In de rubriek "Ajax' kweekvijver" zoomt Ajax Showtime ook dit seizoen weer elke week in op het paradepaardje van Ajax: de jeugdopleiding.

Het was vanaf de start een interessant project met de nieuwe en onervaren John Heitinga voor de groep en meer dan tien verschillende nationaliteiten in de selectie. Veel nieuw, jong talent en daarmee natuurlijk hoge verwachtingen. Er werden miljoenen gepompt in Ajax O19, dat kort na de winterstop echter alleen nog om de landstitel speelt. Mooi voetbal werd en wordt afgewisseld met matige wedstrijden en tegenvallende resultaten. Waarom is de ploeg zo vlak na de winterbreak even geen schim van de leuke ploeg uit het begin?

Waarom Ajax O19 opviel

1. Individuele kwaliteit
Wie begin dit seizoen getuige was van de Supercup-wedstrijd van Ajax tegen PSV schrok zich waarschijnlijk een hoedje. Ajax O19 ging op De Toekomst met 0-5 onderuit, zonder aanknopingspunten voor snelle verbetering. De nieuwe, veelal buitenlandse jongens hadden hun handen vol aan zichzelf en heel veel andere jongens die de Ajax-opleiding al een beetje kenden, stonden op dat moment niet in de basiself. Wie twee weken later echter naar Volendam afreisde voor de eerste competitiewedstrijd van het seizoen, werd al snel gerust gesteld.

Onwennig en onsamenhangend of niet, Ajax O19 herbergt veel kwaliteit, zo bleek. Issam El Maach groeide snel uit tot betrouwbare sluitpost, Danilo Pereira ging met de week beter spelen en begon te scoren en Sebastian Pasquali was op het middenveld de regisseur van het elftal. Van de 'eigen' jongens ontwikkelden verdedigers Navajo Bakboord, Sven Botman en Mitchel Bakker zich razendsnel en op het middenveld zette Jurgen Ekkelenkamp letterlijk en figuurlijk grote stappen. Saku Ylätupa was de eerste weken een ware plaag op links, als hangende buitenspeler met veel zelfvertrouwen. De uitslagen in die eerste weken? Vijf zeges in vijf duels: 0-5, 4-0, 1-5, 0-4, 0-5.

2. Een vaste basis met vastigheden
Je kon de ploeg na drie weken wel uittekenen: El Maach; Bakboord, Botman, Kemper, Bakker; Pasquali, Ter Heide, Ekkelenkamp; Nunnely, Pereira, Ylätupa. Vastigheden zijn in een jeugdelftal helemaal geen prioriteit, maar het is wel fijn als je ze hebt. Het elftal van Heitinga raakte veel sneller dan verwacht op elkaar ingespeeld en begon al snel heel leuk te voetballen. Opbouwen via Ter Heide en Pasquali, de vleugels zoeken, Pereira in stelling brengen en ver vooruit verdedigen. De grote uitslagen waren niet geflatteerd, Ajax had een bepaalde schwung in het elftal.

Met de vaste basiself werd Hammarby kinderlijk eenvoudig aan de kant gezet in de Youth League, zoals het vorig seizoen onder Aron Winter ook fluitend door de voorrondes ging. Waar de speelstijl onder Winter wel wat anders was (met Kaj Sierhuis in de spits waren er veel meer voorzetten), was de overeenkomst dat Heitinga wekelijks kon bouwen aan een ploeg met veel talent. Goals vielen steeds makkelijker en grote uitslagen met veel goals bleven komen.

3. Veel aanwas vanuit Ajax O17
Iedere ploeg krijgt te maken met blessures, dus dat Heitinga niet kon blijven rekenen op elf á twaalf spelers was geen verrassing. Verrassend was het wel dat hij niet naar spelers in zijn eigen selectie (met veelal zelfs een contract) greep, maar 'winkelde' in de O17. Jurriën en Quinten Timber (toen nog Maduro), Liam van Gelderen, Brian Brobbey en Ryan Gravenberch werden voor de leeuwen gegooid als Heitinga een speler miste en de meesten van hen hielden zich knap staande. Waar jongens als Abdallah Aberkane, Ricardo Farcas, Richionell Margaret en Giovanni de la Vega zelden tot nooit speelden, daar groeiden jongens als Gravenberch en Brobbey snel.

Na een mooie competitiezege tegen PSV in Eindhoven (2-3), met vooral in de eerste helft goed combinatievoetbal, sloeg Heitinga in de Youth League tegen Legia Warschau misschien de plank wat mis. Het is achteraf praten, maar de coach koos niet voor de vele vaste namen, maar gaf andere jongens de kans. Na de 1-4 uitzege in Polen koos hij op De Toekomst voor een ploeg met jongens die in veel gevallen amper hadden gespeeld, aangevuld met jongens uit O17 die verzopen omdat de A-junioren niet thuisgaven. Ajax kwam met een 0-2 nederlaag goed weg. De hierboven geroemde individuele kwaliteit, vastigheden en aanwas uit O17 viel op die avond zeker niet als een puzzel in elkaar.

4. Jong Ajax en Ajax 1
De makkelijkste manier om te staven of een jeugdploeg positief opvalt? Kijken hoeveel er doorbreken. Met een goed draaiend elftal had Heitinga geen klagen en hij zal als beginnend trainer trots zijn geweest op het feit dat steeds meer jongens een stapje hogerop zetten. Bakboord en Bakker werden in de laatste weken van de eerste seizoenshelft beloond met speeltijd bij de beloften. Ché Nunnely werd in een eerder stadium al doorgeschoven na een prima seizoensstart voor de dribbelaar.

De grootste beloning kwam voor Bakker en Ekkelenkamp, toen het tweetal na de winterstop mee mocht met het eerste op trainingskamp naar Portugal. Ook A-junior Noa Lang was hier van de partij. Het zorgde er in de laatste weken van 2017 tevens voor dat de eerder genoemde aanwas uit de O17 steeds meer speeltijd kreeg. De gebroeders Timber groeiden met de week meer in die rol en Gravenberch verzekerde zich met een prima eerste half jaar zelfs van een vaste plek in de O19-selectie. Ook Brobbey zette belangrijke stappen als spits, vooral voetballend. Het was dan ook niet vreemd dat de twee Timbers en ook Van Gelderen werden beloond met een contract. Voor Gravenberch en Brobbey komt die verbintenis er snel aan.

5. De tweede adem van de reserves
Wie niet levert, komt op de bank terecht en wie het dan nog niet begrijpt, komt op de tribune. Het was ongeveer de strekking van een interview met Heitinga in de Ajax Life-krant. Na een lastige eerste seizoenshelft leken vooral Sergiño Dest en Szabolcs Schön dat in hun oren te hebben geknoopt. Op het moment dat de vaste kern uit elkaar viel door doorgeschoven spelers of blessures, pakten zij hun kans en kregen ze steeds meer speeltijd.

In het geval van Dest was de periode met minder minuten ook te wijten aan het WK O17 dat hij speelde met de USA. In het geval van Schön was de opmars vooral heel knap. De Hongaar kwam steeds beter voor dag, durfde meer, kreeg meer vertrouwen, werd belangrijker in de eindfase en werd beloond met steeds meer minuten. Een tweede adem van de reserves, die bewezen aan hun lotgenoten dat er nog wel degelijk iets te halen valt bij Ajax als je er even niet bij zit.

Waarom Ajax O19 tegenvalt

1. Geen vastigheden, maar wekelijks puzzelen
Wie goed presteert, plukt daar eerst de vruchten van, maar ondervindt niet veel later ook de gevolgen. Dynamische backs Bakboord en Bakker werden terecht doorgeschoven, maar lieten aan het einde van de eerste seizoenshelft al een enorme leegte achter. Jurriën Timber en Dest kregen de kans als backs, maar waren (en zijn) logischerwijs nog niet zo ver als Bakboord. De linksbackpositie werd al helemaal een probleem. Ter Heide vulde het enkele keren goed in en Kemper werd er weleens opgesteld, net als Dest. Maar dat Bakker één van de sterkhouders van dit O19 was, werd snel duidelijk.

Maar niet alleen Bakboord en Bakker vielen weg. De broodnodige diepgang op de zijkant viel al eerder weg met Nunnely. Pereira (in de laatste weken voor de winterstop) en Botman (in de eerste weken na de winterstop) konden door blessures niet spelen. Heitinga had genoeg spelers, maar moest wel opeens wekelijks schuiven. Dan weer een keer Timber, dan een keer Van Gelderen, dan een keer Brobbey en dan een keer Martijn Kaars. Ter Heide ging van zes, naar rechtsback, naar linksback en Victor Jensen en Ylätupa speelden dan voorin en dan op het middenveld. Vaak kwam dat niet eens per se door Heitinga (soms ook wel), maar er diende nu ook rekening te worden gehouden met wat er bij Jong Ajax en ook Ajax O17 nodig was. Dat viel en valt niet mee en zorgt ervoor dat de vastigheden wegvallen. En logischerwijs wordt het voetbal daar nooit beter van.

2. Een winterdip
Wie jong is, is nog niet een heel seizoen constant en wie niet een heel seizoen constant is, speelt dus ook weleens slecht. Niets nieuws onder de zon, maar in Amsterdam kregen er wat meer spelers dan gehoopt last van een winterdip. Pasquali was lang de regisseur die een wedstrijd lang foutloos kon spelen, maar er slopen langzaam wat slordigheden in bij de Australiër. Ylätupa belandde wat vaker op de bank, omdat hij in sommige wedstrijden wat vaker onzichtbaar was. En wat wilde Heitinga nou precies met Jensen? De Deen die met een hoog verwachtingspatroon werd gehaald, was vanaf de start geen zekerheidje in de basis en dat is hij ook na de winterbreak nog niet. Hij wisselt mooie momenten af met slordigheden, wisselvallig dus. In de ene week kon hij uitblinken bij Jong Ajax en zelfs scoren, een dag later kon hij onzichtbaar zijn bij O19.

Maar niet alleen de jongens van buitenaf hadden moeite om het niveau uit de eerste maanden door te trekken. Er slopen wat foutjes in bij betrouwbare krachten als El Maach en Kemper en het deed Ter Heide ook allerminst goed dat hij zich niet meer op één positie kon focussen. Na zijn blessure kwam Pereira terug met een hattrick, maar liet hij ook zien dat hij nog kan werken aan zijn absolute killer-instinct. En voor Ekkelenkamp was het ongetwijfeld even lastig om na de winterbreak ineens regelmatig mee te trainen met Ajax 1, om vervolgens ook meer verantwoordelijkheid te voelen bij O19. Tel dat alles op bij veel geschuif, gepuzzel en weinig vastigheden, en je kunt automatisch concluderen dat dit alles het vertrouwen niet goed deed en doet. De kar trekken klinkt simpel, maar dat is het niet. Ajax O19 werd al voor de winterstop een doorgeefluik.

3. Steeds groter gebrek aan buitenspelers
Lang en Nunnely werden teruggehaald voor de Youth League-wedstrijd tegen Paris Saint Germain en dat was niet voor niets. Vooral Lang was voor de winterstop amper nog in beeld bij O19, maar er was ervaring en een frisse vibe nodig. Lang en Bakker brachten dat ook wel op links, maar dat deze drie jongens niet zonder zorgen kunnen worden doorgeschoven, zegt wel veel. Ik schreef hier recent al een Ajax' Kweekvijver over het gebrek aan aanwas op de flanken en ook Heitinga krijgt daar steeds meer mee te maken.

De coach stelde Jensen, Ylätupa, Kaars, Pereira, Schön, Margaret en De la Vega op als buitenspelers in de laatste weken en van hen is alleen Schön een echte flankspeler. Of, nou ja, hij zegt zelf dat hij een middenvelder is. Lang kan het goed invullen aan de buitenkant en dan is er dus Nunnely, de enige échte flankspeler die in de Youth League speelgerechtigd was. Waar de dribbelaar in 2017 met het kalk op de schoenen nog een belangrijke speler was in een succesvol O19, daar verdiende hij met zijn spel tegelijk ook de stap naar Jong Ajax. En daarmee werd er een belangrijke angel uit de ploeg gehaald, vooral in competitiewedstrijden. Dat Bakker, Lang en Nunnely ook in de competitiewedstrijden tegen Vitesse, PSV en Feyenoord moesten opdraven, vertelt het hele verhaal. De kwaliteit voorin, en dan vooral aan de zijkanten, is beperkt.

4. Heitinga struggelt
Hij had zijn ploeg snel op de rit en kreeg daar van mij ook de credits voor. Het was leuk om in de eerste maanden naar O19 te kijken, maar nu het minder gaat, ligt die verantwoordelijkheid natuurlijk ook deels bij de trainer. Het werd de oud-verdediger niet in dank afgenomen dat hij tegen PSG leek te gaan voor de lange bal op Sierhuis, om van daaruit op te bouwen. Dat is volgens mij ook helemaal niet zijn visie en dat liet hij ook al zien in de eerder aangehaalde uitwedstrijd tegen PSV voor de winterstop. Op die wedstrijd stond de stempel van Heitinga gedrukt. Kort boven lang, combineren boven opportunisme en het werkte.

Nu hij enkele spelers kwijt is en van hem gevraagd wordt om aan anderen dezelfde visie op te leggen, lijkt hij daar moeite mee te hebben. Ajax O19 kan in fases nog steeds heel goed voetballen, maar de defensieve zekerheid, het voetballende middenveld en de swingende flanken van voor de winter zijn er even niet. Aanwas uit O17 verdient het om de tijd te krijgen, maar het is wel interessant om te kijken hoe en óf Heitinga het voor elkaar krijgt om weer naar een elftal met vastigheden toe te werken. Het zal nodig zijn om de landstitel te halen. En in tegenstelling tot andere jeugdteams is de landstitel voor O19 heel belangrijk, met het oog op Youth League-voetbal volgend seizoen.

5. Transferperikelen
Wie niet speelt, wil weg en wie wel speelt, wil hogerop. Het is februari, maar dat betekent wel dat we in de tijd van het jaar komen, dat spelers gaan nadenken. Wat doe ik over een paar maanden en waar speel ik volgend seizoen? Uit contacten met ouders uit de afgelopen jaren blijkt: de hersenpan van spelers begint in deze tijd langzaamaan te draaien en dat is eigenlijk nooit goed voor een jong talent.

Wat ik ermee probeer te zeggen? Dat jongens die nu buiten de boot vallen, daar voor de winterstop nog mee konden dealen. Maar zij zitten met hun hoofd ook steeds meer bij hun toekomst. En terecht. Spelers die nu goed spelen of goed gespeeld hebben, denken aan een basisplaats, aan de beloften of misschien zelfs het eerste elftal. Denken, denken, denken, het is de tijd van het jaar, maar geen ideale factor om een team te smeden dat in deze fase van het seizoen móet presteren.

Winter had het vorig seizoen al op de rit en hoewel het ook toen na de winter moeizamer ging, werd de landstitel binnengesleept. Het is aan Heitinga en assistent Frank Peereboom om na het vele schuiven nu wéér een geheel te smeden. Het liefst met de jongens die misschien niet zoveel spelen nog bij de groep, want zij stuwen de rest omhoog. En met jongens die in de komende maanden moeten laten zien dat ze terecht stiekem denken aan meer. Want voor Ajax O19 geldt meer dan ooit: in het verleden behaalde resultaten bieden geen enkele garantie voor de toekomst.

Bram van der Ploeg (Twitter: @BvdPloegg | e-mail: B.vanderploeg@ajaxshowtime.com)

Lees meer Ajax' Kweekvijver:

Deel 1: Hollands met Spaanse peper
Deel 2: Unuvar wandelende attractie
Deel 3: Ekkelenkamp een fenomeen
Deel 4: De Wereld Draait Door, bedankt!
Deel 5: Vink geliefd en verafschuwd
Deel 6: El Maach, brede beer uit Helmond
Deel 7: 'Wouter, ga eens bier halen!'
Deel 8: 'Dave Vos heeft dit dik verdiend'
Deel 9: Pereira op zijn plek bij Ajax
Deel 10: Samen, zoals broertjes De Boer
Deel 11: Schifting overleefd, nu een contract
Deel 12: De opvallendste 11 na de zomer
Deel 13: De elf van wie ik veel verwacht
Deel 14: Ajax vol gas voor de lichting 2002
Deel 15: Zoektocht naar de nieuwe Kluivert

Seizoen 1:
Alle 37 artikelen

Seizoen 2:
Alle 34 artikelen

Seizoen 3:
Alle 32 artikelen