Francesco Farioli wordt waarschijnlijk de nieuwe trainer van Ajax. Veel Ajax-supporters zullen tot voor kort niet of amper van de naam van deze Italiaanse trainer gehoord hebben. Wie is Farioli? Waar staat hij voor en wat kan hij Ajax brengen? Een profiel van de waarschijnlijk nieuwe trainer van Ajax.

Dit artikel werd vorige week gepubliceerd. Farioli speelde met OGC Nice nog één wedstrijd

Farioli werd geboren in het Toscaanse dorpje Barga, gelegen nabij grotere steden als Lucca, Pisa en Florence. Zijn eigen spelerscarrière - gevoetbald bij een amateurclub - mag eigenlijk geen naam hebben en dat maakt het al enorm bijzonder dat Farioli het zo ver heeft weten te schoppen in de voetballerij. Hoe heeft hij weten op te klimmen tot de trainer die hij nu is? Die vraag beantwoorden we hieronder.

De Italiaan heeft nooit echt met de illusie geleefd dat hij zelf profvoetballer zou worden. Hij voetbalde op redelijk hoog amateurniveau, maar een profcarrière zat er niet in. 'Een coach had de kracht om mij wakker te maken. Luisteren naar de harde waarheid is dan pijnlijk, maar het brengt je terug naar de realiteit en waarden', zei de Italiaan onlangs in een interview met Cronache di Spogliatoio. 'Beginnen met werken in de jeugdsector zorgde ervoor dat ik in mijn leven kon onderhouden en kon studeren, terwijl ik actief bleef in de voetballerij.'

Op zijn 21e besloot Farioli te stoppen met zelf voetballen. Een moeilijke, maar belangrijke keuze. 'Van daaruit begon ik aan het pad dat hij mij hier bracht. Het ging vrij snel. Een jaar in de Eccellenza (vijfde niveau, red.), daarna twee jaar in de Serie D. Mijn eerste professionele ervaring ervoer ik bij Lucchese op 24/25-jarige leeftijd. Daarna kwamen de ervaringen in Qatar en in de staf van De Zerbi bij Benevento en Sassuolo.'

Wat Farioli vond: de voetballerij had enige reflectie nodig, zo stelt hij. 'Dat merkte ik op tijdens zowel mijn studie als tijdens het begin van mijn coachingtraject. Wanneer je gaat nadenken, reflecteren en in donkere hoekjes graaft, komen er interessante vragen naar boven, soms zelfs antwoorden. De mate waarin het spel door mensen wordt gewaardeerd is fundamenteel, omdat voetbal twee kanten heeft. Aan de ene kant heeft het een sterk esthetisch gevoel, aan de andere kant vereist het een belangrijk offer bij alles wat je doet.'

De Italiaan studeerde filosofie en sportwetenschappen aan de Universiteit van Florence. Daar verdiepte hij zich in filosofen en schrijvers als Immanuel Kant, Jean-Paul Sartre, Albert Camus en Fjodor Dostojevski. Zijn scriptie wilde Farioli gaan schrijven over de filosofie van het keepen. Hij werd door de professor die hem begeleidde dan ook raar aangekeken toen hij met het idee op de proppen kwam. In eerste instantie werd het idee van Farioli ook niet goedgekeurd.

'Voetbal als een metafoor voor het leven'

Uiteindelijk schreef Farioli zijn scriptie over de filosofie van het keepen alsnog. Hierover later meer. Eerst naar Sergio Covone, de professor die Farioli begeleidde. Hij sprak vorig jaar in een interview met So Foot over de scriptie. ‘Ik stelde voor dat hij een scriptie over het spel zou schrijven, maar hij kwam terug naar mij en zei: “Nee, ik wil het doen over de filosofie van het keepen”.’

‘Zijn favoriete citaat was dat voetbal een metafoor voor het leven was’, ging Covone verder. ‘Ik herinner me dat we hier moesten lachen, omdat ik hem plaagde door te zeggen dat Sartre ongelijk had. Dat het leven een metafoor was voor voetbal. Dit zegt hij ook in zijn scriptie: het idee dat voetbal een manier van kijken naar het leven inhoudt, een eigen filosofie, met dit idee van een speelse en vrije doelman.’

Farioli ziet 'spelbedervers en vergiftigers' in de voetballerij

In zijn scriptie (vertaald door Wesley Victor Mak) schrijft Farioli dat er ook in de voetbalwereld sprake is van een spelbederver. Hij omschrijft het als volgt: ‘Een spelbederver is een figuur of een groep individuen die het bestaan van het spel ondermijnen. Ze halen het spel onderuit en onthullen de kwetsbaarheid en het mysterie ervan. Sport, en voetbal in het bijzonder, hebben in de afgelopen decennia te maken gehad met veel aanvallen van “vergiftigers” die het systeem en haar fundamenten hebben proberen te raken, en in de ergste gevallen, hebben doen afbrokkelen, leidend tot de ondergang. Dezelfde aanvallen die onze geschreven en gesproken taal heeft moeten doorgaan door het misbruik ervan op sociale media en op tv.’

‘Uit de aanvallen en schandalen zijn we grotendeels heelhuids gekomen door de schoonheid van de acties van haar hoofdrolspelers’, ging Farioli verder. ‘Een redding, een dribbel, een fantastische pass of iets simpelers als een doelpunt.’

Ook professor Givone gaat in op de filosofische teksten van Farioli. Hij zegt dat ‘het voetbal ophoudt een spel te zijn wanneer er achter de schermen misbruik van wordt gemaakt, er gebruik wordt gemaakt van andere doeleinden, wordt gecontroleerd, gemanipuleerd en valsgespeeld. Een gestuurd spel is geen spel meer.’

Zoals met filosofie altijd het geval is: het is aan de lezer te bedenken wat er van deze teksten gevonden kan en mag worden. Ieder persoon zal er zijn eigen denkwijze op nahouden, maar bepaalde opmerkingen kunnen zeker worden gelinkt aan Ajax en bepaalde ‘vergiftigers’ van buitenaf. Het zijn vermoedelijk zaken waar ook Farioli tijdens zijn trainerschap bij Ajax mee te maken zal krijgen.

Hoe kwam Farioli in de voetbalwereld terecht?

De vraag rijst nog altijd: hoe kom je als filosofiestudent - met weliswaar een scriptie gericht op het voetbal - nou terecht in de voetbalwereld? Het verhaal van Farioli voelt een beetje als ‘The Americean Dream’, wat betekent dat er voor niemand hindernissen zijn tot welvaart en succes. Farioli heeft bewezen dat je met bepaald vakmanschap ook zonder een voetbalcarrière heel ver kan komen in de voetballerij, zelfs als trainer.

Hij begon zijn trainerscarrière bij een kleine club uit Toscane. Bij Fortis Juventus, een club uit de vierde divisie van Italië, werkte hij vijf jaar lang als assistent. Zijn scriptie leverde hem bovendien een studiebeurs op, waardoor hij een opleiding tot keeperstrainer kon volgen. In 2015 werd hij door een Finse keeperstrainer - Jarkko Tuomisto - geadviseerd om zijn cv naar Roberto Olabe (voormalig keeper en inmiddels directeur Real Sociedad) te sturen. Op die manier zou hij kunnen aansluiten bij de technische staf van de Aspire Academy. Dat was een ontwikkelingscentrum dat jonge voetballers uit Qatar kon voorbereiden op het WK van 2022.

Farioli omschrijft zichzelf in een interview met Cronache di Spogliatoio als iemand die nieuwsgierig is. 'Op een zeer geaccentueerde manier', zegt hij er wijselijk over. 'In het begin begon ik gewoon het spel te bestuderen', zegt Farioli, die tien jaar geleden - hij was toen 25 - naar dvd's keek en zo belangrijke spelmomenten wist te ontdekken. 'Ik wilde ook orde en betekenis geven aan wat er gedaan werd. Van een simpel 'knipklusje' is het dus een studie geworden om de coach een kwalitatieve ondersteuning te geven', zegt Farioli, die dus ook gezien kan worden als video-analist. 'Naar mijn mening zijn nieuwsgierigheid en de wens om bezig te zijn twee fundamentele kenmerken.'

Bloggen en in de leer bij Roberto de Zerbi

In zijn vrije tijd was Farioli vooral bezig met het kijken naar en het schrijven over voetbal. Hij hield zelfs een persoonlijke blog bij waarop hij zijn favoriete teams kon analyseren. Op een gegeven moment kreeg Farioli een bericht van de atletiektrainer van Roberto de Zerbi. 'Kijk, de coach geeft je een compliment, we hebben je stuk (een stuk over Foggia op WyScout, red.) gelezen', werd er gezegd. Vanaf dat moment spraken Farioli en De Zerbi elkaar af en toe. Echt continuïteit zat er niet in hun relatie. Beiden hadden hun eigen dingen te doen, al werd er wel een keer koffie gedronken en spraken beide heren elkaar zowat een uur.

'Zeven tot acht maanden na die ontmoeting herinner ik nog goed dat hij - als ik het me niet vergis - vier tot vijf dagen daarvoor bij Benevento had getekend', vertelde Farioli onlangs. 'Ik was aan het ontbijten en ineens ging mijn telefoon: "Mister Roberto De Zerbi". Ik wist niet waar het voor was, maar ik had wel een beetje goede hoop. En terwijl ik antwoord gaf, pakte ik mijn koffer al in met de hoop dat het daarvoor was. De Zerbi mocht al zijn eigen personeel meenemen. Hij zei tegen mij: "Ik zou het leuk vinden als jij deel uitmaakt van mijn staf". Van mijn kant zei ik dat het absoluut een droom zou zijn, dat ik het graag zou doen', aldus Farioli, die keeperstrainer werd bij Benevento. De huidig coach van Brighton & Hove Albion vertelde aan Farioli dat hij onder de indruk was van de details en kennis in zijn analyses.

Farioli trok vervolgens drie jaar op met De Zerbi. Eerst bij Benevento en daarna bij Sassuolo. Het tweetal werkte succesvol samen, zo vertelde Farioli eens tegenover L’Équipe. ‘We waren 24 uur per dag met voetbal bezig, Soms bleven we tot twee uur ‘s nachts op de computer werken. Dat waren mooie tijden.’

In 2020 maakte Farioli vervolgens de overstap naar Turkije. Hij ging als assistent-trainer aan de slag bij Alanyaspor. Daar maakte hij indruk, want in maart 2021 werd hij als hoofdcoach aangesteld bij Fatih Karamgürük. Bij die Turkse club kwam Farioli te werken met Derrick Luckassen, de broer van Ajax-spits Brian Brobbey. In een interview met het Algemeen Dagblad sprak Luckassen zich lovend uit over de Italiaanse trainer.

Lovende woorden van Marokkaanse topverdediger Benatia

Luckassen speelde bij de Turkse club samen met Mehdi Benatia, voormalig verdediger van onder meer Bayern München en Juventus. De broer van Brobbey kan zich de afscheidsspeech van Benatia voor Farioli nog goed herinneren. ‘Ik heb veel trainers meegemaakt, maar jij snapt het spelletje. Blijf naar hem luisteren, want dit kan weleens een grote worden.’

De voormalig verdediger van AZ en PSV zag al snel dat Farioli enorm bezeten was van het spelletje. ‘Het was niet dat ik toen kon voorspellen dat hij drie jaar later al de trainer van Ajax kon worden, maar ik zag het talent, omdat hij na trainingen nog vele uren bezig was met het beter worden en zijn tactiek tot in detail perfectioneren.’

Farioli weet dat hij de kleedkamer moet winnen

We horen het u denken: wat vinden de voetballers nou van een pas 35-jarige Italiaan, die amper ervaring heeft als hoofdtrainer en zelf niet gevoetbald heeft? Zeker voetballers van Ajax. Farioli zelf noemde in Turkije ‘de kleedkamer’ als het grote verschil. ‘Grote spelers genieten het vertrouwen sneller en meer als trainer. Zonder grote spelercarrière moet een trainer de kleedkamer eerst nog zien te veroveren.’

En dat deed hij in Turkije. Hij werkte daar niet alleen met Benatia, maar ook met voormalig Argentijns international Lucas Biglia en het voormalige Turkse talent Emre Mor. Zij raakten snel overtuigd van Farioli. ‘Zij zagen dat hij er verstand van had. Dan neem je dingen sneller aan’, zei Luckassen.

Heel lang zou Farioli overigens niet blijven bij Fatih Karamgürük. Hij kwam er in maart 2021 en vertrok er alweer in december 2021, om dit keer als hoofdtrainer aan de slag te gaan bij Alanyaspor. Met die club eindigde hij in 2022 op de vijfde plaats met een recordaantal punten voor die club. In Turkije staat Farioli bekend om zijn aanvallende en gedurfde voetbal, ook tegen topclubs als Galatasaray, Fenerbahçe en Besiktas. Een klein jaar later - in het voorjaar van 2023 - vertrok hij bij Alanyspor, om in de zomer van dat jaar aan de slag te gaan bij het Franse OGC Nice.

Opbouwen zoals De Zerbi doet bij Brighton

Ook in Frankrijk kwamen de spelers er al snel achter dat Farioli een enorme obsessie heeft voor voetbal en het trainersvak. Het spel van OGC Nice wordt overigens door menigeen vergeleken met dat van Brighton, waar De Zerbi coach is. Met doelman Marcin Bulka en centrumverdedigers Dante en Jean-Clair Todibo wordt er op dezelfde manier opgebouwd als bij Brighton: Zij voetballen van achteruit om zodoende de druk van de tegenstander als het ware te provoceren.

Farioli zelf is niet de moeilijkste om toe te geven dat zijn speelstijl raakvlakken heeft met die van De Zerbi. ‘Onze ideeën lijken sterk op elkaar. Wat we samen deden was een gedeeld pad, het is mijn DNA geworden.' Volgens Pieter Zwart van Voetbal International zijn er ook verschillen. 'OGC Nice speelt vaak wat directer. Farioli zegt dat de ploeg zonder bal het spel bepaalt. Die bepaalt waar de ruimtes liggen en hoe je die ruimtes moet benutten. Dat geeft ook aan dat je iedere wedstrijd net op een andere manier moet inrichten. Veel toptrainers bekijken het op die manier.'

Ook niet onbelangrijk is hoe Farioli is in de omgang met zijn spelers. De Italiaan ziet het als een doel om met elke speler een gezonde en directe relatie op te bouwen. 'Vooral met betrekking tot de manier waarop ik graag met de spelers omga', zei hij, waarna hij ook begint over de relatie van de spelers binnen de lijnen. 'Ik hou ervan om relaties op het veld te creëren. Het gaat niet alleen maar om scoren of een doelpunt voorkomen, maar ook om geloven in wat je doet. Onze taak als coach is precies dit: een zaadje in de bodem van onze spelers stoppen, zodat deze autonoom kan floreren. Omdat we autonome spelers nodig hebben, die zich binnen een idee en een pad kunnen ontwikkelen.'

OGC Nice scoorde dit seizoen pas 37 keer

Bij OGC Nice is men onder het bewind van Farioli bezig aan een knap seizoen. De ploeg staat vijfde (geschreven op woensdag 15 mei) in de Ligue 1 en zou zelfs - als het echt mee zou zitten - nog kunnen klimmen naar plek vier of zelfs plek drie. Opvallend is wel dat de ploeg slechts 37 keer scoorde in 32 wedstrijden. Daarbij moet wel gezegd worden dat de xG van OGC Nice op 51,53 staat, wat betekent dat de club dus meerdere malen behoorlijke kansen miste. Daarnaast kreeg de club pas 25 treffers om de oren. In de top-vijf competities kregen tot op heden alleen Real Madrid en Bayer Leverkusen minder tegengoals. Is de ploeg dan vooral een verdedigende partij, die op zijn Italiaans voetbalt? Voelt hij zich een typische Italiaanse trainer?

Deels wel en deels niet, als we Farioli zelf moeten geloven. 'Ik heb altijd een beetje het Italiaanse DNA gehad, dat blijft toch. Het hangt ervan af wat je bedoelt. Als je het hebt over nauwgezet en oog voor detail, zou ik zeggen: totaal. Als we het hebben over speculanten: nul procent. De teams die mij het meest fascineerden waren het FC Barcelona van Guardiola, het AC Milan van Sacchi en het Ajax van Johan Cruijff. Voor mij wordt het moeilijk om niet ook Mourinho's Inter en op bepaalde momenten Allegri's Juventus te herinneren. Het is duidelijk dat een team zoveel mogelijk identiteiten moet kunnen bevatten. Er zijn wel duizend omstandigheden die zich tijdens een wedstrijd kunnen voordoen. Je moet altijd alles kunnen en een sterke identiteit hebben, maar die identiteit moet dan voor mij weer uit meerdere identiteiten bestaan.'

Naar eigen zeggen besteedt hij bij OGC Nice 75 procent van de tijd aan de aanval. Wel is duidelijk dat hij zijn elftal volstopt met tactische opdrachten. Het is zodoende de kracht van OGC Nice dat de spelers goed weten wat zij moeten doen, al maakt het de ploeg ook wel voorspelbaar. Ook de tegenstander weet regelmatig wat er gaat gebeuren als zij tegen OGC Nice spelen. Volgens Zwart is OGC Nice heel erg balbezit georiënteerd. 'Daarnaast proberen ze wel hoog druk te zetten, maar vaak zakken ze terug in een laag blok 5-4-1.'

In september al baarde Farioli met OGC Nice opzien door met 2-3 te winnen bij Paris Saint-Germain. Na afloop was PSG-trainer Luis Enrique lovend over het OGC Nice van Farioli. 'Nice is een behoorlijk uitdagende ploeg om tegen te spelen, met een fascinerende speelstijl. Ik moet hun trainer complimenteren met zijn ideeën, die ik ook leuk vind.’

Ajax raakte overtuigd van Farioli

Bij Ajax was niet iedereen meteen overtuigd van de komst van Farioli, zo schreef De Telegraaf. Binnen de Amsterdamse club zou er het besef zijn geweest dat de keuze voor de Italiaan er niet een zonder risico's is en dat Farioli in de verste verte niet voldoet aan het geschetste profiel van een 'ervaren, liefst Nederlandse coach, met Ajax-dna'.

Er kunnen inderdaad twijfels zijn over het aanstellen van Farioli. Hij is inderdaad pas 35 jaar, heeft nog niet veel ervaring als hoofdtrainer en zal Ajax niet zo goed kennen als de gemiddelde Nederlandse voetbaltrainer. Toch durft de Amsterdamse clubleiding verder te kijken en is men overtuigd geraakt van de trainerskwaliteiten van Farioli.

De Ajax-leiding zou zijn overtuigd na het bekijken van beelden van tientallen trainingen van Farioli, het bestuderen van de opbouw én het drukzetten van zijn elftallen en gesprekken met de Italiaan. Binnen Ajax ziet men ook in dat hij Farioli zo gedreven is als trainers Erik ten Hag en Arne Slot. Een 'vakidioot' wordt hij genoemd. Een trainer die lange werkdagen introduceert om zijn spelplan en patronen in te slijpen.

Bart Veenstra (X: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)

Meld je hier aan voor de EK-poule van Ajax Showtime en win mooie prijzen!