Rob Been jr. is somber gestemd over de huidige beleidsvoering van Ajax. De Amsterdamse club is - op zijn zachtst gezegd - niet goed aan het seizoen begonnen en deze mindere sportieve prestaties zijn het gevolg van het 'stuurloze schip' dat Ajax in de afgelopen maanden is geweest.

Op de reünie voor voormalig jeugdspelers van Ajax is de voormalig voorzitter van de ledenraad en de AFC Ajax logischerwijs aanwezig. Been jr., die bekendstaat als de speler die de meeste wedstrijden voor de vereniging Ajax heeft gespeeld, maakt zich zorgen over de huidige situatie bij zijn geliefde club. In het afgelopen voorjaar kwam Been jr. middels een brief aan de ex-leden van de opgeheven ledenraad al in actie. Daarin sprak hij zijn onvrede over het gevoerde beleid van Ajax uit en sindsdien is het er eigenlijk nog niet beter op geworden, zo blijkt een maand of drie tot vier later.

Been jr. blikt terug op de afgelopen maanden. 'Ik ben weer in het verweer gekomen toen ik las dat Arie van Os blijkbaar intern niet meer gehoord werd', begint hij zijn verhaal. 'Zijn kritiek ging over de beloning aan de Raad van Commissarissen. Hij voelde zich toen geroepen om voor de publiciteit te kiezen. Toen dacht ik: daar is iets fundamenteels mis. En van het een komt het ander. Ik heb toen de nu afscheid nemende voorzitter (Frank Eijken, red.) gebeld om het uit eerste hand te horen. Hij beaamde toen dat het correct is wat ik hoorde. Toen heb ik de oude ledenraad min of meer weer in het leven geroepen, omdat dat ook allemaal mensen zijn met een heel goed Ajax-hart. Ik heb gevraagd: wat vinden jullie ervan? We zijn bij elkaar gekomen en ik had eigenlijk een hele waslijst aan vragen. Die brief is ook rondgestuurd, dus dat weet iedereen.'

'Ajax zat in meest cruciale periode van het jaar drie maanden zonder leiding'

De vragen die werden gesteld, zijn eigenlijk nooit beantwoord, zo laat Been jr. weten. Voorzitter Eijken besloot namelijk met de gehele bestuursraad op te stappen. 'En dan zie je dat we nu in de meest cruciale periode van het jaar drie maanden zonder leiding binnen Ajax zitten. Die kritiek hebben we ook bij de commissie van de ereleden neergelegd. Je zag dat de bestuursraad zijn taken min of meer naast zich neerlegde, er bij de achterban niet alle vertrouwen was in de RvC, we een technisch directeur hebben die net binnen was en dat de algemeen directeur, Van der Sar, zijn baan opzegde. Dan is Ajax eigenlijk gewoon een stuurloop schip. Met andere mensen heb ik gepleit om heel snel stappen te nemen. Of fundamenteel, of met een soort interim. We zijn nu drie maanden verder en er is eigenlijk nog niets gebeurd. En het resultaat ervan zien we nu elke week op het veld.'

Been jr. legt uit dat Ajax erom bekend staat dat het voor het eerste elftal primair spelers uit de eigen jeugdopleiding haalt. 'Dan moet je zorgen dat ook de aansturing en de leiding van de jeugdopleiding top in orde is. Dat er voldoende voormalig eerste elftal spelers rondlopen. Maar dat hele verhaal van twaalf, dertien jaar terug met de Cruijff Revolutie, daar lijkt weinig van over. Dan zie je hoe we nu spelen: drie maanden stuurloos, te weinig Ajax-spelers in de hele organisatie en dan winnen we niet van Twente, Excelsior en Fortuna. Dan is het niet zo gek dat, ook zeker hier met de hele jeugd, dat het verband gelegd wordt.'

Woensdag nieuwe bestuursraad Ajax

Het zou kunnen dat er snel veranderingen zullen plaatsvinden bij Ajax. Woensdag wordt er namelijk een nieuwe bestuursraad gekozen. 'Dan moeten we kijken hoe voortvarend het nieuwe bestuur te werk gaat. Als je deze wedstrijden van het eerste elftal de revue ziet passeren en je kent de club een beetje, weet je dat dit niet heel lang zo door kan gaan', zegt Been jr.

De vraag is: wat kan er gebeuren? Kan de bestuursraad - lees: de grootaandeelhouder van de club - er straks echt voor kiezen om de Raad van Commissarissen weg te sturen? 'Feitelijk is dat wel zo, ja. Je moet wel iedereen de kans geven om te kunnen functioneren en je moet het beoordelen. Ik ben hier nu niet meer of minder aan het denken dan een ras-Ajacied die nu met de leden overziet hoe een club sportief onderuit gaat. Als je "in charge" bent, moet je het rustig analyseren, met de mensen praten, het proces beoordelen en dan je conclusies trekken. En bij die conclusies horen misschien ook consequenties.'

Duidelijk is wel dat er werk aan de winkel is in Amsterdam. Het is inmiddels eind september en de club kan niet nog eens drie maanden wachten, zo stelt Been jr. Om nog wat van het seizoen te maken, lijkt de sleutel te liggen bij de transferwindow in de winter. 'Maar wil je dan adequate Ajax-waardige spelers halen, dan moet je wel heel snel al de juiste mensen in positie zetten. Want dit beleid voortzetten, lijkt me geen verstandige zet.'

'Ajax is nog nooit zo eensgezind geweest als nu'

Met Alex Kroes, die overigens ook als oud-jeugdspeler aanwezig was op de reünie, heeft Ajax binnenkort een nieuwe algemeen directeur. Er zal echter tot half maart gewacht moeten worden, voordat Kroes officieel aan de slag kan. In de tussentijd neemt Jan van Halst als interim-directeur de honneurs waar. Been jr: 'Dat is ook een hele rare gang van zaken. Als je weet dat de hele achterban niet heel veel vertrouwen heeft in de kwaliteiten van Van Halst... Dat was al toen hij lid werd van de RvC en de RvC schuift hem nu door als ad-interim-algemeen directeur. Dat denkt iedereen "hier": is dit nou de meest geschikte kandidaat om dit te doen?'

Volgens Been jr zijn er voldoende mensen beschikbaar voor functies bij Ajax. 'We hebben 750 leden en er zijn ook nog heel veel ras-Ajacieden die geen lid meer zijn. Misschien zijn het wel duizend man met voldoende Ajax-DNA. Het lijkt alleen net alsof je dan een stempel op je voorhoofd hebt van: die moeten we niet in die functies hebben, want dat kan weleens een sterke persoonlijkheid zijn. En ja, Ajax is nog nooit zo eensgezind geweest', zegt Been jr, die eerder allerlei groeperingen en stromingen zag. 'Maar het is nooit zo eensgezind geweest als nu. Wat we nu zien, willen we niet. Dat is heel duidelijk.'

'Voor 115 miljoen euro aan nieuwe spelers mag je als Ajacied verwachten dat er een hoogwaardig kwalitatief elftal staat'

In de zomer contracteerde Ajax liefst twaalf nieuwe spelers, waarvoor maar liefst 115 miljoen euro werd uitgegeven. Er is bij de achterban dan ook veel scepsis bij het transferbeleid van Ajax in de afgelopen transferperiode. Ook Been jr. heeft zo zijn twijfels bij het aankoopbeleid. Hij wil nog geen conclusies trekken, al heeft hij voor nu wel een mening. 'Ik word er nog niet warm van. Ik heb nou niemand gezien, waarvan ik denk: die heeft nou extra kwaliteit om onze club verder te brengen.'

Been jr. legt vervolgens ook uit dat men binnen Ajax heeft afgesproken dat er allereerst gekeken moet worden naar de doorstroming van jeugdspelers naar het eerste elftal. 'En we gaan pas spelers halen op het moment dat de eigen jeugdvoorziening niet de spelers oplevert die we nodig hebben. Of je kijkt naar het eerste elftal, waar een extra kwaliteitsimpuls nodig zou zijn. Zo zou het beleid moeten zijn. Wat we nu hebben gedaan, is dat we een elftal aan nieuwe spelers hebben gehaald', zegt de ras-Ajacied, die niet wil zeggen dat er is gegokt. 'Ik neem aan dat iemand daar visie en kennis over heeft. Alleen er zijn weinig mensen binnen Ajax die tot nu toe die kennis en visie delen.'

In totaal werd er 115 miljoen euro uitgegeven aan nieuwe spelers en zodoende mag er wel wat van Ajax verwacht worden, zo vindt Been jr. 'Dan mag je als Ajacied wel verwachten dat er kwaliteit is en dat er een hoogwaardig kwalitatief elftal staat', aldus de voormalig voorzitter, die aangeeft een voorkeur te hebben voor de 'eigen jeugd'. Toch zijn er zeker openingen voor spelers van buitenaf. 'Als Ajax goed voetbalt, aanvallend voetbalt en wedstrijden wint, dan zijn we met z'n allen heel snel blij. Maar wat is er nu aan de hand? Je hebt 115 miljoen uitgegeven, je kunt geen wedstrijd winnen en het spel ziet er niet uit.'

Te weinig Ajax-DNA in clubleiding

Uiteindelijk komt het erop neer dat de club op dit moment te weinig mensen met Ajax-DNA in de clubleiding heeft zitten. 'Natuurlijk. Want wie zou dit hebben toegestaan? Als ik mensen met voldoende Ajax-DNA spreek, dan is er niemand die dit beleid zelf bedacht zou hebben. En nogmaals: waar blijft de eigen jeugd? Er zijn ook posities in het elftal die niet van doorslaggevend belang zijn om wel of geen kampioen te worden. Dat denk je wel: zet daar dan gewoon een jeugdspeler neer. Dat is beter voor het publiek, want daar houden we met z'n allen van. En als je dan bij elkaar meer dan tien miljoen uitgeeft voor spelers die een bal afpakken en hem breed of terug spelen...', zegt Been jr, die de naam van die desbetreffende speler in het interview niet hardop wil uitspreken.

Hij zou dan ook liever zien dat een speler uit de eigen jeugd speelt. Zo zou Been jr. voor nu het liefst Kenneth Taylor op het middenveld in de basis zien. 'Als je hem niet goed genoeg vindt voor Ajax 1, dat kan. Maar dan moet je iemand halen die duidelijk aanwijsbaar beter is dan Taylor. Taylor is goed genoeg om in de competitie en in de Europa League te spelen. Of hij het niveau van de Champions League heeft, durf ik te betwijfelen. Maar voor dit seizoen is hij meer dan een fantastische Ajax-speler en als je hem laat spelen, is hij straks weer een jaar verder in zijn ontwikkeling.'

Helemaal negatief is de situatie bij Ajax gelukkig niet. Been jr. ziet dat er een hele goede lichting jeugdspelers aankomt. Daarmee doelt hij op de spelers die nu uitkomen voor Ajax O17. 'Ze zijn nu iets te jong, al is het ook zo dat als je goed genoeg bent, je ook oud genoeg bent. Je maakt mij ook niet wijs dat de spelers die nu tegen het eerste elftal aan zouden zitten, kwalitatief zoveel minder zijn dan de spelers die nu aangetrokken zijn. Ik zie dat niet. Dan denk ik: laat die jongens gewoon spelen. Dan heb je ook een heel andere vibe binnen de club en bij de supporters.'

Bart Veenstra (Twitter: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)
Jesse ter Haar (Twitter: @jesseterhaar | E-mail: j.terhaar@ajaxshowtime.com)