In de rubriek ‘De wedstrijd van’ analyseert Ajax Showtime regelmatig één Ajacied tijdens een wedstrijd van de Amsterdammers. In deel 3: De wedstrijd van Donny van de Beek tegen Feyenoord.

De invulling van de positie van rechtermiddenvelder bezorgt trainer Erik ten Hag dit seizoen misschien wel de meeste hoofdbrekens van alle posities in zijn elftal. Aankoop Razvan Marin voldeed aan het begin van dit seizoen, evenals Noussair Mazraoui, niet op het middenveld, waarna Edson Álvarez en Donny van de Beek de laatste weken stuivertje wisselen op de positie naast Lisandro Martínez. Ajax Showtime analyseert Van de Beeks nieuwe rol aan de hand van diens spel tegen Feyenoord.

Tijdens het historische seizoen 2018/2019 groeide Van de Beek als aanvallende middenvelder uit tot één van de belangrijkste wapens van Ajax. Met zijn perfecte gevoel voor het timen van loopacties in de diepte en zijn scorend vermogen, was het jeugdexponent van grote waarde in de succesvolle Champions League-campagne en het winnen van de nationale dubbel. Zijn spel als nummer 10 wekte zelfs de concrete belangstelling van Real Madrid, maar toch bleef Van de Beek deze zomer trouw aan Ajax.

Er veranderde echter een hoop. Niet alleen verloor Van de Beek zijn middenveldkompanen Frenkie de Jong en Lasse Schöne, ook speelt de 22-jarige zelf sinds een aantal weken in de Eredivisie in een andere rol ten opzichte van vorig seizoen. Van de Beek is op nationaal niveau steeds vaker op papier de rechter controlerende middenvelder in het Ajax-systeem, maar hoe vult hij deze positie in?

Relatief afwezig in opbouw

Afgaande op het ruim gewonnen duel met Feyenoord, valt op dat Van de Beek aan de bal een vrij anonieme rol vertolkt. In verreweg de meeste gevallen wordt het eerste stadium van de Ajax-opbouw verzorgd door centrumverdedigers Joël Veltman en Daley Blind en de uitzakkende middenvelder Martínez. Van de Beek kiest er in de meeste gevallen voor om hoger op het veld weg te blijven. De Ajacied lijkt vooral ruimte voor zijn ploeggenoten te willen creëren, in plaats van dat hij zelf fanatiek zijn best doet om vrij te komen en zo aanspeelbaar te zijn. Het gevolg hiervan is dat hij niet veel aan de bal komt. Wanneer Van de Beek als uitzondering op deze regel toch een keer de bal komt ophalen bij de laatste linie, kiest hij veelal voor een veilige breedtebal of een simpele kaats terug. Veel risico legt de blonde middenvelder niet in zijn spel in balbezit.

Van de Beek staat hoog op het veld en doet eigenlijk geen poging om uit te zakken en vrij te komen.

Wanneer Van de Beek tóch in een vroeg stadium van de opbouw aan de bal komt, legt hij weinig risico in zijn spel en kiest hij doorgaans voor de veiligste optie.

Dat Van de Beek liever wat hoger op het veld staat om zo in de opbouw ruimte te creëren voor zijn ploeggenoten, is dus duidelijk. Wat echter wel opvalt, is dat Van de Beek tegen Feyenoord vaak zelfs nog hoger staat dan aanvallende middenvelder Hakim Ziyech. Op papier zijn Martínez en Van de Beek de twee controlerende middenvelders van Ajax, maar in de praktijk blijkt dit - in balbezit - in ieder geval niet het geval. Situaties waarin Van de Beek hoger staat opgesteld dan Ziyech zijn eerder regelmaat dan uitzondering. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Ziyech vaker aan de bal komt, terwijl Van de Beek in balbezit vrij onzichtbaar is. Deels was dit echter ook het doel van Ten Hag. Die wilde middels veel lopende spelers namelijk verwarring stichten in de Feyenoord-defensie, iets dat zondag mede dankzij Van de Beeks loopacties in de diepte goed lukte.

Dat is ook hier het geval, wanneer Van de Beek de bal tussen de linies ontvangt van Veltman.

In balbezit is Martínez dus, zoals in de bovenstaande situatie goed zichtbaar, eigenlijk Ajax’ enige controlerende middenvelder.

Loopacties in de diepte

Eén van Van de Beeks grootste kwaliteiten, is zijn gevoel voor het timen van een loopactie in de diepte. Waar dat als aanvallende middenvelder zijn grote kracht is, blijkt Van de Beek dit ook in zijn ‘nieuwe’ rol niet verleerd. Verscheidene keren aarzelt de rechtspoot niet om overtuigend ten aanval te trekken en in veel van die gevallen sticht Van de Beek hiermee ook gevaar. Hoewel hij lang niet alle keren dat hij diepgaat op zijn wenken wordt bediend, zadelt de aanwezigheid van Van de Beek rondom het strafschopgebied van Feyenoord de defensie van de Rotterdammers wel op met problemen.

Jens Toornstra, in veel gevallen de directe tegenstander van Van de Beek, wil de taak van het verdedigen van de naar voren stormende Van de Beek namelijk het liefst overgeven aan één van zijn verdedigers. Doordat er naast Van de Beek in de personen van Dusan Tadić, Quincy Promes, David Neres en Ziyech echter vaak nog vier andere Ajacieden opduiken voor de Feyenoord-defensie, weet deze zich geen raad en komen er dikwijls aanvallers van Ajax vrij. Van de Beek heeft hier met zijn loopacties dus een groot aandeel in. Uit één van deze situaties maakt hij kort voor de rust, na een gelukkige assist van Sergiño Dest, zelfs koppend de 4-0.

Dat is voorafgaand aan de 4-0 ook het geval. Blind is net over de middenlijn aan de bal, maar Van de Beek loert alweer op het gat achter de Feyenoord-defensie.

Blind kiest echter voor Tadić, waarna Promes uiteindelijk in het strafschopgebied van Feyenoord uitkomt. Van de Beek ziet daar van dichtbij hoe Kenneth Vermeer redding brengt op de inzet van Promes.

Via Vermeer komt de bal echter bij Dest. De rechtsback ziet zijn mislukte schot door de vrijstaande Van de Beek tot assist gepromoveerd worden. Door de overmacht aan Ajacieden in het strafschopgebied van Feyenoord, was Van de Beek volledig aan de aandacht van de Rotterdamse verdediging ontsnapt en kan hij eenvoudig raak koppen.

Kort na de rust verovert Ajax aan de rechterkant van het veld de bal en besluit Van de Beek direct om diep te gaan.

De middenvelder gaat buitenom bij Tadić en krijgt de bal perfect mee van zijn aanvoerder.

In een kansrijke positie kiest Van de Beek er vervolgens voor om de bal voor te geven op Tadić. Deze voorzet wordt helaas geblokt, waardoor een hoekschop het resultaat is van deze snelle uitbraak.

Een regelmatig gehoord kritiekpunt op de nieuwe positie van Van de Beek, is dat de Ajacied niet meer in zijn grootste kracht - het maken van loopacties in de diepte - komt. Op basis van de wedstrijd tegen Feyenoord is dit echter onjuist. Van de Beek maakt nog altijd veel loopacties en sticht hier ook veel gevaar mee. De vraag is natuurlijk wel in hoeverre dit ook mogelijk is tegen sterkere tegenstanders. Feyenoord was zondag tegen Ajax niet bij machte om in aanvallend opzicht iets uit te richten, maar tegenstanders van Champions League-niveau zullen zich waarschijnlijk wel raad weten met de ruimte die Van de Beek weggeeft als hij ver naar voren speelt. Als de middenvelder ook in het miljardenbal op de rechtshalfpositie komt te spelen, is het voor hem dus zaak om nog beter de momenten te kiezen waarop hij diep kan gaan. In de Eredivisie is dit echter een minder serieuze zorg en kan Van de Beek zich ook als controleur naar harte lust bemoeien met aanvallen.

Verdedigend prima

Doordat Van de Beek op papier één van de twee controlerende middenvelders is, wordt er ook in verdedigend opzicht het één en ander van hem verwacht. Door zijn vele loopacties in de diepte zijn de afstanden die de middenvelder in de omschakeling na balverlies moet overbruggen soms best wel groot, maar in De Klassieker toont Van de Beek aan deze afstanden niet te schromen. In de eerste helft onderschept hij de bal van Toornstra, na een felle sprint over bijna het halve veld.

De middenvelder schroomt dit echter niet, trekt een felle sprint en verovert de bal rond de middenlijn weer terug.

Meer dan dit ene moment wordt Van de Beek in de omschakeling tegen Feyenoord niet getest, doordat Ajax de bal vaak enkele seconden na balverlies alweer terug heeft. Wel valt Van de Beek in verdedigend opzicht nog op met twee tackles. In de eerste helft lukt het hem niet om de bal hiermee te veroveren van Nicolai Jørgensen, maar in de tweede helft onderschept Van de Beek met een tackle wel de bal van Renato Tapia.

Conclusie

Van de Beek lijkt steeds meer te groeien in zijn rol als rechtermiddenvelder en is in deze hoedanigheid tegen Feyenoord ook zeker van waarde voor Ajax. Hoewel de middenvelder in de opbouw een vrij anonieme rol speelt en liever wat hoger op het veld blijft, is hij in die zone met zijn goed getimede loopacties in de diepte nog altijd in staat om voor gevaar te zorgen. Een lopende Van de Beek blijkt ook als controleur lastig te verdedigen en kan tegen compacte verdedigingen in de Eredivisie een belangrijk wapen zijn.

Ook op Champions League-niveau zal Van de Beek deze rol waarschijnlijk kunnen invullen. Hoewel hij door zijn loopacties in de diepte in verdedigend opzicht ruimte weggeeft, kan Van de Beek ook de discipline opbrengen om over grote afstanden om te schakelen. Of Ten Hag het ook in de Champions League met Van de Beek als rechtermiddenvelder aandurft, moet de tijd uitwijzen. Maar dat we Van de Beek dit seizoen nog veel vaker naast Martínez zullen zien spelen, staat sowieso vast.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: redactieas@live.nl)

Lees meer 'De wedstrijd van':
Deel 1: Hoe Álvarez van waarde is op het Ajax-middenveld
Deel 2: Waarom Ten Hag in het centrum voor Veltman kiest