Na de overwinning op Lille OSC in de Champions League wacht Ajax een ontmoeting in Estadio Mestalla met Valencia CF. De Spanjaarden wonnen hun eerste groepsduel op bezoek bij Chelsea en ondanks interne onrust, wacht de manschappen van Erik ten Hag een lastige opgave. Een tactische analyse.

De voorbereiding op het nieuwe seizoen is al in zijn geheel afgelopen als Peter Lim, eigenaar van Valencia, besluit coach Marcelino te ontslaan. De Spaanse oefenmeester heeft weliswaar uitstekend werk geleverd met twee keer een plek bij de eerste vier in La Liga, toch is Lim toe aan verandering.

De Singaporees zwaait sinds 2014 de scepter bij de club uit de sinaasappelstad en versleet sindsdien al acht trainers. Marcelino leek de laatste jaren voor stabiliteit te zorgen, maar Lim besloot anders. Hij ontsloeg de ex-coach van onder meer Villarreal en stelde Albert Celades aan. De trainer coachte nog nooit een eerste elftal, wel was hij eventjes assistent bij Real Madrid en trainde hij verschillende jeugdelftallen van Spanje.

Van 4-4-2 naar 4-3-3 naar 4-4-2 

Wat gelijk opviel bij de aanstelling van Celades waren de reacties van de spelersgroep. De selectie van Valencia schaarde zich massaal achter Marcelino, mogelijk reden voor Celades om in de eerste weken na zijn komst veelal vast te houden aan de principes die zijn voorganger erop nahield. Marcelino opteerde structureel voor een 4-4-2-formatie, waarbij spil Dani Parejo het spel verdeelt en de creativiteit vanaf de flanken komt. De twee spitsen proberen gevaar te stichten. Aan Ajax de taak Rodrigo, Maxi Gómez en/of Kevin Gameiro te neutraliseren.

De drie genoemde aanvallers hebben allen een neusje voor de goal en zijn gevaarlijk in verschillende spelsituaties. Rodrigo is relatief snel, terwijl Maxi Gomez een fysiek sterke spits is die gevaarlijk wordt bij voorzetten. De Uruguayaan scoorde op deze manier twee keer tegen Getafe en eenmaal tegen Barcelona. Gameiro kan op zijn beurt een belangrijke rol vertolken in de tegenaanval, maar ontbreekt waarschijnlijk wegens een blessure.

Hoofdbrekens voor Erik ten Hag 

Het wordt interessant om te zien hoe Ajax tegen Valencia voor de dag komt. Omdat Ajax doorgaans met vier verdedigers speelt, moet Erik ten Hag kijken op welke manier hij een overtalsituatie creëert tegen de twee spitsen van de Spanjaarden. Tegen Lille OSC liet hij Sergiño Dest iets teruggetrokkener en centraler spelen, als een soort snelle derde centrale verdediger in de omschakeling. Tegen Valencia kan hij hetzelfde doen met Nicolás Tagliafico of middenvelder Lisandro Martínez omdat Rodrigo, de rechterspits van de twee, de meest vlugge is.

Eén ding is in ieder geval zeker: Ajax moet op zijn hoede zijn. Interne onrust of niet, Valencia presteert niet superslecht sinds de trainerswissel. In Camp Nou werd weliswaar verloren, tegen Chelsea werden verrassend drie punten gepakt en Athletic Bilbao moest er zaterdag ook aan geloven. In San Mamés werd het 0-1 door het handelsmerk van Los Che: de tegenaanval. Zoals hieronder te zien, heeft Rodrigo de bal tijdens de counter van Valencia. Hij speelt zijn collega-spits in en op de flanken wordt op een razendsnelle manier diepte gemaakt. Ferrán Torrés (rechts), een supertalent uit de opleiding van Valencia die bij afwezigheid van Carles Soler opstaat, loopt op volle snelheid door en wordt diep gestuurd. Hij bedient de meegelopen Denis Cheryshev (links), die de bal seconden later in het net legt: 0-1.

Seconden later is Ferrán Torres diep weggestoken en geeft hij voor. Cheryshev, die op bovenstaand screenshot links in het scherm loopt, rondt af.

Hoewel Athletic Bilbao gedurende de wedstrijd kansen krijgt op de gelijkmaker, tekent de treffer van Valencia waartoe de ploeg in staat is. Net als tegen Lille ligt de kracht van de opponent in de counter, juist iets waar Ajax in sommige momenten nog moeite mee heeft. Tegen tot nog toe elke tegenstander hebben de Amsterdammers defensief een steekje laten vallen in de omschakeling. Valencia is een ploeg die dat in tegenstelling tot Fortuna Sittard en FC Groningen wél kan uitbuiten.

Valencia's spel zonder bal 

Als Valencia de bal niet heeft, probeert het soms verschillende gedaantes aan te nemen, maar dat lukt niet altijd. Tegen Leganés komt dit tot uiting, wanneer Valencia laat zien zowel hoog druk te zetten als in te zakken. Zoals hieronder te zien, probeert Valencia tot aan de keeper druk te zetten. Erg gewend zijn de manschappen van Celades hier niet aan, aangezien er veel ruimte ligt in het midden van het veld om te voetballen. Eenzelfde situatie komt terug in het duel met Barcelona, als een gedeelte van het team hoge pressing probeert uit te voeren, maar niet iedereen mee doet. Hierdoor ontstaan er ruimtes om te voetballen en daar weet Barcelona (en doorgaans ook Ajax) wel raad mee.

Valencia is een ploeg die doorgaans beter gedijd bij een tactiek waarin het inzakt. Bij zijn aanstelling probeert Celades eventjes een systeem met drie middenvelders en aanvallers uit, maar hier komt hij snel op terug omdat de spelers gewend zijn aan het reduceren van de ruimtes tussen de linies vanuit een 4-4-2-formatie. In elke wedstrijd die Valencia speelt, komt deze opzet terug. Zo is in de wedstrijd tegen Leganés 'het kommetje' van vier verdedigers en vier middenvelders te zien, hetzelfde geldt voor de wedstrijd tegen Barcelona. Valencia zakt massaal in met twee lijnen van vier die de ruimtes afdekken. Tussen de twee linies ligt weinig ruimte om te combineren, iets wat Ajax doorgaans wel graag doet.

Waar liggen kansen voor Ajax? 

Uitgerekend Frenkie de Jong laat tegen Valencia zien waar kansen liggen voor Ajax. De ex-Ajacied staat aanvallend op het middenveld geposteerd en positioneert zichzelf tussen de centrale middenvelders en centrale verdedigers van Valencia. Omdat er al twee aanvallers van Barcelona staan, is Valencia ineens in ondertal en moeten de centrale verdedigers een man extra dekken. De Jong krijgt de bal, hij geeft voor en de mee naar binnen gekomen Ansu Fati rondt af: 1-0.

Niet veel later is de Nederlander opnieuw betrokken bij een moment waarin Ajax waarschijnlijk kansen ziet. Barcelona bouwt net over zijn eigen helft rustig op en Valencia deinst opnieuw terug in haar vertrouwelijke vorm. De Jong is de diepste man aan Barcelona-zijde en ziet ruimte achter de laatste lijn. Hij gaat diep, de centrale verdediger beweegt mee en er ontstaat ruimte tussen de linies. De Jong houdt zijn aanvallende positie vast en scoort niet veel later uit een teruggetrokken voorzet de 2-0.

Later in de wedstrijd scoort De Jong zelf. Opnieuw zakt Valencia in richting het vertrouwde blok, maar De Jong probeert ruimte te maken middels een loopactie in de diepte. De centrale verdediger hapt duidelijk en doet een aantal stappen achteruit, waardoor er ruimte tussen verdediging en middenveld ontstaat bij Valencia. Fati wordt seconden later diep gestuurd, bereikt De Jong, die van de ruimte profiteert en scoort.

De stilstaande beelden maken duidelijk waarmee Valencia het lastig heeft: lopende mensen. Het centrum is net als bij Lille niet erg mobiel en Parejo is een controleur die het beste tot zijn recht komt aan de bal. Met name Quincy Promes en Donny van de Beek kunnen in deze situaties een belangrijke rol vertolken, gezien hun vermogen om ruimtes te zien en daar in te duiken.

Ook met ballen van de zijkant heeft Valencia het lastig. Getafe maakt hier tijdens het 3-3 gelijkspel in Mestalla optimaal gebruik van. Bij twee goals van de Madrilenen komen spelers via de flanken door om een voorzet te geven. De bezetting voor de goal is goed en de looplijnen variëren, waardoor Valencia verward raakt in de dekking. De ploeg schuttert achterin, waardoor het een 3-1 voorsprong uit handen geeft: 3-3.

Kracht Valencia 

Waar Valencia verdedigend moeite heeft met lopende mensen, is zij aanvallend op deze manier juist gevaarlijk. De twee spitsen zijn bewegelijk en de buitenste middenvelders zijn van vele markten thuis. Ze kunnen in de tegenaanval via de flank achter de laatste lijn kruipen. Ook maken ze zich aanspeelbaar tussen de linies wanneer Valencia met veel man op de helft van de tegenstander staat. De aanvallend ingestelde backs doen dan ook mee en zorgen voor breedte in de aanvalsopzet.

Tegen Barcelona komt dit duidelijk terug, als Valencia de thuisploeg terugdringt op eigen veld. De backs houden het veld breed, terwijl de buitenste middenvelders naar binnen zijn gekomen en zelfs centraler staan dan spits Gameiro. De Fransman staat ietwat aan de rechterkant, maakt een loopactie achter de laatste lijn van de Catalanen, wordt voor de keeper gezet en rondt knap af.

De variatie in de aanvalsopzet is iets wat eveneens terugkomt bij standaardsituaties. Hierbij moet Ajax op zijn hoede zijn, want in de persoon van Parejo heeft Valencia een speler in de gelederen die de bal neerlegt waar hij wil. De international van Spanje speelt al jaren centraal op het middenveld van Valencia en werd vorig seizoen voor zijn goede spel beloond met een call-up voor de Spaanse nationale ploeg. Parejo dicteert het spel van Valencia aan de bal en is met al-tijd gevaarlijk met vrije trappen, corners, voorzetten uit open spel of penalty's. Ajax moet oppassen dat het hieruit geen goals incasseert.

Conclusie

Toch liggen er overall gezien kansen voor Ajax. De Amsterdammers spelen weliswaar tegen een lastige tegenstander, de krachten van de Ajacieden liggen precies bij de ogenschijnlijke zwakten van de thuisploeg. Celades is teruggevallen op de vertrouwde tactiek van Marcelino, maar staat daar gezien zijn systeemverandering in het begin qua filosofie niet helemaal achter. Het is de vraag of hij een dergelijke formatie erin kan slijpen, al zal Valencia Ajax waarschijnlijk aan de bal laten en in eigen huis terugdeinzen om in de tegenaanval gevaarlijk te worden.

Dat laatste moet Ajax vooral doen op zijn eigen manier. Ten Hag heeft meermaals aangegeven graag dynamiek te zien en dit is precies wat Valencia defensief niet zint. De La Liga-club heeft moeite met teams die veel bewegen en snel omschakelen. Dit zijn juist de aspecten waarin de Eredivisie-kampioen is gegroeid.

Sjors van Veen (Twitter: @SjorsvVeen | e-mail: sjorsvanveen@live.nl)

Denk jij dat Ajax met 1-2 wint op bezoek bij Valencia CF? Zet in en krijg 9 keer je inzet terug!