Het vertrek van Julian Rijkhoff doet een hoop stof opwaaien. Voetballend Nederland verwijt het de net zestienjarige spits dat hij Ajax op piepjonge leeftijd verruilt voor Borussia Dortmund. ‘Als spelers ergens anders een beter gevoel hebben over het totaalpakket, dan houdt het op, geven we elkaar een hand en wensen we de speler in kwestie succes’, was de gelaten reactie van hoofd jeugdopleiding Saïd Ouaali op vertrekkende jeugdspelers in een eerder stadium. Maar zo simpel als Ouaali en Ajax het zien, zit het niet in elkaar.

Vooropgesteld: tegen het grote geld uit het buitenland kan Ajax niet op. Buitenlandse grootmachten zijn bereid om jonge Ajax-talenten salarissen te betalen die sommige spelers in de subtop van de Eredivisie niet eens opstrijken. Ajax werkt in jeugdopleiding met een salarisplafond voor de talenten en kan de voortdurend op Ajax-talenten azende buitenlandse topclubs in het financiële aspect dus niet aftroeven. Waar de Amsterdammers echter wel het verschil in kunnen maken, is in het sportieve perspectief dat de club talenten kan bieden. Het klinkt niet als hogere wiskunde, maar het vertrek van Rijkhoff staat niet op zichzelf. Ook de onrust rondom enkele andere serieuze talenten toont aan dat er momenteel meer spelers twijfelen aan het sportieve perspectief in de hoofdstad.

Ajax staat wereldwijd natuurlijk bekend als een club waar eigen talenten doorgaans veelvuldig de kans krijgen. Het doorstromen van spelers als Ryan Gravenberch, Devyne Rensch, Jurriën Timber, Kenneth Taylor en de vertrekkende Brian Brobbey toont ook dit seizoen aan dat de eigen jeugd perspectief heeft in de Ajax-hoofdmacht. Maar toch lijkt er een verschil te zitten in het perspectief dat Ajax talenten denkt te bieden en het perspectief dat talenten bij Ajax werkelijk zien.

Met de komst van miljoenenaankopen als Dusan Tadić, Daley Blind, Antony en Sébastien Haller is de lat in Amsterdam namelijk aanzienlijk hoger komen te liggen. Deze grote aankopen zijn inherent aan de ambitie van Ajax om aan te haken bij de Europese top, maar zorgen er wel voor dat eigen talenten de laatste tijd langer geduld moeten hebben en langer dan voorheen moeten wachten op hun kans in Ajax 1. Niet dat het bij de Juventussen, Chelsea’s en Borussia Dortmunds van deze wereld gemakkelijk is om het eerste elftal te bereiken, maar daar heb je als jeugdspeler met een lucratief contract in ieder geval veel meer financiële zekerheid.

Jeugdopleiding is levensader

Ik zeg absoluut niet dat Ajax geen miljoenen uit had moeten geven aan Tadić, Blind, Antony en Haller. Deze gerichte aankopen zorgen ervoor dat Ajax zelfs in de hedendaagse miljardenindustrie die de voetbalwereld is geworden nog enigszins aansluiting kan vinden bij de Europese elite. En mede aan de hand van deze veelal meer ervaren spelers ontwikkelen jeugdige Ajax-talenten zich goed. Maar te allen tijde moet er wel gezocht worden naar een balans tussen miljoenenaankopen en het inpassen van eigen jeugdspelers. De jeugdopleiding - waar jaarlijks met elf miljoen euro fors in wordt geïnvesteerd - is immers de belangrijkste levensader van de club, zo toonden de transfers van Matthijs de Ligt en Donny van de Beek eens te meer aan.

Om dergelijke talenten ook in de toekomst voor Ajax te behouden en vervolgens na enkele jaren in het eerste elftal voor gigantische bedragen te verkopen, moet er iets veranderen binnen de jeugdopleiding van Ajax. Het feit dat Rijkhoff, een échte jongen van de club, kiest voor een vertrek is daarvan het meest concrete bewijs. Dat Ouaali dit afdoet met de ‘dan houdt op’-opmerking getuigt op zijn minst van weinig zelfreflectie. Enkel wijzen naar het financiële aanbod vanuit Duitsland is te gemakkelijk. Ajax moet bij zichzelf te rade gaan hoe het kan dat een veelbelovend talent als Rijkhoff, ondanks alle ontegenzeggelijk fantastische faciliteiten bij de club en Ajax’ internationale status van opleidingsfabriek, er toch voor kiest om te vertrekken. Dit is noodzakelijk om de kans dat grote talenten Ajax in de toekomst blijven verruilen voor internationale topclubs verder te minimaliseren.

Zelfreflectie

Tijdens deze zelfreflectie zal er allereerst gekeken moeten worden naar de persoonlijke omgang met spelers, zowel door trainers als beleidsbepalers. Zonder talenten volledig in de watten te leggen, moet Ajax namelijk wel serieus laten blijken dat het talentvolle jeugdspelers graag wil behouden. Jongens mee laten trainen met hogere teams is een teken van vertrouwen, maar de maandenlange contractstilte waarvan momenteel sprake is, is dit natuurlijk niet. Hoewel het misschien plausibel is dat er in een tijd waarin de jeugdcompetities stilliggen geen contracten worden uitgedeeld, moet Ajax ook in deze maanden het contact met (de omgeving) van de talentvolle spelers wel warm houden. Nu hoorden Rijkhoff en andere talenten uit zijn lichting sinds de zomer niets meer van Ajax met betrekking tot een contract. En dat terwijl het toch niet heel moeilijk hoeft te zijn om vertrouwen uit te spreken richting talentvolle jongens uit eigen kweek.

Naast dit communicatieprobleem moet Ajax ook kritisch kijken naar het verhaal dat aan jeugdspelers wordt voorgelegd. Als Rijkhoff vertrekt doordat hij te weinig perspectief ziet bij Ajax (terwijl Ajax van jongs af aan zijn droomclub is) dan zegt dit ook iets over het sportieve plaatje dat de Amsterdammers ondanks alle investeringen, goede trainers en doorgroeimogelijkheden binnen de jeugdopleiding richting de talenten communiceert.

Tegen de financiële middelen die buitenlandse clubs inzetten om tienertalenten te contracteren kan Ajax niet op, maar de Amsterdammers hebben wel genoeg andere middelen waarmee talenten verleid zouden moeten kunnen worden tot een langer verblijf. Hopelijk wordt er intern dan ook kritisch gekeken naar de recente omgang met de eigen talenten en het feit dat er jongens (dreigen te) vertrekken, in plaats van dat dit wordt afgedaan met ‘dan houdt het op’. Alleen op die manier kan Ajax in de toekomst op sportieve gronden voorkomen dat er meer talenten op te jonge leeftijd verkassen.

(Foto: Jens Volke)

Ajax is gevraagd om een inhoudelijke reactie op dit artikel, maar de club sloeg dit aanbod af.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)

Alle 'Kweekvijvers' van het seizoen 2020/2021:
#1 - De nieuwe sterkhouders bij Ajax O19 in Nyon
#2 - Hoe corona Ajax overal in haar greep houdt
#3 - Jeugdwatcher Bram van der Ploeg stopt ermee
#4 - Goed begonnen Ajax-jeugd baalt van onderbreking
#5 - Nieuwkomer Hlynsson ontwikkelt zich rap in hectische maanden
#6 - 'Lange tijd ontbreken van wedstrijdspanning vormt serieus probleem'
#7 - Vrijwillig vertrokken keepers hebben geen spijt
#9 - Op deze Ajax-talenten moet je in 2021 letten
#10 - Ajax laat toptalenten wachten op contract
#11 - Gescoute Ajax-talenten op rapport