Het seizoen 2023-24 zit er voor Ajax eindelijk op. Ajax eindigt als vijfde en plaatst zich daarmee voor de tweede voorronde van de Europa League. Sinds donderdag weet het ook dat het daarin onder leiding zal staan van Francesco Farioli. Zodoende kan de blik vooruit, maar kijkt de hoofdredactie van Ajax Showtime - bestaande uit Bart Veenstra, Jesse ter Haar en Reinand Visscher - in De Nabeschouwing nog één keer terug op het slechtste seizoen in tijden en werpt de blik hoopvol vooruit richting de komende jaargang.

Dat dit een historisch slecht seizoen was moge duidelijk zijn. Er ging een hoop mis, maar waar ontbrak het Ajax op het veld het meeste aan?

Bart: ‘Ik zie het vooral als een optelsom. Er was een gebrek aan kwaliteit, tactisch vermogen en balans. En met balans bedoel ik de balans in de selectie op het gebied van positie (te veel linksbacks, geen echte rechtsbuiten, heel veel middenvelders, maar geen échte zes), leeftijd en leiderschap. Daarnaast zijn er in de afgelopen zomers te veel bepalende spelers vertrokken die zijn vervangen met mindere spelers. De onrust buiten het veld helpt binnen de lijnen ook niet mee en ik denk dat veel zomeraankopen ook moeite hebben gehad met het snelle ontslag van Sven Mislintat. Je kunt hier eigenlijk een heel boek over schrijven, maar uiteindelijk is het vooral een gebrek aan kwaliteit geweest bij Ajax dit seizoen.’

Jesse: ‘Het meest ontbrak het bij Ajax aan structuur en een vaste samenstelling. Nog los van het gebrek aan kwaliteit binnen de selectie. Dat gebrek is er immers zeer zeker, maar dat verklaart voor mij nog niet waarom Ajax onder teams als AZ en FC Twente is geëindigd. Ik blijf er namelijk van overtuigd dat Ajax een betere selectie heeft dan die twee clubs. Ik heb dit seizoen eigenlijk zelden een plan gezien voor de opbouw en het druk zetten. Het zal niet helemaal zo zijn, maar het leek vaak een beetje op toevalsvoetbal. Alsof er werd gewacht op een bevlieging of goed geluk.

‘Verder ontbrak het Ajax dit seizoen aan diepte in het spel, maar vooral ook aan spelintelligentie. Het vermogen van spelers om zelf zaken op te lossen in plaats van te verzuipen wanneer het even niet gaat zoals gepland. Ik hoop dat Ajax daar in de zomer in investeert en dat Farioli daar een bijdrage aan kan leveren.’

Reinand: ‘Ten eerste aan kwaliteit. Er waren onvoldoende goede spelers, waardoor ook spelers die wel goed zijn verdronken en niet uit de verf kwamen. Daarvoor moet je toch een bepaalde stabiele basis hebben. In een team waarin het totaal niet loopt is het ook voor goede spelers moeilijk om jezelf te laten zien, zeker om constant te zijn.

‘Daarnaast ontbrak er vanaf het begin een duidelijk plan, waardoor er steeds minder vertrouwen was in de ploeg. En hoe verder in het seizoen het vertrouwen ontbreekt, hoe lastiger het wordt om er een plan in te slijpen. Dan wordt het op een gegeven moment meer schade beperken dan dat je echt omhoog kan kijken. Maar ook onder Van ’t Schip zijn er genoeg wedstrijden geweest waar echt meer in had gezeten.

‘Het is lastig in cijfers uit te drukken, maar ik denk dat het Ajax ontbrak aan een gelijkwaardige combinatie van kwaliteit op het veld en naast het veld. Als er vanaf het begin een goede trainer met een duidelijk tactisch plan voor de groep had gestaan, had je daar ook derde mee kunnen worden.’

Onder John van ’t Schip eindigde Ajax uiteindelijk als vijfde. Hoe beoordeel je, alles in acht genomen, zijn periode aan het roer bij de club?

Bart: ‘John van ‘t Schip is onder hele moeilijke omstandigheden bij Ajax begonnen. Zowel privé voor hem persoonlijk als bij Ajax. Voor zijn komst was er totaal geen vertrouwen meer bij de spelers, de club was afgezakt naar een virtuele achttiende plaats en Europees voetbal leek heel ver weg. Sommige mensen spraken zelfs over degradatie. Van ‘t Schip heeft het goed gedaan in die zin dat hij de lach en het vertrouwen terugbracht bij de spelers en dat Ajax mede dankzij hem kon opklimmen naar de vijfde plaats.

‘Ik denk wel dat Ajax met deze selectie hoger had kunnen eindigen dan de vijfde plaats. Zeker direct na de winterstop leek Ajax de weg écht omhoog te hebben gevonden, maar helaas kwam de ploeg toch weer in verval. Dat valt Van ‘t Schip deels aan te rekenen, al zijn de problemen bij Ajax natuurlijk veel groter en helpt de onrust rondom de club totaal niet mee. Je kunt twijfels hebben over het tactische vermogen van Van ’t Schip, maar Ajax en zijn supporters zullen deze ras-Ajacied enorm dankbaar zijn dat hij opstond in een voor hem bizar moeilijke tijd, terwijl andere Ajacieden met een hele grote mond de club juist afwezen.’

Jesse: ‘De periode van Van ’t Schip bij Ajax deel ik in twee verschillende oordelen op. Enerzijds het persoonlijke vlak, waarop ik hem een absolute held vind. Hij besloot zijn club te helpen in een periode waarin er weinig redenen waren te bedenken om in te stappen. Ik hoop dat zijn werk bij Ajax hem ook de nodige afleiding heeft gegeven om zaken te verwerken.

‘Om bij het positieve te blijven, ben ik ook zeer te spreken over wat hij in zijn eerste fase teweeg heeft gebracht bij Ajax. Voor mijn gevoel trad hij op als een betrouw vaderfiguur, waardoor er druk van de schouders van de spelers verdween. Toen alles weer “normaal” was echter, is voor mij gebleken dat Van ’t Schip geen groot tacticus is die plannen bedenkt en het speelplan kan aanpassen tijdens de wedstrijden. Al met al ben ik hem dankbaar en zeker niet ontevreden, maar heel enthousiast ook niet.’

Reinand: ‘Alles in acht genomen geef ik hem een voldoende. Nog los van zijn persoonlijke situatie was het een hele opgave om bij dit Ajax in te stappen. Ik denk dat zelfs hij onderschat heeft hoe slecht de selectie eraan toe was en dan werkt alles wat er op bestuurlijk vlak gebeurde natuurlijk ook niet mee. Ik zou Van ’t Schip over het geheel genomen een zes geven.

‘Op het moment dat hij instapte was het belangrijkste target om Europees voetbal te halen. Maar ik had wel gehoopt dat we weer iets meer Ajax te zien zouden krijgen. Uiteindelijk is het hem ook niet gelukt om weer lijn in het spel te krijgen. En natuurlijk zijn er een hoop blessures geweest en stelde de ene na de andere speler teleur. Dat zijn voor een coach een hoop moeilijke factoren. Het is dan ook zeker geen schande hoe Schip gepresteerd heeft, maar uiteindelijk had je bij zijn aanstelling gewoon net op meer gehoopt.’

Wat was, in een seizoen vol dieptepunten, een moment waar je de meeste positieve herinneringen aan bewaart?

Bart: ‘Toch wel uit het feit dat Ajax in dit moeilijke seizoen alsnog Europees voetbal heeft weten te behalen. In oktober en november leek Europees voetbal nog heel ver weg en een club als Ajax hoort natuurlijk in Europa te spelen. Het is helaas geen Champions League, maar als Ajax de voorrondes overleeft is de Europa League een prima podium voor de club. Ik denk ook niet dat dit Ajax iets te zoeken heeft in de Champions League.

‘Verder denk ik dat qua wedstrijd de thuiswedstrijd tegen PSV een hoogtepunt was. PSV was dit seizoen ongenaakbaar, en daarom was het knap dat dit Ajax daar niet van verloor, zeker in die fase. Bovendien was het wellicht één van de betere wedstrijden van Ajax dit seizoen.’

Jesse: ‘Er zijn twee zaken die me daarbij te binnen schieten: ten eerste het behalen van Europees voetbal. Het is niet zo dat ik heb gejuicht toen Ajax de vijfde plek veiligstelde, maar het is vooral een opluchting richting het nieuwe seizoen. Je moet er niet aan denken dat Ajax alleen maar van week tot week moet gaan leven tussen Eredivisie-wedstrijden. De Europa League is niet alles, als Ajax wil je in de Champions League spelen, maar de Europa League biedt toch troost en perspectief. Anders zouden spelers – en misschien Farioli ook wel niet – wellicht niet naar Ajax willen komen in de zomer. De vijfde plaats en de voorronde Europa League zijn wat dat betreft mogelijk belangrijk geweest om zijn komst veilig te stellen.

‘Het andere moment is Ajax – Aston Villa, een wedstrijd waarin ik eindelijk iets van hoop en optimisme voelde. Een behoorlijk grote ploeg uit Europa kwam op bezoek bij een zwalkend Ajax en ik was bang voor een pak slaag, maar Ajax bood kranig weerstand. Er leek ineens iets van professionaliteit in te zitten bij Ajax, het leek alsof de spelers plots wisten wat er werd gevraagd op het hoogste niveau. Het bleek valse hoop, want de ploeg hield het daarna niet vast, maar ik kan me de avond van de wedstrijd nog goed herinneren en dat gebeurde niet zo vaak dit seizoen.’

Reinand: ‘Dat is een hele lastige… Ik denk niet dat er dit seizoen echt een moment of wedstrijd is geweest. Maar als ik aan een lichtpuntje moet denken, denk ik aan Jorrel Hato. Vorig seizoen brak hij natuurlijk al door, maar je ziet vaak helaas vaak genoeg bij talenten dat ze daarna toch instorten. Nu is Hato ook echt niet elke week geweldig geweest, maar als je als zo’n jonge jongen zo’n belangrijke kracht bent in zo’n verschrikkelijk team, ben je wel echt het lichtpuntje van het seizoen.

‘En in iets mindere mate is Brobbey dat ook geweest. Qua prestaties heeft hij het in absolute zin eigenlijk beter gedaan, maar van hem mocht je van te voren natuurlijk ook wel wat meer verwachten. Hij heeft het desalniettemin geweldig gedaan, dit seizoen. Hij is echt beter geworden, werkte hard en is een cruciale pion geweest in het aanvalsspel. En dat het hele seizoen al. Want aan het begin van het seizoen kreeg hij nog weleens de kritiek dat hij te weinig scoorde, maar daarbij keken mensen niet genoeg naar wat hij wél deed.’

Ajax zal na twee mislukte seizoenen op rij komende zomer écht aan een nieuw team willen gaan bouwen. Welke spelers van het huidige Ajax mogen daarin absoluut niet ontbreken?

Bart: ‘Ajax heeft in de afgelopen zomer veel te veel bepalende spelers laten gaan en we hebben allemaal gezien dat het er niet beter van wordt. Ik herinner me dat een deel van de Ajax-supporters wilde dat Blind, Klaassen en Tadic zou vertrekken. Nou, we hebben gezien dat Ajax daar niet beter van is geworden. Be careful what you wish for, zou ik dan ook willen zeggen. Ondanks dat zij niet altijd even goed hebben gepresteerd, zou ik spelers als Steven Bergwijn, Steven Berghuis, Jordan Henderson, Kenneth Taylor en Devyne Rensch graag zien blijven. Natuurlijk is het ook belangrijk dat Brian Brobbey en Jorrel Hato blijven. Die twee spelers vervang je ook niet zomaar.’

Jesse: ‘Voor mij is het vooral van groot belang dat de balans tussen het genereren van financiële middelen en het behouden van kwaliteit bewaakt wordt. Dat wil zeggen: verdien waar je kunt verdienen, maar stuur niet elke grootverdiener te deur uit. Het zal namelijk lastig worden om de kwaliteit van de selectie dan een impuls te geven ten opzichte van dit seizoen. Spelers als Ramaj, Hato, Rensch, Taylor, Berghuis en Brobbey zou ik zeker behouden.

‘Door middel van de verkoop van spelers als Henderson, Bergwijn, Akpom en overbodige aankopen van Mislintat kun je dan alsnog financiële ruimte vrijmaken. Henderson kan in mijn ogen nog van groot belang worden, maar zijn vertrek lijkt eraan te komen, terwijl Bergwijn voor zijn toegevoegde waarde wel erg veel verdient en waard is. Akpom is als stand-in waardevol, maar als je daar 15 tot 20 miljoen euro of meer voor kunt krijgen, zou ik dat liever nemen dan Akpom als invaller.’

Reinand: ‘Brobbey en Hato zijn dan natuurlijk twee logische antwoorden. Daarbij heb ik goede dingen van Taylor gezien, dus zou ik ook hem graag willen behouden. Bij een heel goed bod kan je natuurlijk overwegen om hem te verkopen, maar ik denk dat ook hij echt nog veel meer kan dan hij heeft laten zien. Ik blijf ook stiekem nog altijd hopen op Rensch, omdat ik ook bij hem denk dat er nog meer in zit. En Ramaj moet je ten koste van alles behouden. Henderson is een speler die ik er graag bij zou houden, maar hij dan weer niet ten koste van alles. Als hij niet voor de volle honderd procent voor Ajax wil gaan en belangrijk wil zijn, ben ik hem – zeker gezien zijn salaris – liever kwijt dan rijk.

‘Verder zou ik graag zien dat jongens als Fitz-Jim en Vos er écht bij gaan horen. Dat die echt veel gaan spelen. Maar daar heb ik eerlijk gezegd een beetje een hard hoofd in. Godts zie ik komend seizoen ook graag belangrijk worden. Maar geen van deze jongens zijn onderdeel van de groep die volgend jaar echt de kern van Ajax moet worden. Dit zijn jongens die je er mijns inziens echt bij moet betrekken, maar de eerste groep zijn spelers rond wie je het elftal moet gaan bouwen.’

Bademba Barrie (Twitter: @Bademba__Barrie | E-mail: b.barrie@ajaxshowtime.com)

Lees meer van De Nabeschouwing van dit seizoen:

#ajaher: 'Brobbey speelde prima, maar het is goed als er een concurrent komt'