In navolging van AEK Athene en Bayern München neemt Ajax het dinsdagavond in de Champions League op tegen Benfica. De Portugese grootmacht maakt op papier met Ajax uit wie tweede wordt in de groep en het affiche in de Johan Cruijff ArenA is hierom een interessante. Hieronder is de aanstaande opponent tactisch uitgelicht aan de hand van hun speelwijze; opbouw, kanscreatie en defensieve organisatie.

Benfica is al jaren een grote ploeg in binnen- en buitenland. Structureel speelt men Europees en in 2013 behaalde het, net als Ajax in 2017, de finale van de Europa League. De laatste jaren van deze eeuw stond Benfica onder leiding van Jorge Jesus, die met zijn ploeg door individuele kwaliteit en tactische discipline goede resultaten boekte. Toen de manager naar aartsrivaal en stadsgenoot Sporting Lissabon verhuisde, nam Rui Vitoria het over. De hegemonie in eigen land werd in eerste instantie voortgezet, maar afgelopen voetbaljaargang doorbroken. FC Porto werd na jaren weer kampioen van Portugal en ook dit seizoen is het de vraag of Benfica de titel terug kan grijpen. De roodhemden staan dan wel gedeeld eerste in de competitie met Sporting Braga, het spel dat de afgelopen jaren onder Jesus zo nu en dan tot grote hoogtes reikte, is relatief minder geworden.

Opbouw

Waar Benfica jarenlang bekend stond om haar 4-4-2- formatie, is dit na het mislopen van de landstitel veranderd. De coach hanteert een 4-3-3-formatie met doorgaans een controleur in de persoon van Fejsa. Het middenveld wordt gecompleteerd door twee creatievelingen in de personen van Pizzi en Gabriel. In de opbouw zoeken de Portugezen graag de flanken. De centrale verdedigers en controleur Fejsa staan niet bekend om hun kwaliteiten aan de bal, waardoor snel naar de zijkant wordt gespeeld. Bij voorkeur wordt linksback Grimaldo gevonden om vervolgens een overtal te creëren aan de zijkant en door middel van combinaties door te breken. Een flankwissel is tevens een optie om Grimaldo, die veel (goede) aanvalsdrang herbergt, te vinden. Hieruit viel ook de 0-2 van Benfica tegen AEK Athene (zie foto's hieronder).

Zoals is te zien probeert Benfica een creatieve man, in dit geval Pizzi, vrij te krijgen. Vervolgens wordt gepoogd de flanken te benutten. Buitenspelers komen doorgaans naar binnen als 'valse' flankspelers, waardoor de links- en rechtsback op kunnen komen. Dit zorgt voor veel mensen rond de bal als Benfica aanvalt én druk wil zetten bij balverlies. Net als Ajax wil Benfica de bal snel terug hebben en daar heeft de topploeg veel voor over. Men kantelt snel van kant naar kant om het speelveld zo klein mogelijk te maken, zoals hier ook te zien is.

Omschakeling

Als er door de druk wordt heen gevoetbald kunnen er grote gaten ontstaan in de defensie van Benfica. Door de veel aanvallend ingestelde spelers op het veld laat de overgang van aanvallen naar verdedigen weleens te wensen over en hier liggen kansen voor Ajax, zoals Bayern in de wedstrijd in Estadio Da Luz al liet zien. Benfica zet tot aan de cornervlag druk, Kimmich en Robben spelen onder de druk uit, Renato Sanches breekt door vanuit het middenveld, waarna het veld helemaal open ligt. Via de linkerkant (flankwissel) komt uiteindelijk weer de bal bij Sanches, die tegen zijn oude club feilloos afrondt van dichtbij.

Spits je dit toe op Ajax, dan kunnen er soortgelijke mogelijkheden ontstaan als de Amsterdammers van flank naar flank spelen. Door bovengenoemde snelle kanteling staan er veel spelers van Benfica aan een kant van het veld en kunnen die uitgespeeld worden door snel een kantwissel toe te passen. Dit is voor veel coaches doorgaans een manier om de tegenstander te vermoeien en kan een wapen zijn voor Ajax, omdat met de kwaliteiten van Hakim Ziyech, Lasse Schöne, Frenkie de Jong en Dusan Tadic in veel situaties gauw geopend kan worden naar, hoe het in trainersjargon heet, de contrakant.

Deinst Benfica terug op eigen helft, dan is het moeilijk door hen heen te spelen. Net als veel buitenlandse ploegen in het hedendaagse topvoetbal en teams in Portugal in het specifiek kunnen de Portugezen het veld erg compact en klein houden. Het is moeilijk om door het midden en de meest kansrijke posities aan te vallen, maar er liggen ruimtes aan de zijkant. Weet Ajax deze goed te benutten door wisselwerkingen van 'valse' buitenspelers en de opkomende backs, dan kan de equipe van Erik ten Hag de zwakheden van Benfica benutten (zie hieronder).

Te zien is hoe Benfica met man en macht inzakt op eigen helft. Vlak voor rust heeft Ruben Dias, geschorst tegen Ajax, een rode kaart gekregen en dus moet Benfica met tien man een 0-2 voorsprong verdedigen. Waar vaak een man-meer-situatie in de praktijk niet eens voordelen oplevert, maakt AEK na een uur gelijk. De eerste goal, geïllustreerd in het screenshot hierboven, komt uit een moment vanaf de flank. Het centrum is afgesloten, de ruimte ligt in dit geval aan de linkerkant, Hult geeft voor en de AEK-spits kan binnen tikken.

Kansen

Ajax zelf heeft op soortgelijke manieren diverse goals gescoord in de Europese voorronden. Denk aan de goal van Dusan Tadic op aangeven van Nicolás Tagliafico tegen Dinamo Kiev, of de treffer van Klaas-Jan Huntelaar tegen Standard Luik. Wie weet ligt een nieuwe treffer op gelijke wijze tegen Benfica aan de horizon, maar feit is dat details de doorslag zullen geven. Beide teams zijn offensief ingesteld en in de omschakeling, als door de druk wordt heen gespeeld, kwetsbaar. Op het eerste gezicht zijn de ploegen gelijkwaardig aan elkaar en een onderlinge strijd voor een plek in de volgende ronde van de Champions League is zelden zo interessant geweest. Om af te sluiten, is dit een video met een tof inkijkje in de tactiek van Benfica.

Sjors van Veen (Twitter @SjorsvVeen) | email: s.vanveen@ajaxshowtime.com)