal. Er komt een bepaald fanatisme in de spelers naar boven, wat ook zijn weerslag heeft op het publiek. Zij gaan ook mee in dat fanatisme. In de voorbereiding zei Carlos Forbs al eens: ‘Als je geen energie hebt, geeft Farioli je die wel’.

De oefenmeester zelf krijgt ook energie van zijn spelers en op die manier is er sprake van een prachtige wisselwerking. 'Ik vind het hier heel leuk. Ik ben heel gelukkig om met deze jongens te werken. Ik push de spelers veel, maar ik krijg ook veel terug. Ik had een spelletje met de spelers voor twaalf minuutjes. Ik kon wegstappen en wilde eigenlijk popcorn pakken. De intensiteit was echt geweldig. Ik krijg hele positieve vibes van mijn spelers’, zei Farioli onlangs.

Bij deze overeenkomsten stopt het overigens niet. Zowel Farioli als Arteta moeten dan wel moesten het doen met een spelersgroep die niet helemaal naar hun wens was, zonder dat ze daar overigens openlijk kritisch over waren. Net als Arteta bij Arsenal kiest ook Farioli ervoor om te rouleren. Arteta zocht ook lang naar een ideale formatie en hij koos er in het begin zelfs voor om per wedstrijd van systeem te wisselen.

Voetballen vanuit defensieve organisatie

Bij Ajax is dat (nog) niet het geval. Wat ook overeenkomst is dat beide trainers willen voetballen vanuit een goede defensieve organisatie. Bij Arsenal werkte Arteta lang aan meer defensieve zekerheid in de ploeg. Dit kan ten koste gaan van het aanvallende deel van het voetbal, al waren vanaf het begin al duidelijk meerdere patronen te herkennen in het spel van Arsenal onder Arteta. Bij Ajax is dat onder Farioli niet anders. Ook hij wil meer defensieve zekerheid inbouwen bij zijn elftal, hetgeen meer dan terecht is getuige de vele tegengoals in het vorige seizoen. Dat waren er namelijk bijna honderd, een aantal waar iedere Ajacied zich kapot voor schaamt.

Dat Farioli dan ook defensieve zekerheid wil inbouwen is logisch. Van daaruit wil hij zijn ploeg laten voetballen en wie het Ajax van nu ziet, ziet al de nodige ontwikkelingen ten opzichte van het begin onder de Italiaanse trainer.

Beide trainers verdienen ook lof voor hun optredens in de media. Ze laten zich niet van de wijs brengen, ook als er persoonlijke kritiek is op hun functioneren. Ze blijven stoïcijns doorgaan met hun project en dat valt te prijzen. Overigens kraken beide trainers nooit spelers openlijk af in de media. Haast iedere speler krijgt complimenten en daarover kun je je wel afvragen of dat niet soms wat overdreven is, maar goed: het zorgt er wel voor dat spelers voor de trainer door het vuur gaan.

Iedere speler is belangrijk bij Arteta en Farioli

Iedere speler heeft het idee mee te tellen, iedere speler zal het gevoel hebben belangrijk te zijn, ongeacht zijn rol in de selectie. Beide trainers kijken ook niet naar de naam van een speler. Zo had Arteta er ogenschijnlijk niet veel moeite mee om grote namen als Özil en Aubameyang te passeren en kijkt ook Farioli niet per se naar namen of naar prestaties uit het verleden. Zo werden er in de voorbereiding meerdere spelers teruggezet naar Jong Ajax, waarvoor Ajax eerder nog een aardige transfersom betaalde. Het getuigt van moed dat hij, net als Arteta bij Arsenal, talenten uit de eigen jeugdopleiding de kans geeft. Kijk naar spelers als Youri Baas en Kian Fitz-Jim die al veel minuten hebben mogen maken.

Voor beide trainers is het proces dan ook het belangrijkste. Wie mee wil in de filosofie van de trainer is van harte welkom, maar voor wie niet mee wil in bepaalde zaken, is geen plaats. Het zal af en toe met vallen en opstaan gaan - het bouwen aan een nieuw succesvol team kost nou eenmaal tijd en wellicht meerdere transferperiodes - maar de toekomst ziet er weer rooskleurig uit in Amsterdam. Keep calm and trust the process.

Bart Veenstra (X: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)