Menno Pot was donderdag 19 oktober te gast bij de Sociëteit in het Olympisch Stadion. Hij liet zijn licht schijnen op de huidige situatie van Ajax, de successeizoenen van 2016/17 en 2018/19, het ‘Overmars schandaal’ en waarom hij denkt dat Ajax binnen een jaar zomaar weer aan de top kan staan. Ajax Showtime was erbij en luisterde aandachtig.

In de 1928-zaal in het Olympisch Stadion trapte Pot zijn lezing af. Het gaat slecht met Ajax, de club staat sinds het verlies tegen PSV van afgelopen zondag op de laatste(!) plek in de Eredivisie. Hoe heeft het zo fout kunnen gaan? Pot spreekt van een ‘clusterfuck’. ‘Mensen op belangrijke posities hebben op cruciale momenten cruciale fouten gemaakt. Met als grootste fout het wachten met het aanstellen van een opvolger van Marc Overmars. Toen Overmars werd ontslagen moest Edwin van der Sar het in zijn eentje klaar boksen. Daar ging het mis, hij wilde geen mensen om zich heen die beter functioneerden dan hij. Daarnaast is hij voor de komst van Peter Bosz gaan liggen.’

Om te begrijpen waar deze clusterfuck begon, moeten we volgens Pot terug in de tijd. ‘Sinds de verhuizing van stadion De Meer naar de Johan Cruijff ArenA heeft Ajax in een identiteitscrisis gezeten.’ Hoe kan een club die elke zomer zijn beste spelers verliest aanhaken bij de top? In het seizoen 2016/17 werd daar volgens Pot het antwoord op gevonden. ‘Ajax genas van het ridicule idee dat elke coach een Ajax-verleden moet hebben. Peter Bosz, geen Ajax-man, werd aangesteld.' Daarnaast werd het aankoopbeleid over een andere boeg gegooid. Spelers als David Neres en Davinson Sánchez werden aangetrokken, waar voorheen vooral werd geshopt op de Scandinavische markt.

Contrarevolutie op de Cruijff revolutie

‘Van der Sar en Overmars kwamen met een contrarevolutie op de Cruijff Revolutie, waardoor een mooie mengeling aan stromingen ontstond. Deze vermenging van idealen was de grondslag van het succes dat de volgende jaren zou volgen.’ Maar niet alleen in de kern van het bedrijf Ajax veranderden er dingen volgens Pot. ‘Het social media team werd veel beter en op de tribunes was een afspiegeling van het “Nieuwe Amsterdam” te zien. Het publiek was veel diverser dan voorheen.’ Ajax bereikte in 2017 de finale van de Europa League en Bosz vertrok na slechts één seizoen in Amsterdam naar Borussia Dortmund. Een transfer die, volgens Pot, voor kwaad bloed zorgde bij Van der Sar. Marcel Keizer werd vervolgens aangesteld als opvolger van Bosz. ‘Na de tragedie van Abdelhak Nouri tijdens een oefenwedstrijd in de voorbereiding had Keizer al verloren. De hele spirit was uit de ploeg.’ Keizer werd uiteindelijk na een half jaar ontslagen bij Ajax. ‘Hoe er met Keizer is omgegaan is schandalig’, aldus Pot.

‘Overmars was het sinds het begin niet eens met de aanstelling van Keizer en na diens ontslag greep Overmars de macht. Hij zwaaide vanaf toen de scepter.’ Het eerste wapenfeit van Overmars was het aantrekken van een talentvolle Tukker: Erik ten Hag. In het jaar 2018/19 waren alle factoren goed voor een topjaar. ‘Het seizoen werd het nieuwe ijkpunt van Ajax. Niet langer zou er over 1995 gesproken worden, maar over het swingende Ajax onder Ten Hag.’

‘De dickpics zijn pas het topje van de ijsberg’

Met Ten Hag als coach en Overmars aan het roer in de directie kende Ajax goede jaren, Pot schreef er zelfs een boek over: ‘Het nieuwe Ajax, hoe een voetbalclub zichzelf opnieuw uitvond’ (2019). Maar zo snel als de club de weg terug naar de top vond, zo snel staat Ajax nu (anno oktober 2023) op de laatste plek in de Eredivisie. Het verval begon volgens Pot met de ‘dickpic’ van Overmars. In het stadion, maar ook in de 1928-zaal in het Olympisch Stadion, wordt dan ook (al is het voorzichtig) voor een terugkeer van Overmars gepleit. Maar volgens Pot zal dit niet gebeuren. ‘Overmars komt nooit terug, die dickpics zijn pas het topje van de ijsberg…’

Ajax richt zijn pijlen op aantrekken leidersfiguur in winterse transferperiode

De schrijver en journalist heeft vernomen dat Ajax al druk bezig is voor de winterse transferperiode. Er wordt gezocht naar een leider voor het elftal, ‘een type Dušan Tadić’. Laatstgenoemde is volgens Pot ongelooflijk belangrijk geweest voor Ajax. ‘Het huidige Ajax heeft een gebrek aan een speler die het voortouw neemt.’ Niet alleen met zijn bijdrage op het veld was Tadić belangrijk, maar ook zeker buiten het veld. ‘In de beginperiode van Ten Hag liep het ook niet goed en het was Tadić die de trainerskamer binnenstapte om met Ten Hag te praten. Hij zorgde ervoor dat alle neuzen dezelfde kant opstonden. Hakim Ziyech bijvoorbeeld, die wilde Ajax verlaten. De supporters floten hem uit en hij verwijderde al zijn Ajax-posts van social media. Tadić heeft zo lang op hem ingepraat dat de Marokkaans-international besloot te blijven.'

‘Het kan in een jaar zo weer goed gaan met Ajax’

Pot heeft nooit geloofd in een langdurige hegemonie van Ajax. ‘Je ziet hoe het in een korte tijd ineens heel slecht kan gaan. Ik heb nooit geloofd in het idee dat Ajax het Bayern München van Nederland zou worden en tien jaar lang aan de top zou staan in eigen land.’ Volgens Pot is het onzin dat een wederopstanding van de club jaren gaat duren. ‘Het kan in een jaar zo weer goed gaan met Ajax. Als er een team ontstaat waarbij alles goed valt, dan gaat het snel.’

Roemer Smid (E-mail: r.smid@valkeringmedia.nl)

Bram Bark (E-mail: b.bark@ajaxshowtime.com)