Met Chelsea ontmoet Ajax woensdagavond op papier de zwaarste broeder van zijn groep in de Champions League. De Engelsen staan vierde in de Premier League, komen steeds beter in vorm en spelen een aantrekkelijke stijl van voetbal onder de nieuwe coach Frank Lampard. Een tactische analyse met focus op het individuele aspect.

Als in de zomer duidelijk wordt dat Maurizio Sarri naar Juventus vertrekt en Chelsea niet de transfermarkt op kan vanwege een transferban, raken de verwachtingen voor het nieuwe voetbalseizoen niet hooggespannen. De selectie is aan regressie onderhevig en kan wel wat fris bloed gebruiken. Voormalig speler Lampard wordt aangesteld als oefenmeester en moet Chelsea door een transitieperiode leiden van één seizoen. Jeugdspelers komen terug van diverse huurperiodes en in de voorbereiding varieert Lampard erop los.

De coach gooit jeugd voor de leeuwen en de eerste tekenen van een ‘nieuw’ Chelsea worden zichtbaar. De Londenaren staan in Engeland bekend om een ijzersterke jeugdacademie, maar de afgelopen seizoenen brak er weinig door. Gekochte spelers krijgen voorrang, maar deze gedachtegang drukt Lampard, ietwat noodgedwongen, de kop in. Hij geeft de jeugd vanaf de eerste minuut de kans en het resulteert in basisplaatsen voor Tammy Abraham, Mason Mount, Fikayo Tomori en de laatste weken ook Callum Hudson-Odoi.

De start is moeizaam, maar inmiddels heeft Chelsea de weg naar boven gevonden. De laatste vijf wedstrijden werden allen gewonnen en dat met een voetbalstijl dat ietwat differentieert van die van verleden jaar. Toen stond Sarri aan het roer, een trainer die via pragmatiek en vaste stramienen een filosofie hanteert op basis van korte passes, diepgang en veel kansen. Ook Lampard houdt ervan om de bal te hebben en de wedstrijd te controleren, maar geeft doorgaans agressiever en met meer spelers druk naar voren.

Van 4-3-3 naar 4-2-3-1 en meer variatie

Waar Chelsea onder Sarri steevast 4-3-3 speelde met de punt naar achteren, gaat Lampard sinds zijn aanstelling uit van een 4-2-3-1-formatie. Spelen opponenten in andere systemen, dan schroomt de onervaren trainer niet om zijn elftal om te gooien. Tegen Wolverhampton Wanderers komt dit mooi terug, als Chelsea plots met drie centrale verdedigers aantreedt. Ze spelen sterk en de thuisploeg van de mat: 2-5.

Het affiche op bezoek bij de subtopper uit de Premier League is het officiële startsein voor het tot dusver ontketende seizoen van Abraham. De jonge spits speelde in de jeugd al eens eerder tegen Ajax en maakte het Matthijs de Ligt in de Youth League destijds knap lastig. De voorgaande jaren werd hij uitgeleend aan respectievelijk Swansea City en Aston Villa, om zich onder Lampard te ontpoppen tot vaste eerste spits van The Blues. De teller staat momenteel op acht goals in de Premier League en met dit aantal is hij clubtopscorer en houdt hij Olivier Giroud en Michy Batshuayi op de bank.

Jeugdige aanval met kwaliteit

Tactisch fungeert Abraham als aanspeelpunt en echte diepe spits. Hij is sterk, snel, agressief en wordt waarschijnlijk geflankeerd door Willian en Hudson-Odoi. Eerstgenoemde is na een lastig seizoen terug van weggeweest en Hudson-Odoi is sterk teruggekeerd van een achillespeesblessure. De Engelse tiener heeft een enorme krachtige dribbel, is snel, doelgericht en kan Ajax pijn doen vanaf de zijkant of in de tegenaanval. Aan Sergiño Dest en zijn medespelers de zware taak om de international te neutraliseren.

Op het middenveld ontbreekt N’Golo Kanté. De Fransman kwakkelt dit seizoen met blessures en is niet mee naar Amsterdam. Zonder de Fransman op het middenveld opteert Lampard voor een drietal dat veel voetbal herbergt. De kans bestaat dat Jorginho de enige spil (nummer zes) is en geflankeerd wordt door Mason Mount (ex-Vitesse) en Mateo Kovacic, een dribbelaar die in de opbouw de verdediging aan de aanval verbindt. Chelsea heeft veel voetballende kwaliteiten in de ploeg en een defensie met veel kracht, snelheid en kwaliteit.

Kansen voor Ajax in eigen spel en omschakeling

Dat het in negen Premier League-duels liefst veertien doelpunten heeft geïncasseerd laat zien dat de problemen van de Londenaren zich vooral tactisch afspelen. Lampard zet graag agressief druk naar voren, maar zodra de laatste lijn niet goed aansluit en de onderlinge afstanden te groot zijn, spelen teams die bovengemiddeld zijn aan de bal of goed in de omschakeling zijn hier zo doorheen. Kijk naar Lille – Chelsea, als de Fransen in het eerste halfuur weinig in te brengen hebben, maar uit een tegenaanval plots gevaarlijk worden. Chelsea staat met zeven man voor de bal, maar de laatste lijn is achterin blijven hangen. Hierdoor luidt Lille een tegenaanval in en raast het naar de overkant. De thuisploeg creëert een dot van een kans, die er gelukkig voor Chelsea (nog) niet ingaat.

Een soortgelijke situatie komt in de eerste thuiswedstrijd onder Lampard ook terug. Leicester City heeft in de eerste helft niets in te brengen, maar speelt in het tweede bedrijf een stuk beter. Het zet met meerdere spelers agressief druk, waardoor Kanté de bal verliest. De Chelsea-spelers die om de situatie heen staan hebben enkel oog voor de bal, stappen naar voren, waardoor James Maddison vrijkomt tussen de linies. De creatieveling wordt aangespeeld en bedient de aanval, met een reuzenkans tot gevolg.

Maddison vraagt de bal tussen de linies als de Chelsea-spelers enkel oog hebben voor de bal. Er is een zee van ruimte tussen de laatste lijn en het middenveld, iets wat Ajax in de thuiswedstrijd zomaar kan exploiteren.

Hoge druk en standaardsituaties

Chelsea is kwetsbaar in de omschakeling en wanneer het zelf agressief onder druk wordt gezet. Jorginho is goed aan de bal en Mount in de laatste fase, maar met name de laatste lijn gedijd niet supergoed onder hoge pressing. Tomori en Zouma hebben kwaliteiten aan de bal, maar zijn soms wat onrustig wanneer de druk hoger wordt. Hetzelfde geldt voor keeper Kepa, die weliswaar eerste keeper van Spanje is geworden, maar zo nu en dan onzeker oogt met de bal aan zijn voet.

Een ander element waar Ajax Chelsea pijn kan doen, is via standaardsituaties. Lille scoort tegen Chelsea de gelijkmaker via een indraaiende corner. Victor Osimhen staat in vogelvrije positie doordat de Londenaren in de zone blijven staan. Door een fraaie kopbal ligt de 1-1 in het net. Eenzelfde situatie komt terug tegen Leicester City, als Wilfred Ndidi boven iedereen uittorent en van dichtbij de bal kiezelhard tegen de touwen kopt: 1-1.

Ajax lijkt op het eerste gezicht een speelstijl te hanteren waarmee Chelsea het moeilijk kan krijgen, al geldt hetzelfde voor de Amsterdammers. Chelsea speelt met volle druk naar voren, een manier van spelen die Ajax doorgaans niet vaak treft in de Eredivisie noch Europa. Hierbij bezit de ploeg van Lampard veel fysiek en snelheid, aspecten waarin Ajax het waarschijnlijk aflegt. Chelsea valt graag met veel mensen en vol bravoure aan, iets waarmee Ajax zowel defensief als aanvallend rekening moet houden. Ajax geeft ongeveer in alle wedstrijden tot nog toe kansen weg en het is de verwachting dat ook Chelsea in Amsterdam mogelijkheden krijgt.

Als de Londenaren echter aanvallen, liggen er offensief kansen voor Ajax. De vleugelverdedigers van Chelsea doen vaak mee in de aanval (zie hieronder) en als Ajax in een vroeg stadium of juist de laatste fase de bal verovert, ligt er ruimte op de zijkanten om door te breken. De doorgaans vier overgebleven Chelsea-spelers moeten vanuit het midden ruimten compenseren, waardoor Ajax met een snelle tegenaanval gevaar kan stichten. Onder Erik ten Hag is de Eredivisie-kampioen in de counter verbeterd. Tegen Chelsea kan deze extra kwaliteit mooi tot wasdom komen.

Conclusie

Concluderend, krijgen de toeschouwers woensdag waarschijnlijk een open wedstrijd voorgeschoteld. Ajax wil in eigen huis op negen punten komen en Chelsea aan de zegekar rijgen, terwijl de Londenaren hopen een resultaat te behalen in de Johan Cruijff ArenA. Voorheen stonden de blauwhemden bekend om defensief en saai afbraakvoetbal, maar die tijd is voorbij. Met veel eigen jeugd en aanvallende intenties maken ze het veel tegenstanders moeilijk en ook Ajax moet op zijn hoede zijn voor met name de creatieve, snelle en productieve aanval.

De omslag die Chelsea heeft gemaakt is aantrekkelijk voor de neutrale kijker en iets waar Ajax hoop uit kan putten. Veel clean sheets zijn verleden tijd en in de transitie van verdediging naar aanval liggen kansen. Als Ajax haar eigen spel speelt en druk zet als vanouds, heeft Chelsea aan de Amsterdamse club een zware dobber. Trekt Ajax de lijn van RKC-uit door, dan moet het oppassen dat het niet in het Londense mes loopt.

Sjors van Veen (Twitter: @SjorsvVeen | e-mail: sjorsvanveen@live.nl)