In de rubriek ‘Kweekvijver’ zoomt Ajax Showtime wekelijks in op het paradepaardje van Ajax: de jeugdopleiding.

Met Mohamed Daramy vult Ajax de openstaande vacature van aanvaller met snelheid en diepgang in. De club trekt maximaal dertien miljoen euro uit om de negentienjarige Daramy over te nemen van FC Kopenhagen. Een investering die de vraag oproept of Ajax een dergelijke speler niet zelf kan opleiden.

Het is alweer een tijd geleden dat er een vleugelaanvaller uit de eigen gelederen doorbrak in Ajax 1. Justin Kluivert had tussen begin 2017 en de zomer van 2018 de kortstondige eer om als jeugdexponent van Ajax door te breken in de Amsterdamse hoofdmacht, nadat in de jaren voor hem spelers als Ricardo Kishna en Anwar El Ghazi dit op vergelijkbare posities in het elftal hadden gedaan. Na Kluivert stokte de doorstroom van buitenspelers echter. De portemonnee werd flink getrokken voor de Brazilianen David Neres en Antony, aanvoerder Dusan Tadić en Oranje-internationals Quincy Promes en Steven Berghuis. Vorig seizoen werd daarnaast Oussama Idrissi gehuurd om de vacature van buitenspeler in te vullen, zoals dat in de zomer van 2016 gebeurde met Bertrand Traoré. Een vleugelflitser die het vanaf Sportpark de Toekomst maakte in de Johan Cruijff ArenA zagen we de afgelopen drie jaar niet meer.

En ook op korte termijn hoeven de Ajax-supporters er niet op te rekenen dat er een jeugdspeler doorbreekt als vleugelaanvaller. Het feit dat Ajax het nodig acht om maar liefst dertien miljoen euro te spenderen aan een aanstormend talent op die positie is daarvan het meest concrete bewijs. De miljoeneninvestering in een Deense tiener rechtvaardigt de vraag waarom Ajax de laatste jaren zelf niet in staat lijkt om buitenspelers op te leiden. Een antwoord vinden op deze complexe vraagstelling blijkt lastig.

Licht aan het einde van de tunnel

Nog altijd wordt er op De Toekomst veel individueel met spelers gewerkt en worden talenten aan de hand van concrete plannen verder geholpen in hun ontwikkeling. Ook aan aanvallers wordt logischerwijs veel gekneed, iets wat bijvoorbeeld gebeurt door specialisten als Gerald Vanenburg, Ronald de Boer en Julian Jenner. Op deze manier worden er wel degelijk bruikbare aanvallers opgeleid, maar met Javaîro Dilrosun, Daishawn Redan en Dillon Hoogewerf werden er bijvoorbeeld ook enkele talentvolle Ajax-aanvallers vroegtijdig uit Amsterdam weggeplukt door buitenlandse topclubs. En ook Noa Lang - die het wel tot de Ajax-hoofdmacht schopte, maar voor zijn echte doorbraak vertrok naar Club Brugge en daar inmiddels furore maakt - kwam nooit volledig tot wasdom in Ajax 1. Daarnaast groeiden spelers als Sheraldo Becker, Queensy Menig en Ché Nunnely zonder door te breken in de Ajax-hoofdmacht uit tot gewaardeerde Eredivisie-krachten.

Een ander punt dat niet helpt het voor het opleiden van pure buitenspelers is dat in jeugdelftallen regelmatig creatieve middenvelders in plaats van pure buitenspelers op de flankposities worden geposteerd. In het hedendaagse voetbal moeten ook buitenspelers het vermogen hebben om in de as van het veld uit te komen en aldaar, zoals middenvelders gewend zijn, middels overzicht de juiste keuzes te maken. Maar door van origine middenvelders in de jeugdopleiding deze plekken te laten bezetten, worden pure flankspelers die het meer moeten doen met invalbeurten geremd in hun ontwikkeling. Zij worden namelijk minder in wedstrijdsituaties gebracht waarin zij zich kunnen ontwikkelen tot complete, moderne buitenspelers.

Dat Kluivert in 2017 de laatste buitenspeler uit de eigen opleiding was die doorbrak in de Johan Cruijff ArenA is Ajax-onwaardig. Er gloort echter licht aan het einde van deze tunnel, want er zitten enkele grote talenten aan te komen op de aanvallende vleugelposities. Talenten die evenals Daramy de plek van buitenspeler kunnen invullen op de meer traditionele wijze, met veel snelheid en diepgang. Het zijn spelers tussen de zestien en negentien jaar oud, de één momenteel verder verwijderd van het eerste elftal dan de ander. De onderstaande spelers zijn de spelers die op termijn de buitenspelers-vloek voor talenten uit de eigen opleiding kunnen beëindigen en de positie van flankspeler kunnen invullen zoals Ten Hag dat deze zomer beschreef. 'We zijn op zoek naar een speler met snelheid. (...) Hij moet natuurlijk ook in de bal kunnen spelen, maar ook vooral van de bal weg uit de voeten kunnen. Een aanvaller die met diepgang de ruimtes kan benutten.'

1. Amourricho van Axel Dongen (16 jaar)

Na blessureleed heeft de ontwikkeling van Amourricho van Axel Dongen sinds vorig seizoen weer stormachtige vormen aangenomen. De nog altijd pas zestienjarige buitenspeler maakte aan het einde van afgelopen seizoen zijn debuut in Jong Ajax en was bij de beloftenploeg basisspeler in de laatste twee competitieduels. In de voorbereiding op dit seizoen maakte Van Axel Dongen een zeer positieve indruk bij het eerste elftal, tot een hamstringblessure hem enkele weken terugwierp. Het talent miste het trainingskamp van de Ajax-hoofdmacht in Oostenrijk, waar hij anders bij was geweest, en maakte recentelijk zijn rentree. Via Ajax O18, waar Van Axel Dongen dit seizoen wellicht enkel in de Youth League zal uitkomen, en Jong Ajax wordt de kleine maar fysiek sterke aanvaller klaargestoomd voor het grote werk. Aan zijn snelheid, techniek, kracht en overzicht zal het niet liggen. De winnaar van Abdelhak Nouri-trofee 2021 is de belangrijkste kandidaat om als buitenspeler uit de eigen opleiding op termijn uit te groeien tot basisspeler in Ajax 1.

2. Sontje Hansen (19 jaar)

Waar Van Axel Dongen zich als een komeet doorontwikkelt, daar stokt de ontwikkeling van Sontje Hansen sinds een jaar behoorlijk. De multifunctionele aanvaller, afkomstig uit dezelfde lichting als Ryan Gravenberch, Kenneth Taylor en Brian Brobbey, maakte eind 2019 als kersvers topscorer van het WK O17 in het Eredivisie-duel met ADO Den Haag op zeventienjarige leeftijd zijn debuut in de Ajax-hoofdmacht. Het leek een voorbode voor meer, maar sindsdien werd het geleidelijk aan juist steeds stiller rondom Hansen. De aanvaller heeft moeite om aan te haken en verloor zelfs zijn basisplek bij Jong Ajax. Toch is er binnen Ajax nog altijd vertrouwen dat Hansen zijn grote potentieel gaat inlossen. Is het komend seizoen niet via Jong Ajax, dan wellicht via een verhuurperiode aan een andere club. De kwaliteiten van Hansen worden door iedereen erkend en gezien, nu is het tijd dat de tiener zich op het voetbalveld weer gaat tonen. Als dat gebeurt, blijft Hansen een grote kandidaat om uit te groeien tot basisspeler in de Ajax-hoofdmacht. Vanwege zijn multifunctionaliteit kan dat zowel als dynamische buitenspeler en op een meer centrale positie, waar hij wellicht nog wel beter is.

3. David Kalokoh (16 jaar)

In tegenstelling tot Van Axel Dongen en Hansen rook Kalokoh nog niet aan het eerste elftal. De zestienjarige aanvaller behoort dit seizoen tot de selectie van Ajax O17 en is dus nog wat verder verwijderd van de Ajax-hoofdmacht dan de overige namen in dit rijtje. Echter is Kalokoh wel een enorm talent en zonder meer een speler om in de gaten te houden. De flankspeler combineert zijn snelheid en techniek aan doelgerichtheid en scorend vermogen en is daarmee een hele interessante speler om te volgen. In het door corona vroegtijdig afgebroken seizoen 2019/2020 kroonde Kalokoh zich als buitenspeler met twintig doelpunten tot topscorer van de jeugdopleiding van Ajax. De rechtspoot kwam in de zomer van 2018 over van VVV-Venlo.

4. Christian Rasmussen (18 jaar)

Evenals Hansen en in tegenstelling tot Van Axel Dongen en Kalokoh is Christian Rasmussen geen pure buitenspeler. De Deen kwam in de zomer van 2019 wel als vleugelaanvaller over van FC Nordsjaelland, maar speelde in de Ajax-jeugd eigenlijk altijd als als spits en of aanvallende middenvelder. In Jong Ajax is Rasmussen - op voorspraak van hoofdtrainer Erik ten Hag - echter weer voornamelijk als aanvallende flankspeler komen te spelen. Met zijn voetbaltechnische kwaliteiten, imposante fysiek en snelheid maakte hij deze zomer een goede indruk op Ten Hag, maar zowel de Ajax-hoofdtrainer als Jong Ajax-trainer John Heitinga hameren er ook op dat Rasmussen gedisciplineerder moet spelen en dat hij richting de Ajax-hoofdmacht niet langer wegkomt met enkele frivole acties en wisselvallige optredens. Rasmussen is zeer talentvol, maar zal de komende maanden moeten tonen dat hij ook rendabel en belangrijk voor Jong Ajax kan worden. Als dat gebeurt, lonkt mogelijk sneller dan een jaar geleden gedacht een debuut in Ajax 1.

5. Ar’Jany Martha, Raphaël Sarfo, Divaio Bobson en Jaydon Banel

Op de gedeelde vijfde plaats van toekomstige kandidaten om als buitenspeler door te breken in de Ajax-hoofdmacht staan Ar’Jany Martha, Raphaël Sarfo, Divaio Bobson en Jaydon Banel. Van dit viertal is Martha zonder enige twijfel het meest dichtbij een debuut in Ajax 1. De linkspoot draaide de gehele voorbereiding mee met het eerste elftal en behoorde ook al meermaals tot de wedstrijdselectie van Ten Hag.

De voornaamste reden daarvan lijkt de snelheid en diepgang, kwaliteiten waarover ook Sarfo, Bobson en Banel beschikken, die Martha bezit. Dit waren kwaliteiten die door de absentie van Antony en voor het aantrekken van Daramy ontbraken binnen de Ajax-selectie, waardoor Ten Hag lange tijd vasthield aan Martha. Evenals O18-spelers Sarfo, Bobson en Banel zal Martha echter meer rendement aan zijn spel moeten toevoegen om een serieuze optie voor de Ajax-hoofdmacht te worden. Martha, Sarfo, Bobson en Banel zijn allen talentvolle spelers met veel snelheid en diepgang, maar de aanvallers moeten werken aan hun overzicht in de eindfase. Als dit lukt, kan het viertal op termijn wellicht gaan aanhaken bij de Ajax-hoofdmacht.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)