Hij praat niet heel veel en op de voorgrond treedt hij ook niet zo vaak. Dennis Bergkamp, assistent-trainer én lid van het technisch hart, werd in de media bekritiseerd rondom het vertrek van bijvoorbeeld Wim Jonk en Peter Bosz. Voor de buitenwacht is hij wellicht wat mysterieus, maar volgens de kenners is de Amsterdammer achter de schermen een belangrijk persoon binnen Ajax. Aan de hand van eerdere interviews, maar ook door het reageren van journalisten Jaap Visser en Freek Jansen op de door ons voorgelegde quotes (zie de tussenkopjes 'Wat vinden de journalisten?') schetst Ajax Showtime een profiel.

Bergkamp en Het Plan Cruijff
Aan de zijde van Johan Cruijff begon Dennis Bergkamp in 2011 bij Ajax onder het mom 'de Fluwelen Revolutie'. In de beginjaren onder Frank de Boer was het spel voor velen aantrekkelijk, maar de laatste twee jaar onder De Boer nam de kritiek toe. Ook vanuit Bergkamp. ‘Het leek soms positiespel om het positiespel, met als streven een zo hoog mogelijk percentage balbezit. Ik heb daar niet zoveel mee, het is voetbal zonder werkelijk einddoel’, vertelde Bergkamp afgelopen november in Santos over het spel van Ajax onder Frank de Boer en Orlando Trustfull. De Amsterdammer, die cultuurbewaker wordt genoemd, gaf al meerdere malen aan het Plan Cruijff nog altijd te volgen. Wie daar aan twijfelt, is bij Bergkamp overigens op het verkeerde adres, zo vertelde hij in december 2015 in Voetbal International. ‘Het raakt me in mijn ziel als mensen twijfelen aan mijn loyaliteit aan de visie van Johan.’

In Santos (november, 2016) vertelt Bergkamp dat hij origineel wil zijn met Ajax. Opmerkingen als ‘we moeten zekerheden inbouwen’ of ‘we moeten realistischer gaan voetballen’ gaan er dan ook niet in bij The Non-Flying Dutchman. ‘Realistisch? Wat is dat? Het realisme van wie? In elk geval niet het realisme van een Ajacied, niet dat van een Nederlander. (…) In ons voetbal moeten we weer brutaal durven zijn en als het nodig is, moeten we overal op het veld één op één durven spelen. Dan kun je op je bek gaan, ja, en goed ook, maar daar word je hard en beter van. Laat je niet afschrikken, ga ermee door, denk en doe aanvallend. We moeten terug naar voren, in de geest van Johan Cruijff, onze grootste avonturier. Cruijff is het beste wat het Nederlandse voetbal heeft voortgebracht en hij heeft nooit iemand gekopieerd.’

Dat er in de jeugdopleiding is afgestapt van het Plan Cruijff, zoals sommige mensen beweren, werd door Bergkamp in september 2016 tegenover Ajax TV tegengesproken. ‘Dat is absoluut niet waar, ik ben er onderdeel van. De hoofdmoot van het plan is dat het voetbal leidend moet zijn. Het voetbal moet weer verankerd zijn in de opleiding en van daaruit moeten we denken. Het kan niet zo zijn dat het performancegedeelte onze training bepaalt. Ik ben er vanaf het begin bij geweest (het Plan Cruijff, red.) en tussendoor is er niet veel veranderd. Wat er tussendoor gebeurd is, zorgt voor een bepaald beeld bij mensen. Die willen graag conclusies trekken. Maar we veranderen niks ten opzichte van het oorspronkelijke plan. En daar gaat het om in mijn ogen.'

Wat vinden de journalisten?
Volgens Visser, die de biografie van Bergkamp schreef, tilt Bergkamp de visie van Cruijff zonder meer. 'Op een gegeven moment is dat heel raar geweest, omdat Jonk zo dicht tegen Cruijff aan schuurde, ontstond de indruk dat Bergkamp tegenover Cruijff stond. Daar is nooit sprake van geweest. Integendeel. Bergkamp is altijd een pleitbezorger geweest van de visie van Cruijff binnen Ajax. Ik heb Bergkamp nog nooit betrapt op een uitspraak die tegen het Plan Cruijff is.'

Jansen, Ajax-watcher namens Voetbal International, denkt dat veel Ajacieden, en dus ook Bergkamp, mogelijk een eigen visie op de visie van Cruijff heeft. Bovendien vindt de verslaggever 'cultuurbewaker' een holle kreet. 'Je hebt geen verantwoordelijkheid, je kunt er niet op worden afgerekend. Je kunt niet zeggen: een cultuurbewaker moet dit aan het eind van het seizoen gerealiseerd hebben. En de cultuur met aanvallend, dominant voetbal met jonge talenten hoef je niet te bewaken. Dat hoort bij Ajax en dat zal iedereen beamen. Bij een cultuurbewaker denk ik eerder aan iemand als Sjaak Swart, die meer op een ludieke wijze de club vertegenwoordigt.'

In de ogen van Jansen is het een grote vraag wie nou eigenlijk de visie van Cruijff bewaakt. 'Jonk en Bergkamp waren het totaal niet met elkaar eens, terwijl ze wel allebei overtuigd waren en zijn dat zij de ware visie van Cruijff vertegenwoordigen. Het was ook wat makkelijk scoren, zo van: "wij bewaken de visie van Cruijff". Maar zo werkt het niet. Ik heb daarbij wel dat het voetbal leidend moet zijn. Cruijff, en in zijn tijd was dat misschien wat anders, is wel groot geworden omdat het voetbal het beheerste. Ze hebben allebei een kern van waarheid. Individuele training is goed voor spelers, maar eigenlijk draait het voor Bergkamp vooral om spelers zo snel mogelijk te laten doorschuiven naar hogere elftallen. Daar zit ook wat in natuurlijk. Kluivert en De Ligt zijn voorbeelden van spelers die maar werden doorgeschoven en ineens stonden ze in het eerste. De Ligt is al helemaal een voorbeeld van dat je tegelijk jong en rijp kunt zijn.'

Journalist Jaap Visser met Johan Cruijff en Dennis Bergkamp. Volgens de auteur van de biografie is Bergkamp altijd een pleitbezorger geweest geweest van de visie van Cruijff binnen Ajax. 'Ik heb Bergkamp nog nooit betrapt op een uitspraak die tegen het Plan Cruijff is.'

Hoe denkt Bergkamp zelf over voetbal?
De laatste jaren sprak Bergkamp meerdere malen over zijn eigen visie op voetbaltechnische zaken en dan met name over hoe er getraind moet worden. In gesprek met de officiële website van Almere City (april, 2012) gaf hij aan dat hij met name alle oefenvormen waar veel balcontacten in voorkwamen erg fijn vond. ‘Ik ben er ook een groot voorstander van om jongens zoveel mogelijk technisch te trainen en pas later in de jeugd naar tactisch toe te gaan. De basis voor voetbal is in mijn beleving de balcontacten en dan voornamelijk de eerste aanname. Het voordeel is dat dit uitermate goed te trainen is.’

In gesprek met The Guardian in oktober 2013 kijkt Bergkamp ook naar de details in het voetbal. Zo vertelt hij (nogmaals) over het belang van de eerste aanname, omdat je daar een hoop tijd mee kunt creëren, en geeft daarnaast aan geen fan te zijn van hoe de opleiding in Engeland is geregeld. Het zou er te veel georiënteerd zijn op resultaat. ‘De trainers moeten winnen, dus op die manier trainen ze ook. En dat in plaats van de ontwikkeling van de speler. In mijn ogen moet het totaal andersom gebeuren.’

‘Soms moet je juist je sterkste speler op de bank plaatsen, zodat anderen kunnen opvallen. Of je stelt een rechtsbenige speler op links op, zodat hij zijn linkerbeen moet gebruiken. Natuurlijk zal je dan een keer verliezen, omdat je niet je sterkste spelers op hun sterkste positie gebruikt, maar uiteindelijk heb je wel een speler die zich goed kan ontwikkelen. Dat is wat we doen bij Ajax en daar sta ik volledig achter.’

Hoe denkt Bergkamp over de doorstroming van talenten?
Bij Ajax heeft Bergkamp een belangrijke rol wat betreft de doorstroming van talenten. De oefenmeester dient daarbij aan te voelen of een talent klaar is voor de stap van de A1 naar Jong Ajax en uiteindelijk naar Ajax 1. En om diverse redenen zou een talent ook een stapje terug kunnen doen. 'Het laatste beetje van de opleiding zit in het eerste of voetbal in de Jupiler League. Als ze daar eenmaal zijn, is het voor mij de taak om ervoor te zorgen dat het niet te veel wordt voor hen. Maar aan de andere kant vind ik persoonlijk dat we wel heel voorzichtig omgaan met die jongens. Bij andere clubs zie je ook spelers van zeventien staan. Maar ze kunnen geen veertig tot zestig wedstrijden in een seizoen spelen’, vertelde hij in september 2016 tegenover Ajax TV.

Toch zijn er steeds meer spelers die vanuit de jeugd zonder moeite doorstromen naar het eerste elftal. Bergkamp legt uit dat dat komt omdat er in de jeugdopleiding steeds meer en harder wordt getraind. En omdat er bij het eerste iets minder hard getraind wordt, kunnen jonge talenten makkelijker aanhaken. Desondanks vertelde Bergkamp onlangs in Het Parool dat het in zijn ogen te lang duurde voordat talenten werden gebruikt bij het eerste elftal. ‘Er werd te weinig risico genomen in mijn ogen. Ik betrek dat nu op mezelf, maar er waren meer mensen die dat zagen en vonden. Wij wilden de talenten graag bij het eerste halen, mee laten trainen. Om ze te zien en met ze te werken’

Bergkamp is van mening dat een talent nooit volledig opgeleid kan worden in de opleiding. ‘Absoluut niet. Onmogelijk. Je kunt een speler opleiden tot maximaal 75 procent. Dat laatste deel moet bij het eerste. Dan pas kun je zien je hoe snel hij zich aanpast en of hij kan renderen op een hoger niveau.' In dat opzicht zat er wat frustratie van Bergkamp richting Bosz. 'Jong Ajax zien spelen is soms echt genieten, maar die jongens moeten door. In dat opzicht ben ik niet helemaal tevreden: dat die spelers nog niet allemaal, om wat voor reden dan ook, de stap hebben kunnen maken. Het is een beetje frustratie: je wilt meer dan je krijgt. Maar ik kan de hoofdtrainer begrijpen dat hij het team niet omgooit als dat goed draait.’

Met wie had Bergkamp conflicten binnen Ajax?
Vooralsnog klinkt het verhaal van Bergkamp vrij positief en logisch, maar desondanks was de trainer betrokken bij conflicten binnen Ajax. In december 2015 leidde een verschil van inzicht bijvoorbeeld tot het vertrek van Wim Jonk, die hoofd jeugdopleiding was in Amsterdam. Vrijwel direct gaf Bergkamp aan wat er misging. Zo deed hij in Voetbal International zijn beklag over de vele performance-trainers binnen Ajax. ‘Zonder overleg werd een hele stoet mensen binnengehaald, wiens werk weinig met voetbal van doen had. De opleiding werd een eiland binnen de club.’

Jonk, ook een fervent aanhanger van de visie van Cruijff, stond dus achter de aanstelling van performance-trainers, maar Bergkamp vindt dit niet horen bij het Plan Cruijff. ‘Ik ben een van de grondleggers van het Plan Cruijff en ik heb genoeg gesprekken met Johan gehad; ik vind dat ik het gelijk aan mijn zijde heb. Maar goed, dat zal de andere partij ook zeggen', aldus Bergkamp, die het zonde vindt wanneer jongens van zestien, zeventien jaar van de zeven trainingen er maar vier op het veld staan, tegenover Het Parool (mei 2017).

Uiteindelijk was Jonk niet de enige met wie Bergkamp een conflict had. Ook voormalig assistent-trainer Orlando Trustfull kon op een gegeven moment niet door een deur met de cultuurbewaker van Ajax. In mei 2016 schreef Sjoerd Mossou, journalist van het Algemeen Dagblad, dat het tweetal een moeizame relatie onderhield. Trustfull, die op voorspraak van Frank de Boer (destijds hoofdtrainer) werd toegevoegd aan de staf, was dominant aanwezig op het trainingsveld. ‘Bergkamp en in mindere mate Spijkerman hadden echter moeite met de aanpak van Trustfull, die bij wedstrijden ontbrak in de dug-out, maar wel een grote rol had op het oefenveld. Andersom was er juist onvrede over de afwachtende inbreng van Bergkamp, die tijdens wedstrijden amper betrokken is bij de coaching van het team.’

Over Trustfull vertelt Bergkamp in de Voetbal International van deze woensdag dat de voetbalinhoudelijke discussies beter opgelost hadden kunnen worden, maar het probleem zat hem meer in de aanstelling van de assistent-trainer. 'Dat is wat mij betreft niet gegaan zoals het hoorde. Maar ik kan begrijpen dat Frank na vierenhalf jaar behoefte had aan een andere impuls in zijn staf. Normaal gesproken wordt dit soort beslissingen genomen in het Technisch Hart. Dus het was in het begin even aftasten wat nou precies de bedoeling was.’

Een assistent-trainer bij Ajax lijkt dus ook niet per se gekozen te worden door de hoofdtrainer van de club, maar juist door het technisch hart. 'Wat de technische staf betreft: conform ons beleid kan een hoofdtrainer niet zelf bepalen hoe zijn staf eruit ziet. Een trainer kan een assistent kiezen, dat gebeurt vaker. Maar verder bieden wij in de staf mensen van kwaliteit met wie de hoofdtrainer aan de slag gaat. Dat is beleid en een passant kan dat niet op z’n kop zetten', aldus Bergkamp in de nieuwste Voetbal International.

Wat vinden de journalisten?
Visser herhaalt dat Bergkamp ruzie zou hebben gehad met Jonk, Trustfull, De Boer, Krüzen en Bosz. ‘Ik ben nergens bij geweest, maar ik spreek weleens wat mensen. Bergkamp wil binnen het trainersoverleg als lid van het technisch hart altijd discussie op basis van argumenten. Het is eigenlijk wel krankzinnig dat Bergkamp assistent is – en dus ondergeschikt aan de trainer – maar wel in het technisch hart zit. Dat is nou eenmaal afgesproken, maar ik blijf dat wel absurd vinden.’

Jansen op zijn beurt spreekt ook over het nadeel van de constructie van het technisch hart. 'Die constructie vind ik helemaal niets. Ze hebben zeker ook goede beslissingen genomen, maar als het de tiende keer niet goed is, heb je direct de schijn tegen. Dat moet je voor zijn. Ajax zou hem op die manier ook in bescherming kunnen nemen door hem uit het technisch hart te halen. Je kunt hem toch op elk moment om zijn mening vragen over een aankoop of een jeugdspeler als dat nodig is? Zo moeilijk hoeft dat niet te zijn, maar meepraten over een hoofdtrainer, terwijl je zelf assistent bent, lijkt me geen gezonde situatie.’

Hoe was de relatie tussen Bergkamp en Bosz?
In de week dat Bosz gepresenteerd werd bij Borussia Dortmund stonden de Nederlandse kranten er vol van: Bergkamp zou ervoor gezorgd hebben dat Bosz wilde vertrekken. Maar is dat wel zo? Laten we eerst eens terugkijken naar de komst van Bosz bij Ajax en wat dat veranderde voor Bergkamp. ‘De nieuwe trainer nam een assistent mee. Dan kun je je afvragen of iedereen gewoon dezelfde rol behoudt of dat je gaat kijken hoe je mensen meer in hun kracht kunt zetten’, aldus Bergkamp, die dit seizoen tijdens wedstrijden niet meer op de bank zat, tegenover Ajax TV (september, 2016).

Wie niet beter zou weten, zou denken dat Bergkamp tevreden was over Bosz. De assistent-trainer zag in dat het onder De Boer steeds moeizamer ging en dat men een nieuwe trainer zocht die bekend stond om dominant en aanvallend voetbal. ‘Toen kwamen we al snel bij Peter Bosz uit. Een andere persoonlijkheid dan Frank de Boer, met zijn eigen werkwijze en visie, maar Ajax heeft dit seizoen toch weer wat laten zien.’

Ajax werd in de Eredivisie uiteindelijk tweede en in de Europa League werd de finale bereikt. Desondanks kreeg Bosz kritiek te verwerken tijdens zijn beoordelingsgesprek, zo schreef Voetbal International al snel. Zo werd Bosz aangerekend dat hij het toch wilde proberen met Anwar El Ghazi en Riechedly Bazoer, die eigenlijk op de nominatie stonden om te vertrekken. Daarnaast was er kritiek voor het feit dat Bosz voor het uitduel met PSV (1-0) niet frisse spelers liet starten en in de finale tegen Manchester United zou hij te veel hebben vastgehouden aan zijn eigen tactiek. Bovendien werd die finale met meer moeite dan nodig gehaald en hadden jonge spelers eerder hun kansen moeten krijgen.

Opvallend is dat tussen de gesprekken door Borussia Dortmund zich meldde, waardoor de toon van de gesprekken veranderde. Volgens Valentijn Driessen, journalist van De Telegraaf, ging Bosz harde eisen stellen en wilde hij de hele staf, op hemzelf en Hendrie Krüzen na, eruit hebben. Dit werd door het technisch hart niet geaccepteerd, waardoor een vertrek van Bosz onvermijdelijk bleek. Dat Bosz daarna zijn verhaal deed in de kranten en op die manier Bergkamp, Spijkerman, Carlo L’Ami en Björn Rekelhof beschadigde, noemt Driessen niet chique.

Bergkamp zelf reageerde vrijwel direct na het vertrek van Bosz tegenover De Volkskrant kort op de situatie. 'Ik kan me absoluut niet vinden in die verhalen over een ruzieachtige sfeer. Ja, er waren wel eens tegengestelde meningen, maar dat lijkt me gezond. De ene keer viel een beslissing uit zoals ik het voor me zag, de andere keer hoe Peter of Hennie het zag. Ik heb absoluut niet aangestuurd op zijn vertrek.’

Reactie Bergkamp in VI (woensdag 5 juli 2017)
Enkele weken later gaf Bergkamp een uitgebreidere uitleg in gesprek met Voetbal International. Volgens de assistent-trainer was Bosz wellicht bij Ajax gebleven als Borussia Dortmund niet was gekomen en snapt hij de keuze van de trainer om te vertrekken, aangezien Ajax een springplank is voor de Europese topcompetities. De redenen die Bergkamp las in de media begrijpt hij niet. 'Als je met je ploeg net een Europese finale hebt gespeeld en je hebt geen enkele indicatie over een mogelijk vertrek gegeven, wat is dan opeens het grote probleem? De ene dag zet je de verhoudingen met Ajax op scherp, de volgende dag blijkt er belangstelling van een Europese topclub. Dat is me net iets te toevallig. Dat kun je niet los zien van elkaar. Dan zijn er spelletjes gespeeld.’

Van een 'oorlog' is volgens Bergkamp nooit sprake geweest. Dat de inhoudelijke discussies achteraf werden uitgelegd als een onwerkbare situatie schoot bij Bergkamp dan ook in het verkeerde keelgat. 'Ook omdat het mij op die manier nooit is gezegd. De ochtend van de dag waarop het vertrek bekend werd, las ik in sommige kranten omschrijvingen als spijkerhard conflict en dat hij verjaagd zou zijn bij Ajax. Kom op, zeg', vervolgt Bergkamp, die zegt dat die versie van het verhaal niet bij de clubleiding vandaan komt. 'Ik loop iets te lang mee om dit soort spelletjes niet te doorzien. Wij waren verbaasd over het gewicht dat opeens aan de meningsverschillen met Peter werd gehangen. Alsof er een bom was gebarsten. Pure waanzin.'

Bij Bergkamp zijn de scherpste emoties inmiddels bezonken, maar het gevoel dat er spelletjes gespeeld zijn, lijkt nog altijd te knagen. 'Het is zó onjuist hoe het is gegaan, zó jammer. Het strookt totaal niet met hoe ik zelf in mijn werk en in het leven sta. Als het echt allemaal zo ernstig was, dan had Bosz er toch wel eerder een halszaak van gemaakt? Of dan had de clubleiding toch wel ingegrepen? Het is een enorm lulverhaal geworden. Om niks. Ik weet niet beter dan dat we prima hebben samengewerkt. En mooie dingen hebben meegemaakt.’

Wat vinden de journalisten?
Volgens Visser was Bergkamp in het begin best content met de aanstelling van Bosz. Alleen het feit dat Bosz een eigen assistent meenam, vond Bergkamp niet goed. ‘Dat was tegen de optiek van Cruijff. Die wilde dat een assistent uit de eigen gelederen komt. Toch hebben ze redelijk samengewerkt als team. Ik ken Bosz nog wel een beetje uit zijn Feyenoord-tijd. Hij is iemand die snel geïrriteerd is als hij wordt tegengesproken. Naar buiten toe staat Bergkamp bekend als ‘een dooie op de bank’, maar achter de schermen, intern, is hij belangrijk. Dan heeft hij zijn eigen mening en dat zal Bosz ongetwijfeld redelijk vaak irritant hebben gevonden. Bergkamp vindt dat als je met voetbalmensen onder elkaar bent, je een goede discussie moet hebben op basis van goede argumenten. Dat zal het hele seizoen aan de orde zijn geweest. Waar ik mij wel over verbaasd heb, is dat de ruzie waar over na de Europa League-finale werd geschreven, dat dat mogelijk verzonnen moet zijn. Bergkamp was namelijk vrijwel direct na de finale op vakantie gegaan.’

Jansen maakte als journalist van Voetbal International de zaken bij Ajax goed mee en komt vervolgens met een reconstructie van het afgelopen seizoen in Amsterdam. ‘Ik begreep dat het niet per se Bosz was die overhoop lag met iedereen. Het ging meer tussen Krüzen en Bergkamp. Het was een verstandshuwelijk, maar tussen Krüzen en Bergkamp zat meer frictie. Als je kijkt naar die types is Krüzen ook echt een volksjongen. Alle spelers konden goed met hem overweg. Bergkamp is een wat stillere factor, die lagen elkaar niet zo goed.’

De vraag is dan ook: waarom kwam het verhaal rond de ruzie (in hoeverre er daar sprake van was) zo laat naar buiten? ‘Dat ligt vrij complex. Gedurende het seizoen ving je weleens signalen op. Zes weken voor de finale kreeg ik signalen dat het niet lekker liep. Na het seizoen zou Spijkerman dan ook een stapje terug doen. Hij is ook op een leeftijd dat dat niet zo heel gek is en dat het niet lekker loopt binnen een staf zie je ook bij andere clubs. Dag in, dag uit zijn ze met elkaar en het zijn eigenwijze types. Het was dus bekend, maar niet exploderend’, vervolgt de journalist, die daarna een bijzondere opmerking maakt over de verhalen in de kranten rond het vertrek van Bosz. ‘Opvallend was ook dat de stukken in het AD en De Telegraaf geschreven werden door niet Ajax-watchers, maar door journalisten met een kort lijntje met Bosz. Het is geen toeval dat die verhalen niet bij Mike Verweij (De Telegraaf), Daniel Dwarswaard (Algemeen Dagblad) of bij mij zijn neergelegd. Ze weten dat wij weten dat de waarheid anders lag. Dat ligt namelijk niet zo zwart wit.’

Volgens Jansen stonden Bergkamp en Bosz namelijk gewoon met elkaar op het veld en zaten ze met elkaar aan tafel en in de bus. En dat is iets wat niet zou kunnen wanneer je elkaar in de haren vliegt. Het was dan ook niet voor niets dat een speler als Matthijs de Ligt ook van niets wist. Dat het allemaal niet heel groot was, was dan ook de reden voor de media om het (nog) niet naar buiten te brengen. ‘Maar als je dan vervolgens weggaat, is het wel een reden geweest. Ze voelden dat Ajax niet voor hun vertrek ging liggen. Uiteindelijk wilde Bosz, dat hardnekkige gerucht gaat, Rob Maas of John Lammers als assistenten erbij. Vanuit Bosz kan ik dat wel begrijpen. Er komt een plekje vrij, dus dan wil je iemand die je blind vertrouwt. Maar Ajax wilde dat niet. Die kiezen zelf wel hun assistenten. Zo is dat verhaal aangedikt. De waarheid ligt in het midden, allebei een beetje schuld.’

De slotvraag rondom het vertrek van Bosz is dan ook of de trainer de situatie gebruikt heeft om naar Borussia Dortmund te vertrekken? ‘Hij heeft het min of meer gebruikt. Dat is ook weer niet zo gek, dat zouden jij en ik ook doen met zo’n sportieve en financiële aanbieding. Bosz zal gezegd hebben: misschien wil ik wel blijven, maar dan wil ik wel dat dit heikele punt in mijn voordeel wordt opgelost. Zo niet, prima, maar dan ben ik weg. Bosz heeft wel weer voor plezier gezorgd. Zelfs naar Ajax – Heracles ging je met een ander gevoel dan voorgaande jaren. Hij is wel heel eigenwijs. Plan A moet zo goed zijn dat hij geen plan B hoeft te hebben. In de Eredivisie kan dat, maar internationaal niet.’

Dennis Bergkamp en Peter Bosz in betere tijden bij Ajax. Door een meningsverschil over de invulling van de technische staf kwam er al na een jaar een einde aan het tijdperk 'Bosz' bij Ajax.

Wat vindt Bergkamp van de nieuwe trainer Keizer?
Dat Marcel Keizer vervolgens werd aangesteld als opvolger van Bosz is eigenlijk geen heel grote verrassing. Eerder al liet Bergkamp weten enorm gecharmeerd te zijn van de oefenmeester. ‘Ik ken Marcel uit de jeugd van Ajax, we hebben samen gevoetbald. Ik volgde hem al een tijdje als trainer. Hij kent de Ajax-cultuur en wat dat met zich meebrengt’, vertelde Bergkamp recentelijk in Het Parool. ‘De club heeft aanzien, maar er zijn ook veel mensen tegen je en iedereen wil van je winnen. Daar moet je niet klein in zijn, maar juist boven staan. Positieve arrogantie, stijl en klasse uitstralen. Daarbij heeft Marcel al heel wat stadia doorlopen: amateurs getraind, in de eerste divisie gewerkt, technisch directeur geweest bij Cambuur. En als ik met hem over voetbal praatte, hoorde ik de juiste dingen.’

Over Jong Ajax wordt vaak gezegd dat het elftal goed speelt vanwege de sterke generatie talenten, maar volgens Bergkamp komt daar wel meer bij kijken. ‘Ik denk dat Marcel Keizer een grote bijdrage levert aan de manier waarop zij voetballen en hoe zij presteren. Ik zie zijn trainingen, ik zie hoe hij met de spelers omgaat. Ik vind het een interessant pad dat hij bewandelt.’

De kans dat Bergkamp ooit hoofdtrainer wordt bij Ajax lijkt uitgesloten. De oefenmeester is daar heel eerlijk in en ziet in dat bijvoorbeeld Hennie Spijkerman tactisch al een stuk sterker is. ‘Hij is al veertig jaar trainer en ziet waar problemen ontstaan tijdens de wedstrijden en wat de oplossingen zijn. Ik heb dat vermogen niet, misschien komt dat nog. Maar het zal nooit helemaal mijn ding worden, dat tactische plaatje’, aldus de Amsterdammer in Het Parool.

Wat vinden de journalisten?
Wat betreft Visser lijkt de keuze van Ajax voor Keizer de juiste te (kunnen) zijn. ‘Ik ken Marcel Keizer eigenlijk alleen van Cambuur. Ik weet dat hij in de jeugd met Bergkamp gespeeld heeft. Ze kunnen goed met elkaar overweg, dat geloof ik best. Ik heb hem er nog nooit over gesproken. Als ik over de visie van Keizer hoor, lijkt dat het verlengde van Bergkamp’, vertelt de auteur. ‘Het is Bergkamp zijn visie, maar dan nog wat extremer. Als Bergkamp daar in mee wil, kan het nog wel spannend en leuk worden bij Ajax. Ik verheug me als voetballiefhebber wel op die twee bij Ajax, dat kan wel heel vermakelijk worden.’

Volgens Jansen zit er wel een risico aan het aanstellen van Keizer als hoofdtrainer van Ajax. ‘Als het niet goed valt, is iedereen genadeloos. Met de media voorop. En als dit weer niet loopt, dan blijf je bezig. Aan de andere kant: Keizer heeft los van Bergkamp bij Jong Ajax wel iets afgedwongen waar veel waardering voor is. Spelers lopen met hem weg. Het is dus zeker niet zo dat hij is aangesteld omdat hij goed met Bergkamp overweg kan, maar het is wel een belangrijke bijkomstigheid na alles wat er is gebeurd. Maar misschien kunnen we pas over een halfjaar of een jaar een conclusie trekken. Heeft Ajax dan de weg van de minste weerstand gekozen of had Ajax misschien rigoureuzer moeten ingrijpen en voor een hele andere staf moeten kiezen?'

Wat vinden anderen van Bergkamp?
In de afgelopen jaren zijn er meerdere mensen die hun mening hebben gegeven over het werk van Dennis Bergkamp. Een van hen is algemeen directeur Edwin van der Sar, die hem in de zomer van 2016 de cultuurbewaker van Ajax noemde. Bovendien noemt de oud-doelman Bergkamp iemand met voetbalknowhow. Daarnaast gaf Van der Sar aan dat, en dat is ook hetgeen waardoor het technisch hart niet inging op de wens van Bosz, dat de hoofdtrainer niet zomaar alles kan bepalen.

Dan Aron Winter, tot voor kort trainer van Ajax O19 en in het nieuwe seizoen assistent-trainer bij het eerste elftal. ‘De voetbalfilosofie van Bergkamp en Cruijff is dezelfde’, vertelt Winter over zijn collega. Verder zijn er ook geregeld spelers die erg lovend zijn over Bergkamp. En dan vooral de aanvallers, die op het trainingsveld bijscholing krijgen van de voormalig topvoetballer van naast Ajax ook Arsenal. ‘Ik geniet er ontzettend van om met hem op een trainingsveld te staan. Je ziet nog steeds dat hij een geweldige touch heeft. Hij heeft zo veel prachtige dingen laten zien, maar blijft een bescheiden man. Hij praat ook niet veel. Maar als hij praat, is het raak’, vertelt Kasper Dolberg in gesprek met De Volkskrant (november, 2016).

Ook in het buitenland wordt Bergkamp nog altijd enorm gewaardeerd. Zijn oud-Arsenal-teamgenoot Martin Keown kwam in april 2016 speciaal naar De Toekomst voor een interview met Bergkamp. ‘Dennis leeft voor het voetbal. Hij is een van de clublegendes bij Ajax, samen met Van der Sar en Overmars. Johan Cruijff heeft ervoor gestreden om hen in die posities te krijgen, het kwam zelfs tot een rechtszaak. Voor mij representeert Bergkamp de toekomst van Ajax. Hij, meer dan iedereen, is de spirituele opvolger van Cruijff.’

Zijn er ook tegengeluiden? Jawel. Zo uitte Sjaak Swart ruim een jaar geleden kritiek op Bergkamp. ‘Ik hoor goede verhalen van die gasten met wie hij individueel bezig is, maar zelf zie ik het te weinig. Hij was een fantastische voetballer, die ze dus ook traptechniek moet bijbrengen. Gogme, slimheid', aldus Swart in het Algemeen Dagblad, terwijl Henk Spaan recentelijk in Het Parool schreef dat Bergkamp bij conflicten aan doodzwijgen doet. Na het vertrek van Trustfull was dit ook het geval bij het vertrek van Bosz en Krüzen. ‘Het grote zwijgen viel weer als de nacht, en voor de zoveelste keer bleef Bergkamp buiten schot, veilig achter de rug van Spijkerman. Wanneer gaat hij eens zeggen wat hij vindt? Wie zo veel macht uitoefent, zou best verantwoording van zijn acties mogen afleggen.’

Wat vinden de journalisten?
Ook de journalisten hebben uiteraard een bepaald beeld van Bergkamp. Zo ziet Jansen in Bergkamp wel iemand die stug is. ‘Wat hij heeft, heeft Van Basten ook. Die heb ik als assistent bij Oranje meegemaakt en nu Bergkamp bij Ajax. Ze lijken hetzelfde DNA te hebben. Het waren geweldige voetballers. Daarna zijn ze in het trainersvak terechtgekomen. Ze zijn net iets anders dan de rest, ietwat mysterieus. Als je tien assistent-trainers hebt, zijn er waarschijnlijk acht hetzelfde en er twee die afwijken. Bergkamp hoort daar dan bij. Hij treedt niet snel op de voorgrond en zoekt ook zelf niet de media op. Ook niet iemand die even snel een alledaags praatje maakt.

Verder prijst Jansen de enorme bescheidenheid van de persoon Bergkamp. ‘Bergkamp is niet het type dat snel op de voorgrond treedt. Als er ergens succes is, dan zijn er trainers die dat claimen. Bergkamp doet dat niet. Dat is een opvallende eigenschap in het voetbal en ook wel bij Ajax. Er was ook veel waardering vanuit de spelers. Denk aan namen als Milik, Younes en Dolberg. Het is iemand die specifiek met spelers individueel op het trainingsveld aan de slag gaat.’

Rondom het vertrek van Bosz werd Bergkamp in de media neergezet als een stug en arrogant persoon, waar Visser zich enorm aan ergerde. ‘Bergkamp herkent zich niet in dat beeld en ik ook niet. Bergkamp is geen ruziemaker, maar wel iemand die heel erg duidelijk een lijn uitstippelt en daar niet van afwijkt. Toen ik zijn biografie schreef, bleek ook wel uit de gesprekken die ik met hem voerde, en dat vertelde ik ook later bij de boekpresentatie, dat Bergkamp de meest rechtlijnige persoon is die ik ooit in mijn leven ben tegengekomen. Hij zal nooit van zijn koers afwijken. Sommige mensen gaan daar dan niet in mee. Het is meer zo dat hij dan discussie wil en dat wil voeren met argumenten, daar is hij heel duidelijk in. Door sommige mensen wordt dat geïnterpreteerd als koppigheid wat leidt tot frictie. Dat is zeker niet het geval. Hij wil altijd discussie over zaken hebben.’

Volgens Visser is Bergkamp dus rechtlijnig, maar wel altijd bereid om de discussie aan te gaan. ‘Als hij met mensen praat waarvan hij het idee heeft dat zij de materie inlezen en serieus met hun vak bezig zijn, zoals journalisten, dan gaat hij een serieus gesprek aan. Maar als hij het idee heeft dat dat niet zo is, dan schakelt hij over op de automatische piloot en zegt hij alleen “ja” of “nee”. Of hij loopt zelfs weg. Hij verwacht dat mensen die met hem praten voorbereid zijn en verstand van zaken hebben. En dan kun je hartstikke veel van hem krijgen.’

Bart Veenstra (Twitter: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)