Donderdagavond begint Ajax in Frankrijk aan de knock-outfase van de Europa League. Na de uitschakeling in de Champions League werd de ploeg van trainer Erik ten Hag in het tweede Europese voetbaltoernooi gekoppeld aan de koploper van de Ligue 1: Lille OSC. Waar liggen de krachten van deze ploeg en wat kan Ajax van Lille verwachten? Een tactische analyse van deze oude bekende, tegen wie de Amsterdammers het vorig seizoen nog opnamen in de groepsfase van de Champions League.

Achtergrond

Het verhaal achter het huidige succes van Lille is voor een groot deel het verhaal van technisch directeur Luís Campos. Campos begon al op 27-jarige leeftijd als professioneel voetbaltrainer en stond in de jaren die volgden bij diverse Portugese teams in lagere competities aan het roer. Na ruim twintig jaar als trainer ervaring op te hebben gedaan trad Campos in 2012 in dienst bij Real Madrid, waar hij onder landgenoot José Mourinho scout en tactisch analist werd. Een jaar later verkaste Campos vervolgens al naar AS Monaco, waar hij zijn naam in de voetballerij definitief vestigde. Als technisch directeur haalde de Portugees spelers als Radamel Falcao, João Moutinho, James Rodríguez, Fabinho, Anthony Martial, Ricardo Carvalho, Dimitar Berbatov, Bernardo Silva, Tiémoué Bakayoko, Geoffrey Kondogbia en Thomas Lemar binnen en verkocht hij velen van hen even later voor gigantische bedragen door. Campos was de grondlegger achter de AS Monaco-selectie die in 2016/2017 de halve finale van de Champions League bereikte.

Als technisch directeur bij Lille maakt Campos zijn inmiddels fraaie reputatie op het gebied van spelers aantrekken andermaal waar. Door financiële problemen is Lille in 2017 genoodzaakt om veel sterkhouders te verkopen, maar door goede scouting en slim zakendoen slaagt Campos er kort na zijn aanstelling in om spelers als Rafael Leão, Jonathan Bamba en José Fonte transfervrij binnen te halen. Daarnaast plukt Campos aanvaller Jonathan Ikoné en rechtsback Zeki Çelik voor kleine bedragen weg bij respectievelijk Paris-Saint Germain en İstanbulspor. De laatste jaren verkocht Campos met Nicolas Pépé (Arsenal), Victor Osimhen (Napoli) en Gabriel (Arsenal) bovendien diverse Lille-spelers voor gigantische bedragen. Het trio bracht respectievelijk 79, 60 en 30 miljoen euro op. Door meerdere conflicten met algemeen directeur Marc Ingla stapt Campos op 18 december vorig jaar op, maar zijn aandeel in de samenstelling van de huidige selectie is onmiskenbaar. Met Sven Botman plukte Campos afgelopen zomer bij Ajax bijvoorbeeld nog een potentiële goudmijn weg. Botman is een typische Campos-aankoop: een onderbelichte speler die bij weinig clubs uit grote competities op de radar staat, maar met zijn specifieke kwaliteiten wel perfect in de speelstijl van Lille past.

TD Campos haalt overal ter wereld de spelers vandaan en trainer Christophe Galtier smeedt er vanaf december 2017 jaarlijks een goed geheel van. Onder leiding van Galtier klimt het financieel geplaagde Lille weg uit de degradatiezone en eindigt het de afgelopen twee seizoenen als tweede en vierde in Frankrijk. Dit seizoen is het Lille van Galtier zelfs de koploper van de Ligue 1 en ligt het met een punt voorsprong momenteel op koers om regerend kampioen en tot voor kort alleenheerser Paris-Saint Germain achter zich te houden, terwijl Lille er in een poule met AC Milan, Sparta Praag en Celtic ook eenvoudig in slaagde om de knock-outfase van de Europa League te bereiken. Hoe krijgt de Franse club dat voor elkaar?

Uitgangspunten

Waar Galtier Lille in zijn eerste seizoenen als trainer van de club vaak in een 4-2-3-1-formatie laat spelen, kiest de oefenmeester dit jaar voor een 4-4-2-opstelling. Van achteruit heeft Lille meerdere opbouwvarianten waarmee het tot voetballen kan komen en als Lille aanvalt doet het dat doorgaans met veel spelers. De verdedigende organisatie is compact en degelijk, het elftal van Galtier hield dit seizoen al veertien keer de nul.

Opbouw

Hoewel Lille op meerdere manieren kan opbouwen van achteruit, doet de Franse ploeg dit doorgaans door rechtsback Çelik naast centrumverdedigers Fonte en Botman uit te laten komen en de linksachter van dienst hoger (Reinildo of Domagoj Bradarić) op het veld te positioneren. De twee controlerende middenvelders, Benjamin André en de helemaal opgeleefde voormalig Golden Boy-winnaar Renato Sanches, proberen in deze organisatie vervolgens kort voor de verdediging aanspeelbaar te worden. Vanuit deze zone willen André en Sanches het spel gaan verdelen. De voorste vier Lille-spelers (buitenste middenvelders en twee diepe spitsen) hebben weer iets hoger op het veld vervolgens de vrijheid om door elkaar heen te bewegen. De opgekomen linksback houdt het veld breed. Zodoende ontstaat er als het ware een 3-2-5-formatie, waarmee Lille middels veel dynamiek en veel offensieve spelers twijfel en verwarring in de verdedigende organisatie van de tegenstander probeert te creëren.

Een voorbeeld van de opbouwstructuur van Lille, dat graag veel mensen in de laatste zone van het veld brengt.

De bovenstaande manier van opbouwen is gedurfd, maar werkt dit seizoen uitstekend tegen ploegen die zich in laten zakken. Ondanks dat er door de compact verdedigende opponent weinig ruimte wordt weggegeven, weet Lille er door de vele aanvallend ingestelde spelers en dynamiek alsnog in te slagen om mensen tussen de linies vrij te krijgen. Een nadeel van deze opbouwstructuur is dat Lille na balverlies relatief weinig mensen achter de bal heeft en dus kwetsbaar is.

Tegen ploegen die hoog drukzetten - zoals Ajax donderdagavond ongetwijfeld zal gaan doen - kiest men bij Lille achterin snel voor de lange bal achter de verdediging van de tegenstander. Aanvallers als Jonathan Bamba, Jonathan David en Ikoné moeten in dergelijke situaties met hun snelheid voor gevaar zorgen.

Aanvalsspel

Inmiddels is dus duidelijk dat Lille graag met veel mensen aanvalt. Op de linkervleugel is Bamba, dit seizoen al goed voor zes doelpunten en acht assists, verzekerd van een basisplaats. Aan de rechterkant concurreren Luiz Araújo en Ikoné voor een plek in de basis. Van dit duo is Ikoné iets sneller en brengt Araújo wat meer creativiteit. Dat laatste geldt ook absoluut voor smaakmaker Yusuf Yazici, die tot zijn blessure vaak een spitsenduo vormde met de snelle en doelgerichte miljoenenaankoop David, voor wie Lille afgelopen zomer dertig miljoen euro betaalde. En dan is er nog de momenteel geblesseerde Burak Yilmaz. De 35-jarige Turk, bekend van zijn periodes bij Galatasaray, Besiktas en Fenerbahçe, was tot zijn kuitblessure bezig aan een wederopstanding bij Lille en scoorde tot dusver negen doelpunten in 18 duels. Van routinier Yilmaz is het door zijn blessure nog wel de vraag of hij inzetbaar is tegen Ajax.

In aanvallend opzicht heeft Lille dus meerdere, kwalitatief sterke smaken. Ongeacht de personele invulling van de voorste vier plekken, streeft de ploeg van Galtier ernaar om aanvallers tussen de linies vrij te krijgen. Dit gebeurt middels veel spelers die diagonaal ten opzichte van elkaar vrij proberen te komen. Vaak positioneert één van de twee spitsen zich als diepste man en zwerft de ander om hem heen. Verder hebben ook de buitenste middenvelders de vrijheid om naar binnen te komen, wanneer de offensief ingestelde backs voor breedte in het spel zorgen. Zodoende ontstaat er een drukke organisatie op de vijandelijke speelhelft, maar wel eentje waarin Lille er doorgaans in slaagt om de vrije man te vinden. Dit lijkt donderdag voor Ajax alleen te voorkomen middels zonedekking en duidelijke communicatie. Voor de Ajax-defensie en de controlerende middenvelders zal hier in verdedigend opzicht een duidelijke en belangrijke taak liggen.

Middels veel dynamiek en positiewisselingen probeert Lille spelers tussen de linies vrij te krijgen.

Het aanvalsspel van Lille is erg gevarieerd en dynamisch. Naast het vrij krijgen van spelers tussen de linies, is het spel van Lille ook direct en bevat het veel diepgang. De snelle vleugelaanvallers die Galtier tot zijn beschikking heeft zijn allemaal messcherp en loeren met hun snelheid altijd op de ruimte om in de diepte gelanceerd te kunnen worden. Niet alleen kort nadat Lille de bal heeft veroverd, maar ook gedurende een lopende aanval staan de rappe Lille-aanvallers altijd op scherp om diep gestuurd te kunnen worden. Tegen de vaak hoogstaande Ajax-verdediging zou dit de Amsterdammers weleens problemen op kunnen leveren, al moet natuurlijk aangetekend worden dat de ploeg van Ten Hag sinds het inbrengen van Jurriën Timber, Lisandro Martínez en Edson Álvarez in verdedigend opzicht de laatste weken een stuk minder in de problemen komt.

De razendsnelle Bamba loert op de ruimte achter de defensie en wordt hier op maat bediend.

Verdedigende organisatie

Waar de 4-4-2-formatie in balbezit dus nog weleens uitmondt in een 3-2-5, is dat in verdedigend opzicht niet het geval. Met vier verdedigers op lijn - de vier middenvelders naast elkaar en twee aanvallers hier kort voor - vangt Lille zijn tegenstander doorgaans namelijk op. Hoewel de ploeg van Galtier soms ook het centrale verdedigingsduo van een tegenstander vastzet met de twee aanvallers en van achteruit doorstapt met middenvelders en verdediging, is de basisregel van Galtier dat de as van het veld altijd gesloten blijft. Fonte en Botman hebben hier een belangrijke rol in en houden de deur vaak hele wedstrijden potdicht, maar kort voor hun neus moet het sterke duo tot hun spijt weleens toezien dat de onderlinge afstemming tussen bijvoorbeeld Sanches en Bamba niet goed is, of dat een speler eigenhandig besluit om hoger druk te zetten dan dat de rest van het team doet. Door dit soort acties wordt Lille in verlegenheid gebracht en lukt het de ploeg niet om van de as de gehele wedstrijd een no go zone te maken. Dit biedt donderdagavond kansen voor de creatievelingen van Ajax.

Ondanks dat de uitvoering dus niet altijd vlekkeloos is, staat als een paal boven water wat Galtier wil bereiken met het dichthouden van de as. Door centraal weinig tot geen ruimte weg te geven, dwingt Lille tegenstanders naar de zijkanten. Op het moment dat de bal hierheen wordt verplaatst, zet het elftal druk en wordt een tegenstander vastgezet. Als de bal vervolgens wordt gewonnen, beginnen aan de andere kant van het veld direct Lille-spelers diep te gaan en wordt het spel razendsnel verlegd naar de overzijde van het veld, waar doorgaans veel ruimte ligt.

Direct na het veroveren van de bal wordt er diepgang gemaakt en kan Lille er razendsnel uitbreken.

In de meeste gevallen vangt Lille tegenstanders rond de middenlijn of zelfs net iets over de middenlijn op. Maar wanneer een opponent - zoals Paris-Saint Germain in het onderstaande voorbeeld - erg aandringt en er middels combinatiespel van achteruit in slaagt om terrein te winnen, neemt Lille geen risico en zakt het gerust iets verder in. Op die momenten kiest de ploeg voor zekerheid, zakt het iets compacter in en geeft het zodoende nog minder ruimte weg.

Als de druk hoog is aarzelt Lille niet om zich zeer compact te organiseren in de 4-4-2-formatie.

Hoe serieus neemt Lille de Europa League?

Lille-trainer Galtier rouleert de laatste weken meer met zijn opstellingen om zijn spelers in het drukke speelschema de nodige rust te geven. Zodoende is het wel de vraag hoe serieus Lille de Europa League neemt. Galtier gaf daar recent zelf antwoord op. ‘Voor zover ik het zie, zijn de spelers erg gefocust op het winnen van de landstitel. Of we de Europa League loslaten? Nee, dat zal ik niet zeggen.’ Toch lijkt het niet uitgesloten dat Lille ook tegen Ajax enkele spelers zal sparen. ‘Het is duidelijk dat de opeenstapeling van wedstrijden vermoeidheid en risico's op blessures met zich meebrengt.’

Vermoedelijke opstelling

Maignan; Çelik, Fonte, Botman, Reinildo; Ikoné, Soumaré, Sanches, Bamba; Yazici, David.

Conclusie

Ajax zal donderdagavond in het Stade Pierre-Mauroy op zijn hoede moeten zijn voor de dynamische en razendsnelle aanvallers van Lille. Snelheid en diepgang in de omschakeling waren tot voor kort heikele punten voor Ajax, maar met het inpassen van Timber, Martínez en Álvarez heeft de ploeg van Ten Hag het de laatste weken een stuk beter voor elkaar in verdedigend opzicht. Ondanks de kwaliteit en creativiteit die er voorin bij Lille rondloopt, zal dit Ajax vertrouwen geven. De Amsterdammers zullen zelf in offensief opzicht daarnaast ook van goede huizen moeten komen, want tegen compact Lille - onder leiding van Fonte en Botman - is combinerend tot kansen komen niet gemakkelijk.

Het belooft donderdag in meerdere opzichten dan ook een zeer interessante ontmoeting te worden. Lille en Ajax ontlopen elkaar op papier nauwelijks, terwijl beide ploegen er twee behoorlijk verschillende speelstijlen op nahouden. De dubbele ontmoeting lijkt op voorhand op details beslist te gaan worden. Aan Ten Hag de taak om Ajax optimaal te prepareren en de koploper uit Frankrijk over twee duels uit de Europa League te elimineren.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)