Ajax moet donderdagavond in de Europa League een eerste stap zetten om het seizoen nog enigszins Europese glans te geven na de roemloze tocht door de Champions League. In de Johan Cruijff ArenA krijgt de ploeg van trainer John Heitinga met Union Berlin de stuntploeg van de Bundesliga op bezoek. Hoe moet Ajax zich tegen Union Berlin wapenen en wat kunnen de Amsterdammers van de Duitsers verwachten? Een tactische analyse en vooruitblik op het aanstaande Europese debuut van Heitinga.
Na een zeer ondermaatse Champions League-campagne, met de 1-6 thuisnederlaag tegen Napoli als absoluut dieptepunt, werd Ajax in de tussenronde van de Europa League aan Union Berlin gekoppeld. Tussen de laatste groepswedstrijd in de Champions League en de eerste Ajax-wedstrijd van dit seizoen in de Europa League is er veel veranderd in Amsterdam. Voormalig trainer Alfred Schreuder is vervangen door Heitinga en onder diens leiding is Ajax bezig aan een wederopstanding. De eerste vier duels onder Heitinga werden allemaal gewonnen, inclusief een knappe bekerzege op bezoek bij FC Twente. Heitinga heeft structuur, zelfvertrouwen en spelvreugde weten terug te brengen in de Ajax-selectie, maar het treffen met Union Berlin zal moeten aantonen hoeveel hier van over blijft tegen een Europese subtopper.
Want die status mogen we Union Berlin inmiddels wel toeschrijven. De Duitse stuntploeg promoveerde in 2019 voor het eerst in de roemrijke clubhistorie naar de Bundesliga en is hier sindsdien niet meer weg te denken. In het debuutseizoen op het hoogste Duitse voetbalniveau speelde Union Berlin zich naar een knappe elfde plaats en in de jaren die volgden werd een stijgende lijn ingezet. Union Berlin werd achtereenvolgens zevende en vijfde en is momenteel de nummer twee van Duitsland, kort achter topclub en normaliter alleenheerser Bayern München. Het is een prestatie van formaat die trainer Urs Fischer sinds 2018 bij Union Berlin levert. Een gedisciplineerde organisatie en razendsnel countervoetbal blijken de grote pijlers achter zijn succes.
Uitgangspunten
Union Berlin varieert tussen een 5-3-2 (verdedigend) en 3-1-4-2-formatie (aanvallend). De Berlijnse club speelt in een hechte en compacte organisatie en loert constant op momenten om in de omschakeling toe te kunnen slaan. Union Berlin heeft weinig balbezit en creëert niet eens zo veel kansen, maar het rendement van de Duitsers is des te indrukwekkender. Oud-Ajacied Sheraldo Becker is een sleutelspeler in het effectieve countervoetbal van de huidige nummer twee in de Bundesliga.
Opbouw
In de eerste fase van de spelopbouw van achteruit spelen de drie centrumverdedigers van Union Berlin laag op lijn. Met Danilho Doekhi, die afgelopen zomer overkwam van Vitesse, speelt er ook in de achterhoede een oud-Ajacied bij Union Berlin. Doekhi is de meest rechter verdediger en wordt doorgaans geflankeerd door de ervaren Robin Knoche en voormalig FC Porto- en SC Braga-verdediger Diogo Leite. Het doel van Union Berlin wordt verdedigd door achtvoudig Deens international Frederik Rønnow.
Rønnow probeert met zijn drie centrumverdedigers en een uitzakkende middenvelder kort voor de defensie wel op te bouwen, maar zodra een ploeg ietwat aanstalten maakt om hoog druk te zetten aarzelt de doelman niet om de bal snel lang te spelen. In dat geval wordt er direct gezocht naar de kopsterke spits Kevin Behrens, waarna Union Berlin hoger op het veld aan aanvallen probeert toe te komen. In de spelopbouw van achteruit wordt dus weinig risico genomen en gaat Union Berlin voor zekerheid. Dit is typerend voor het degelijke spel van de Duitsers.
Aanvalsspel
In aanvallend opzicht zijn bij Union Berlin veel ogen gericht op Becker. De oud-speler van Ajax, PEC Zwolle en ADO Den Haag streek in 2019 neer in Berlijn en maakte de imposante opmars van Union Berlin in de Bundesliga dus vanaf het eerste moment mee. De ontwikkeling van zijn club loopt redelijk synchroon met de persoonlijke ontwikkeling van Becker. De aanvaller veroverde geleidelijk een basisplaats en schroefde zijn rendement ieder seizoen wat op. Dit seizoen is Becker tot volledige ontplooiing gekomen en staat hij momenteel op acht goals en zeven assists in alle competities.
Het feit dat Becker - in Nederland toch vooral bekend als een degelijke Eredivisie-kracht - zich in de Bundesliga zo kan onderscheiden, heeft te maken met de manier waarop het spel van Union Berlin is ingericht. Naast Becker speelt een kopsterke spits en in aanvallend opzicht is alles er bij Union Berlin op gericht om via deze spits en direct spel de razendsnelle Becker achter de verdediging van de tegenstander te lanceren. Het is een succesvol en veelbeproefd recept en verderop in deze analyse zal nader worden toegelicht hoe Union Berlin Becker in zijn kracht krijgt.
Naast het diepsturen van de vliegensvlugge Becker zijn er nog twee andere aanvallende wapens waar Union Berlin regelmatig succesvol mee is. Eén daarvan is het geven van vroege voorzetten. De beide wingbacks slingeren de bal graag vanaf de zijlijn het strafschopgebied van de tegenstander in, waarna Union Berlin met twee aanvallers en meestal één à twee inkomende middenvelders goed bemand is. Dit lijkt een wat optimistisch spelprincipe, maar door de dynamiek van inlopende spelers blijken de vroege voorzetten regelmatig moeilijk te verdedigen. Als Union Berlin tot iets hoger op het veld door combineert, iets wat de ploeg over het algemeen niet heel veel doet, sluiten het middenveld en de achterhoede bovendien goed aan en bestormt Union Berlin het strafschopgebied met nog meer mensen. Dit zorgt in deze gevallen bijna altijd voor dreigende situaties.
Daarnaast is Union Berlin vaak succesvol met standaardsituaties. De aanstaande Ajax-opponent heeft meerdere goede koppers, waaronder oud-Ajacied Doekhi. De verdediger was dit seizoen tot dusver al viermaal trefzeker. Niet alleen uit hoekschoppen en indraaiende vrije trappen kunnen de gevaarlijke koppers van Union Berlin in stelling worden gebracht, maar ook uit verre inworpen is het elftal van Fischer regelmatig dreigend. In deze situaties wordt vaak spits Behrens gezocht, die de bal vervolgens koppend klaarlegt voor een teamgenoot. Dit is een kracht waar Ajax, dat dit seizoen uiterst kwetsbaar is bij hoge voorzetten, tegen Union Berlin zeer waakzaam voor zal moeten zijn.
Omschakeling
Zoals beschreven is de omschakeling na balwinst het grootste wapen van Union Berlin. De ploeg van Fischer stelt zich zonder bal compact en gedisciplineerd op en loert op momenten om in de counter toe te kunnen slaan. De onderstaande situatie maakt duidelijk hoe Union Berlin dit voor elkaar krijgt.
Om Ajax beter te kunnen wapenen tegen de snelle counters van Union Berlin ligt het voor de hand dat Heitinga donderdag zal kiezen voor Calvin Bassey in het hart van de defensie. Buiten dat Bassey met zijn pure snelheid veel kan compenseren, maakt het opstellen van de Nigeriaans international het ook mogelijk om Edson Álvarez weer naar het middenveld door te schuiven. Met Álvarez als controleur en Bassey als centrumverdediger bouwt Ajax meer controle in en zal het minder kwetsbaar zijn tegen de gevaarlijke counters van Union Berlin.
In de omschakeling na balverlies is Union Berlin doorgaans minstens zo snel. In rap tempo wordt de as van het veld dicht gemaakt en schakelen de Union Berlin-spelers fanatiek om hun verdedigende stellingen in te nemen. Mocht er voor een tegenstander onverhoopt toch ruimte ontstaan om door het midden te voetballen, dan aarzelen de spelers van Union Berlin niet om een dreigende tegenaanval te onderbreken met een zakelijke overtreding. Met name reserveaanvoerder Rani Khedira, de jongere broer van voormalig Real Madrid- en Juventus-middenvelder Sami, herkent dit gevaar tijdig.
Drukzetten
Ajax kan donderdagavond in eerste instantie hoge druk verwachten op de opbouw van achteruit. Bij een doeltrap van de tegenstander zet Union Berlin met de twee spitsen Becker en Behrens het verdedigende centrum van de tegenpartij vast, terwijl de Duitse wingbacks donderdag zullen doordekken op de backs van Ajax. Zoals de laatste weken gebruikelijk is onder Heitinga zal Ajax er waarschijnlijk voor kiezen om de backs weer laag op het veld te positioneren. In deze situatie laat Union Berlin zich, net zoals in onderstaand voorbeeld tegen RB Leipzig, niet uit de organisatie verleiden. De Duitsers dekken met hun wingbacks pas door op de backs van een tegenstander als de bal richting deze speler onderweg is.
Ook vanuit het middenveld wordt er in deze situatie hoog en één op één doorgedekt. Dit is dan ook wat Ajax donderdagavond in de Johan Cruijff ArenA eveneens van Union Berlin kan verwachten. Vanuit deze organisatie loert Union Berlin op momenten waarop Ajacieden in lastige situaties zullen worden aangespeeld, om vervolgens met felle druk de bal proberen te winnen.
Als Ajax in staat is om onder deze eerste druk uit te spelen, zal Union Berlin terugplooien en een beduidend meer verdedigende stelling innemen. In dat geval zakken de aanvallers in tot rond de middenlijn en worden de ruimtes tussen de linies ontzettend klein gemaakt. Zowel in uit- als thuiswedstrijden deinst Union Berlin er daarbij niet voor terug om zich (ver) op eigen helft in te laten zakken.
Verdedigende organisatie
Zodra Union Berlin serieus wordt teruggedrongen, is het uitgangspunt van de Duitse stuntploeg om compact en gedisciplineerd in te zakken. Het komt daarbij meer dan eens voor dat alle verdedigers en middenvelders rond het eigen strafschopgebied komen te spelen en slechts de twee aanvallers zich nog iets hoger op het veld positioneren.
Waar Ajax altijd vanuit balbezit wil domineren, laat dit spelprincipe Union Berlin volledig koud. De Duitsers hebben bijna in iedere wedstrijd minder balbezit dan hun tegenstander en schamen zich hier allesbehalve voor. Union Berlin hoeft de bal helemaal niet hebben en vertrouwt op de paar omschakelmomenten die het iedere wedstrijd krijgt. Het blijkt een effectieve en succesvolle tactiek. In de Bundesliga heeft Union Berlin na Bayern München tot dusver de minste tegendoelpunten gekregen en de belangrijkste reden daarvan is de behouden en goed georganiseerde manier van verdedigen.
Als de tegenstander de bal heeft worden de ruimtes tussen de linies voortdurend tot het minimum beperkt en kantelen de spelers van Union Berlin geduldig en gedisciplineerd mee met de bal. Een hoog baltempo, veel dynamiek en individuele bevliegingen zullen Ajax donderdag moeten helpen om de code van deze compacte defensie te kraken.
Vermoedelijke opstelling Union Berlin:
Rønnow; Doekhi, Knoche, Leite; Khedira; Trimmel, Laïdouni, Haberer, Gießelmann; Behrens, Becker.
Conclusie
Met Union Berlin treft Ajax een ware stuntploeg. De Duitsers spelen pas sinds 2019 in de Bundesliga, maar nestelen zich middels compact verdedigen en dreigende counters inmiddels in de top van de Duitse competitie. Ajax zal waakzaam moeten zijn voor de bevliegingen in de omschakeling, zoals ook de snelle voorzetten en dreigende standaardsituaties tot gevaar voor het Amsterdamse doel kunnen leiden. Om al dit gevaar te beteugelen ligt het voor de hand dat Bassey tegen Union Berlin aan de aftrap zal verschijnen.
Aan de andere kant is Ajax gebaat bij veel bewegende mensen zonder bal en zal de compacte verdedigende organisatie alleen middels snel combinatiespel of individuele acties opengebroken kunnen worden. Na een goed begin onder Heitinga wordt het interessant om te zien of Ajax zich na de dolende fase onder Schreuder al dusdanig heeft opgericht dat het een in verdedigend opzicht Europese topploeg kan verslaan. Want hoewel Union Berlin het in aanvallende zin vooral van counters moet hebben, staat de defensie van de Duitsers als een huis. De krachtmeting met Union Berlin wordt voor het Ajax van Heitinga dan ook met afstand de zwaarste test tot dusver.
Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)
Als je verantwoord speelt, houd je het leuk. Wat kost gokken jou? Stop op tijd, 18+!
Hoofdnieuws
Plaats reactie