Bekende Nederlanders en Ajax. Waarom zijn ze fan geworden van de Amsterdamse club en hoe beleven zij de wedstrijden van hun grote liefde? Komen ze vaak in het stadion of kijken ze de wedstrijden liever thuis of in de kroeg? En wat vinden ze eigenlijk van het huidige Ajax? In de rubriek ‘Onze Trots’ gaan we op zoek naar de liefde voor Ajax van de BN’ers. In deel 8: Martin Koolhoven, filmmaker en vaste gast in het voormalige AT5-programma Studio Ajax.

In Nederland geniet Koolhoven al enige tijd bekendheid. De regisseur bracht in Nederland onder meer Het Schnitzelparadijs (2005) en Oorlogswinter (2008) uit, maar inmiddels is Koolhoven ook in de internationale filmwereld een bekende. Zijn nieuwste film, Brimstone (zie de trailer onderaan de pagina), werd aan bijna tachtig landen verkocht en begin maart waren er al zo’n 190.000 mensen die de western in de Nederlandse bioscoop bekeken. Koolhoven heeft het daardoor druk, maar hij vond gelukkig ook wat tijd om met ons over zijn liefde voor Ajax te praten.

Om te beginnen vertelt Koolhoven over het ontstaan van zijn liefde voor Ajax. ‘Eigenlijk weet ik dat niet eens meer helemaal zeker. Dat moet ergens gebeurd zijn toen ik nog heel klein was. Ik ben geboren in Den Haag, maar vanaf mijn derde woonde ik in het Westland. Zolang als ik mij kan herinneren, ben ik voor Ajax. Ik weet wel dat mijn vader niet echt een Ajax-fan was. Hij was van oorsprong voor Holland Sport en later, toen Holland Sport niet meer bestond, was hij voor Sparta. Maar hij had wel een zwak voor Ajax. Ik ben zelf van 1969, dus misschien dat ik iets gehoord heb van de Europa Cup-toestanden toen. Toen Ajax in de Europa Cup speelde, was mijn vader zeker wel voor Ajax. Maar ik kan mij daar niets van herinneren, hoor. Ik herinner het me van mijn zevende of achtste ongeveer. Of ik zelf ook gevoetbald heb? Ja, vrij slecht’, grapt hij. ‘Het hoogste wat ik heb gespeeld is de A1 van NWC. Dat stelde niet heel veel voor, maar natuurlijk had ik wel de droom om ooit profvoetballer te worden.’

Als kind ging Koolhoven zelfs eens met zijn opa naar Feyenoord en de eerste keer dat hij Ajax zag, was niet in Amsterdam, maar in Brabant, waar hij ging wonen. ‘Ik was toen elf, tot die tijd luisterde ik via de radio altijd naar het voetbal. Ik zag Ajax voor het eerst in het Philips Stadion, tijdens PSV - Ajax. In de puberteit of later ben ik met mensen naar De Meer en het Olympisch Stadion geweest. Maar toen woonde ik nog wel aan de andere kant van het land. Toen ik in Amsterdam ging wonen, ben ik vaker naar Ajax gegaan. Dat is in 1992 geweest. Een seizoenkaart nam ik ergens deze eeuw. Inmiddels heb ik die niet meer, ik kreeg op een gegeven moment kinderen. Toen merkte ik dat ik zo vaak moest afzeggen, dat ik ermee stopte.’

'De ruime overwinning van Ajax op Feyenoord, toen Cruijff bij Feyenoord speelde. Ik rende bij elke goal steeds naar beneden en schreeuwde de nieuwe stand door. Mijn vader geloofde er op een gegeven moment geen bal meer van', aldus Koolhoven over een van zijn hoogtepunten als Ajacied.

‘Ik rende bij elke goal de trap af’
Als supporter maakte Koolhoven tot nu toe meerdere hoogtepunten mee. Zo herinnert hij zich de midden jaren negentig nog maar al te goed. ‘Het hoogtepunt was toch 1995 natuurlijk, het winnen van de Champions League. Dat heb ik toen bij vrienden thuis gekeken’, vertelt de regisseur, die daarna wat individuele wedstrijden bespreekt. ‘De ruime overwinning van Ajax op Feyenoord, toen Cruijff bij Feyenoord speelde. Ik rende bij elke goal steeds naar beneden en schreeuwde de nieuwe stand door. Mijn vader geloofde er op een gegeven moment geen bal meer van.

‘Uit tegen Real Madrid was ook geweldig’, noemt hij de volgende mooie beleving op. ‘Toen we ze helemaal gek speelden. Misschien was dat wel de beste wedstrijd ooit. In ieder geval die ik mij kan herinneren’, aldus Koolhoven, die de kampioenswedstrijd tegen FC Twente in 2011 als de mooiste herinnering noemt in het stadion zelf. ‘Ik heb het idee dat de ArenA daar pas echt geboren is als voetbalstadion. Je had toen voor de wedstrijd gewoon al het gevoel van “dit gaat niet meer mis”. De sfeer was zo goed. Ik zat toen bij Studio Ajax en Jan Mulder zei ook al dat het niet meer mis zou gaan. Die wedstrijd was ook heerlijk, een fantastisch duel. Daarna gingen we door naar de stad, het was echt hartstikke leuk.’

‘Ik heb het idee dat de ArenA daar pas echt geboren is als echt voetbalstadion. Je had toen voor de wedstrijd gewoon al het gevoel van “dit gaat niet meer mis''', aldus Koolhoven over de kampioenswedstrijd van Ajax in 2011.

Studio Ajax
De laatste jaren komt Koolhoven niet heel vaak meer bij Ajax. ‘Maar toen ik Studio Ajax deed kwam ik er best vaak. Toen stopte ik ook met mijn seizoenkaart. Ik kwam er namelijk vaker door Studio Ajax’, aldus de filmmaker, die uitlegt waarom Studio Ajax zo leuk was. ‘Dat kwam vooral omdat de uitzendingen in de ArenA waren. Je kon daardoor veel met de voetballers praten. Ik weet nog dat iemand als Frank de Boer, voordat hij hoofdcoach werd, langs kwam en die vertelde dan na de uitzending wat hij écht vond van Ajax. Wat er allemaal speelde in de club. Dat hoorde je dan van iemand als Bryan Roy of Piet Keizer. Voor de camera zeggen ze altijd minder dan één op één. Waarom het gestopt is? Dat was een financiële kwestie. Toen Aegon stopte het programma te sponsoren, was het afgelopen.’

‘Zo jammer dat Plan Cruijff niet volledig is uitgevoerd’
In de Studio Ajax-tijd, kwam de hele Cruijff-revolutie op gang. ‘Hierdoor en doordat ik wat mensen kende die in de ArenA rondliepen was ik behoorlijk goed ingevoerd’, zo vertelt hij. ‘Ik moet zeggen dat ik behoorlijk teleurgesteld ben hoe dat uiteindelijk is afgelopen. Het heeft een flinke knauw in mijn supporterschap betekend. Ik ben ook nog wel eens naar het supportershome geweest, toen men het daar ging uitleggen, maar verder ben ik nooit actief geweest met supporters.’

Het Plan Cruijff vond Koolhoven heel interessant legt hij vervolgens uit. ‘Het is daarom zo jammer dat het niet volledig is uitgevoerd. Ik had er best geloof in. Uiteindelijk is daar een soort verwaterde versie een beetje ingezet. En al vrij snel is dat de kop ingedrukt en uiteindelijk is het gewoon helemaal weg. Bij de jeugdopleiding was het nog het meest spraak van het uitvoeren van het Plan Cruijff, maar het behelsde eigenlijk veel meer dan dat. Zo waren er duidelijke ideeën over een hele nieuwe machtsstructuur, maar daar is niets van terechtgekomen’, vervolgt Koolhoven. ‘De mensen die uiteindelijk kwamen: Van der Sar, Overmars en eigenlijk zelfs de broertjes De Boer werden wel gepresenteerd alsof ze nauw verbonden waren met het plan, maar ze hadden niks te maken met de ontwikkeling er van. Sterker, ze wisten er geen bal van. Van der Sar zat er al bijna een jaar toen ie het plan toch maar eens opvroeg, zodat hij het kon lezen. De enige connectie met Plan Cruijff was dat het ex-voetballers waren; laat dat nu net de grootste achilleshiel van het plan zijn gebleken’.

Over de opmerking van Dennis Bergkamp dat men bij Ajax nog altijd het Plan Cruijff uitvoert is Koolhoven helder: ‘Dat is lariekoek. Bizar zelfs. Misschien dat 'ie bedoelt dat ze nog steeds individueel gericht opleiden. Wie weet. Maar de functie die hij aanvankelijk had, zoals bedacht in Plan Cruijff bestaat in feite al helemaal niet meer. Maar ja, een van de punten in het Plan Cruijff was ook dat er geen Technisch Directeur moest zijn. En dat is nu Overmars. Het hele Technisch Hart functioneert niet zoals in het plan bedoeld was.’

Martin Koolhoven zet vraagtekens bij de uitvoering van het Plan Cruijff, volgens de regisseur weten de heren van het technische hart van Ajax er geen bal van.

Ajax kijken op de filmset in het buitenland
Koolhoven probeert, ondanks zijn drukke carrière, Ajax nog steeds op de voet te volgen, al is het niet meer zoals het was. ‘Ik heb een abonnement op FOX, ik lees nog over Ajax en maak me nog wel druk. Ik hoop dat ze kampioen worden en ik kijk wel. Ik ben wel een stuk cynischer geworden. Je groeit tegenwoordig niet meer op met het idee dat Ajax de beste club van de wereld is. Dat is heel moeilijk als je Kluivert, Bergkamp en Litmanen hebt zien spelen. Dat je nu al bang bent voor Schalke. En trouwens, het is nog erger. Dat was ik tegen Kopenhagen al.'

Ook toen Koolhoven in het buitenland was om te filmen op locatie voor Brimstone, verloor hij Ajax niet uit het oog. ‘Dat moest dan altijd via illegale streams, want de normale FOX-stream werkt dan weer niet in het buitenland. Dat was dan de enige manier om het te kijken en dat deed ik dan. Of ik dan de enige ben die Ajax kijkt op de filmset? Er zijn veel mensen die van voetbal houden en de meesten zijn dan wel voor Ajax.’

Zelf een film wijden aan Ajax gaat de filmmaker te ver. ‘Ik vind voetbal een moeilijk iets om fatsoenlijk in beeld te brengen. Sowieso zijn teamsporten altijd lastig. Als je voetbal in beeld brengt, zie je bijna altijd dat het niet het niveau heeft. Bij boksen kun je iemand zo trainen dat het er met slim filmwerk heel spectaculair uitziet. Dat kan ook wel bij sporten als honkbal, wat wel een teamsport is, maar wel heel erg over individuele prestaties gaat. De manier waarop een voetballer beweegt of hoe je een heel elftal laat zien, is filmisch heel lastig te doen en dan val je gewoon heel snel door de mand. Het enige wat je wel kunt doen is amateurvoetbal. Denk aan een film als All Stars. Dat geeft wel goed de sfeer weer. Maar als je het over profvoetbal hebt, is het wel heel lastig.’

'Peter Bosz streeft goed voetbal na'
Wanneer we Koolhoven vragen naar de kwaliteiten van de huidige Ajax-trainer, Peter Bosz, is de regisseur vrij positief ondanks de akkefietjes die zo nu en dan ontstonden tussen de spelersgroep en de oefenmeester. ‘Met Peter Bosz zelf heb ik geen probleem. Hem valt weinig te verwijten. Ik vind dat hij in ieder geval goed voetbal nastreeft. Het is misschien soms gek dat spelers gekocht worden en hij ze niet altijd opstelt, volgens mij is er van alles aan de hand. Ik ben niet goed ingevoerd hoor, dus kan er niet alles over zeggen. Ik heb soms ook het idee dat Bosz bepaalde spelers uit de basis houdt om andere redenen dan hun voetbalkwaliteiten.

Een mentaliteitskwestie? 'Ja, dat denk ik wel. Heel lang geleden hoorde ik van mensen uit de politiehoek al over Tete dat er rare dingen gebeuren rondom zijn persoon. Ik kan me dan ook voorstellen dat het niet per se ook een leuke jongen is. Voordat het hele gebeuren naar buiten kwam (Tete raakte slaags met de politie, red.) had ik er al het een en ander over gehoord.’

Over zijn voorganger, Frank de Boer, is Koolhoven een stuk minder positief. ‘Ik was uiteindelijk ook niet zo tevreden over Frank de Boer. In het begin vond ik het wel okay. Het is zeker waar dat hij ook goede kanten had. Hij heeft zich heel goed staande gehouden in die interne strijd destijds. Maar de laatste twee jaar, misschien wel langer, was het echt niet om aan te zien. Dat lag toch echt wel aan hem. Met terugwerkende kracht is hij wel vier keer kampioen geworden met het aantal punten waarmee je nu geen kampioen zou worden.’

Nu speelt Bosz ook met hele andere spelers dan De Boer toentertijd deed en met name de nieuwe namen kunnen Koolhoven erg bekoren. ‘Ik vind Dolberg leuk. Ik hou wel van zo’n beetje stille en nuchtere gast, die gewoon hele mooie doelpunten maakt. Ik zat eigenlijk te twijfelen of ik hem of Ziyech zou noemen. Ziyech vind ik ook echt geweldig. Al heeft hij nog niet alles eruit gehaald wat er in hem zit’, vervolgt Koolhoven, die op persoonlijk vlak op het moment geen spelers van Ajax kent.

Over Ajax in Europa en financiële verschillen
Naast de binnenlandse competitie doet de club uit Amsterdam ook nog steeds mee voor de prijzen in Europa, een unicum voor Ajax in de afgelopen jaren. Toch blijft heel Amsterdam hopen, inclusief de filmregisseur. ‘Ik denk al tien jaar dat ze elke wedstrijd in de Europa League moeten winnen en dat gaan ze uiteindelijk tegen driehoog-achter uit Tsjechistan eruit. Dus ik durf er niets over te zeggen. Maar aan de andere kant vind ik gewoon dat ze dat kreng moeten winnen. Ik heb de deksel wel iets te vaak op mijn neus gehad om daar echte hoge verwachtingen bij te hebben.’

Kasper Dolberg scoort de tweede van Ajax tegen Lyon in de halve finale van de Europa League. Martin Koolhoven vindt dat ze dat 'kreng' nu gewoon een keer moeten winnen.

‘Wat heel erg is, is dat we ons al hebben neergelegd bij de figurantenrol die Ajax in Europa speelt’, stelt Koolhoven. ‘Natuurlijk komt dat in de eerste instantie doordat wij een lager budget hebben dan de top. Alhoewel we trouwens de laatste jaren er ook uitgingen door clubs met nog lagere begrotingen. Maar hoe komt het überhaupt dat de topclubs in Portugal er beter voorstaan dan Ajax? Dat land heeft minder inwoners én is veel armer. Maar ik wil nog een stap verder gaan. Clubs als Real en Barcelona zijn onbereikbaar voor ons omdat ze gigantisch veel rijker zijn. Maar Spanje heeft een bruto nationaal product dat in zijn totaliteit maar twee keer de omvang is van dat van Nederland. Het budget van Ajax zou dan ook de helft moeten zijn als dat van Barcelona. Als dat niet zo is, doen we iets verkeerd.’

Volgens de in Amsterdam wonende filmmaker is het helemaal niet nodig om te accepteren dat Ajax nooit meer aanhaakt. Verandering lijkt dus wel op zijn plaats te zijn. ‘Als je gewoon ziet dat Ajax onlangs nog bij de tien best bezochte clubs in Europa hoorde, kun je niet anders dan concluderen dat er een groter potentie is. Op de een of andere manier lukt het niet om dat te verzilveren en dat mogen we onszelf aanrekenen. Het financiële verschil is inmiddels zo groot dat het niet meer realistisch is om echt bij de top aan te sluiten door betere jeugdspelers, maar op het moment dat je financieel een grote stap richting die topclubs kunt maken, kun je het wel compenseren door goed op te leiden.’

Toch erkent Koolhoven dat het grootste probleem wel een typisch Nederlands probleem is en daarom ook lastig te vergelijken met andere landen. ‘Een land als Portugal heeft allerlei regelingen met investeringsmaatschappijen en die mogen hier niet. Het verschil met televisiegelden is een ander probleem. Dat is echt idioot groot. Dat is uiteindelijk toch vooral zo omdat wij hier allemaal zondagavond gratis Studio Sport willen kijken en voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Dat is het probleem.’

Lees meer 'Onze Trots':
Deel 1: Jan Roos
Deel 2: JayJay Boske
Deel 3: Viggo Waas
Deel 4: Roue Verveer (AS Kerstspecial)
Deel 5: Sevn Alias
Deel 6: Frank van der Lende
Deel 7: Robert ten Brink

Bart Veenstra (Twitter: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)
Harry Vlug (Twitter: @H_Vlugger | e-mail: harryvlug@gmail.com)

BRIMSTONE - Official Trailer

BRIMSTONE is een duister verhaal dat zich afspeelt aan het einde van de 19e eeuw. Een spannende, gewelddadige en epische thriller over Liz, een jonge vrouw wiens leven en dat van haar gezin op het spel komt te staan als een huiveringwekkende dominee in haar leven verschijnt. Met o.a.