Het is de laatste tijd een van de grootste discussies rondom Ajax: heeft de jeugd door het veranderde beleid bij Ajax nog wel kans om door te breken? De club kan het zich permitteren om duurdere aankopen te doen en is daarnaast het salarisplafond doorbroken in Amsterdam. Tijdens de reünie voor oud-jeugdspelers sprak Ajax Showtime met David Endt, Rob Been jr. en Viggo Waas over deze kwestie.

Allen zien zij de hoofdmacht, tot groot genoegen, succes hebben in Europa, maar dat heeft ook gevolgen voor de jeugd op Sportpark de Toekomst. De lat komt hoger te liggen en om die reden zouden er nu minder talenten in aanmerking komen voor Ajax 1 dan in voorgaande jaren. 'Dat is een beetje het gevaar van de weelde dat je veel geld hebt', is Endt van mening. 'Dan ga je daar spelers van halen en vergeet je dat Ekkelenkamp misschien net zo goed kan zijn, of dat Dani de Wit zich ook kan ontwikkelen tot zo’n speler als Álvarez nu is. Ik ben ervan overtuigd dat dat zo is.'

De voormalig teammanager van Ajax vindt het dan ook erg jammer dat Dani de Wit onlangs vertrok naar AZ. 'Hij is een speler die zich potentieel enorm kan ontwikkelen. Hij heeft ook een bepaalde power, gemeenheid en kracht. Ik kan zijn keuze begrijpen, want hij wil zich verder ontwikkelen. Maar van Ajax begrijp ik het niet. Ik had deze man al veel eerder een serieuze kans gegeven. Hij kan op de positie van Lasse Schöne spelen. Daar ben ik van overtuigd.'

Viggo Waas, die tot zijn 24e voetbalde bij Ajax, denkt dat het huidige beleid het juiste beleid is voor Ajax. 'Je moet mee met de fans. De fans willen dat je meedoet aan de Champions League. Als je goed genoeg bent, kom je er wel. Dat zie je met Dest en Ünüvar (trainde al mee met de selectie, red.). Bij Ajax hebben we altijd Champions League gespeeld, maar dan moet je wel echt heel goed zijn.'

'Stap van jeugd naar Eredivisie is nu de stap naar de Europese top'

Been jr., in het verleden voorzitter van Ajax en actief speler van de vereniging Ajax tot zijn 53e jaar, ziet op zijn beurt dat het voor een speler als De Wit simpelweg lastiger is geworden om aan te haken bij het eerste elftal. 'Als talentvolle speler moet je nu niet de stap maken naar de Eredivisie, wat statisch gezien al slechts één op de honderd jeugdspelers redt, maar naar de Europese top. Die lat ligt dus heel hoog. Op die manier zie je wat we voor elkaar gebokst hebben.'

Bovendien moet men niet vergeten waar Ajax vandaan kwam en dat de tijden veranderd zijn. 'Toen ik het stokje als voorzitter van de ledenraad overnam, hadden we een mega financieel verlies. We hadden geen rode cent op de bank, er dreigde een claim van de belastingdienst en we hadden eigenlijk geen geld om die te betalen. Vrij rigoureus hebben we het beleid van de club veranderd. Niet uit luxe, maar uit nood hebben we toen het salarisplafond ingesteld en hebben we gezegd dat we geen spelers meer gaan kopen. Dat had sportieve gronden, maar het was destijds ook geregisseerd door de financiële situatie. We hebben vervolgens met Frank de Boer een lot uit te loterij getrokken door vier landstitels op rij te pakken.'

Zoals een vakman betaamt, komt Been jr. vervolgens ook met een oplossing voor het eventuele probleem dat nu zou heersen. Hij lijkt er al serieus over nagedacht te hebben. 'Je zou kunnen overwegen een club uit het rechterrijtje van de Eredivisie te omarmen, waar je jonge spelers die rijp zijn voor de Eredivisie – de talentvolle spelers die overigens in onze mindere jaren het eerste makkelijk hadden gehaald – te laten rijpen. Op die manier kun je zien of hun talenten tot wasdom kunnen komen om zo de stap naar de Europese top te maken.'

De nieuwe status van Ajax

Endt ziet dat Ajax tijdens het vorige seizoen een nieuwe status vergaarde. Niet alleen binnen Nederland, maar ook buiten de landsgrenzen. Het behouden van die status lijkt van een groot belang. 'Ze hebben daardoor minder tijd om hun spelers hun ontwikkeling te gunnen. Ze hebben nu succes met het team. Je moet bewaken dat je, vanuit de bestaande economische weelde, je eigen identiteit, de kracht van opleiden, niet ondermijnt. Dat visie op lange termijn gewaarborgd blijft, en dat je moed toont om weerstand te bieden aan de verleiding om (snel) tot aankopen over te gaan.'

Niet alleen de status van de club Ajax als opleidingsinstituut is volgens Endt in het geding bij het aankopen van spelers. 'Het gevaar is, als een speler gekocht wordt, dat er mensen achter die transfer zitten en er verantwoordelijk voor zijn. Die gaan niet gauw toegeven dat ze het verkeerd hebben gedaan. Die gekochte spelers hebben meer krediet, ook omdat de mensen die verantwoordelijk zijn voor die aankopen zichzelf willen bevestigen in het laten zien van een juiste aankoop.'

Voor Been jr. lijkt de conclusie simpel. Zelf opgeleide spelers zullen altijd in het vizier gehouden blijven worden, maar bij het uitblijven van kwaliteit wordt er elders gekeken. 'Op het moment dat de jeugd niet zover is of we ze niet hebben, dan ga je kwaliteit en ervaring kopen', zegt de voormalig voorzitter van de ledenraad, die Ajax in de afgelopen jaren enkele fantastische aankopen zag doen. Ook zaten er enkele missers tussen. 'We moeten vertrouwen houden in de professionals die gaan over het wel of niet kopen van een speler en ons scoutingsapparaat. Als we dat niet durven, komen we niet vooruit. We hebben een paar fantastische aankopen kunnen doen en die aankopen hebben ons echt verder gebracht. Je zult altijd zien dat waarvoor je nu kiest je altijd tegen een paar zeperds aan kunt lopen. Anders dan toen wij het overnamen hebben we nu een financiële buffer, we kunnen het ons permitteren. Ik kan leven met de minder gelukkige aankopen die Ajax doet, want als je dat niet durft te riskeren, ga je die topper ook niet halen.'

Toch vindt Been jr. dat er ook nu nog aankopen gedaan worden, waarvan hij denkt dat dergelijke spelers op bepaalde posities ook zelf opgeleid hadden kunnen worden. 'Het kan niet zo zijn, en ik heb dat ook met lede ogen aangezien, dat Álvarez en Martínez controlerend op middenveld spelen. Dan denk ik ja: dat soort spelers hadden we ook zelf kunnen opleiden. Ik heb honderd procent vertrouwen in de opleiders die we hebben. Ze waren belangrijk, dat klopt, maar de ras-Ajacieden zien dat ze voetballend niet al te veel brengen.'

Gedachtegoed Johan Cruijff

Voor velen is het de vraag wat Johan Cruijff zou vinden van het huidige beleid van Ajax. Been jr. wil niet voor Cruijff spreken, maar hij denkt wel dat Cruijff het enorm zou toejuichen als er zoveel als mogelijk spelers vanuit de jeugd zouden doorstromen. Bovendien was Cruijff er een voorstander van om spelers - omdat de stap vanuit de jeugd naar het eerste elftal zo groot kan zijn - te verhuren. 'Zorg ervoor dat het gezien wordt als een verlengstuk van de opleiding en niet als op een zijspoor komen', zegt Been jr.

Been jr. is veel werkzaam in het Duitse voetbal en hij zou ook graag zien dat talenten ervaring opdoen in de Bundesliga. 'Daar worden andere zaken gevraagd', aldus de oud-voorzitter. De vraag is wel: als een speler eenmaal in een topcompetitie als de Bundesliga heeft gespeeld, wil hij dan nog wel terug naar de Eredivisie? 'Zolang wij als Ajax op dit niveau blijven spelen, wil iedereen op zijn knieën terug om bij Ajax te spelen. Het is de mooiste club van de wereld die het mooiste voetbal speelt en die de mooiste fanbase heeft. Duitse zakelijke klanten feliciteren mij met Ajax. Iedereen houdt van dit voetbal. Cruijff deed het in de jaren zeventig en nu gebeurt het weer. Dit voetbal is het moderne voetbal van de jaren zeventig. Hier houdt de hele wereld van.'

Bart Veenstra (Twitter: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)
Jesse ter Haar (Twitter: @Jesseth0344 | e-mail: j.terhaar97@hotmail.com)