Dinsdagavond treft Ajax in een uitverkochte Johan Cruijff ArenA Borussia Dortmund. Na overtuigende winstpartijen tegen Sporting Portugal en Besiktas kan het treffen met Borussia Dortmund worden beschouwd als de eerste échte test en een serieuze graadmeter om te zien waar Ajax nu staat. Wat kan de ploeg van trainer Erik ten Hag verwachten van Borussia Dortmund?

Sinds dit seizoen zwaait Marco Rose de scepter bij de Duitse topclub. Rose kwam deze zomer over van Borussia Mönchengladbach en kent tot dusver een trainerscarrière waarin hij zich geleidelijk aan omhoog werkt. Als jeugdtrainer van Red Bull Salzburg lukte het Rose in 2017 om de prestigieuze Youth League te winnen, waarna hij hoofdtrainer werd van de Oostenrijkse topclub.

Rose won twee landstitels en leidde Red Bull Salzburg in 2018 naar de halve finale van de Europa League. Fraaie prestaties, die hem een mooie stap naar Borussia Mönchengladbach opleverden. Met verzorgd voetbal en relatief goede (Europese) prestaties dwong Rose bij die club een overgang naar Borussia Dortmund af, alwaar hij sinds deze zomer het genoegen heeft om te werken met sterspeler Erling Haaland, gevestigde namen als Marco Reus en Mats Hummels en talentvolle jongelingen als Jude Bellingham, Donyell Malen en de piepjonge spits Youssoufa Moukoko. Hoe laat Rose deze spelers opereren?

Uitgangspunten

Borussia Dortmund speelt in een dynamisch 4-2-3-1-systeem, dat in grote gedeeltes van wedstrijd eigenlijk meer wegheeft van een 4-4-2-formatie met een ruit op het middenveld. De Duitse club heeft voetballende intenties en tracht van achteruit het spel te maken. Daarnaast beschikt Borussia Dortmund over ontzettend veel snelheid voorin en is het fel op de momenten dat het de bal niet heeft. Op deze momenten geeft Borussia Dortmund regelmatig (te) veel ruimte weg, iets wat het hoge aantal tegentreffers (14) in de Bundesliga tot dusver verklaart.

Opbouw

In de eerste fase van de opbouw positioneren de centrumverdedigers van Borussia Dortmund zich laag op het veld. De backs spelen juist iets hoger en plakken tegen de zijlijn aan om het veld zo breed mogelijk te benutten. Een controlerende middenvelder zakt uit tot kort voor de verdediging en de overige middenvelders proberen in beweging tussen de linies vrij te komen. Vaak worden deze vrije mensen bereikt via tussenkomst van één van de backs, maar ook met regelmaat slaagt een centrumverdediger (voornamelijk Hummels) erin om de vrije man op het middenveld te bereiken met een strakke pass door de as.

Tegenover deze vorm van opbouwen zal Ajax natuurlijk op hoge wijze druk gaan zetten. Cruciaal hierbij wordt de afstemming tussen de aanvallers en de overige Ajacieden. Als deze goed is en de back van Ajax bijvoorbeeld op het juiste moment doordekt op de back van Borussia Dortmund wanneer deze wordt vrijgelaten door een drukzettende Ajacied, zal Borussia Dortmund er problemen mee hebben om op te bouwen. Op het moment dat de juiste afstemming bij Ajax echter ontbreekt, heeft de ploeg van Rose het voetballende vermogen om dit direct bloot te leggen en als een warm mes door de boter heen te snijden.

Aanvalsspel

Het aanvalsspel na de eerste fase van de opbouw van Borussia Dortmund speelt zich vaak af op een hoog tempo en met veel dynamiek. Met hoog spelende backs en veel bewegende mensen in de as probeert Dortmund op combinerende wijze tot kansen te komen. Sleutelspelers hierbij zijn in eerste instantie controleur Mahmoud Dahoud en linksback Raphaël Guerreiro, creatieve voetballers die met hun passing en overzicht vrije teamgenoten weten te bereiken. In het vervolgstation zijn aanvallend ingestelde krachten als Reus, Julian Brandt, Bellingham en Thorgan Hazard heel belangrijk in de aanvoer richting sterspeler Haaland en zijn even dienstbare als bruikbare compagnon Malen.

De aanvallende veldbezetting van Borussia Dortmund (natuurlijk spelend in het geel-zwart) in een beeld gevangen. De backs en één van de buitenste middenvelders houden het veld breed, de spitsen staan hoog tegen de laatste linie van de opponent en in de as van het veld zijn veel mensen in beweging om tussen de linies vrij te komen.

Over Haaland - op tijd fit voor het duel met Ajax - en Malen valt op te merken dat zij zich altijd zo hoog mogelijk op het veld positioneren en met loopacties in de diepte gevaarlijk trachten te worden achter de laatste linie van een tegenstander. Met de gigantische snelheid die zowel Haaland als Malen bezitten zorgt dit tegen elke tegenstander voor dreiging. Ajax beschikt met Jurriën Timber centraal achterin ook over de nodige snelheid, maar belangrijker en beter zou het zijn als de Amsterdammers er in een eerder stadium al in slagen om het aanvallende combinatiespel van Borussia Dortmund te smoren en de dieptepass richting de razendsnelle Haaland en Malen onschadelijk te maken.

Omschakeling

Onder succestrainer Jürgen Klopp groeide Borussia Dortmund aan het begin van vorig decennium uit tot de koning van de omschakeling. Zowel na balverlies als na balwinst behoorde Borussia Dortmund organisatorisch tot de absolute wereldtop en was de ploeg een voorbeeld voor veel trainers en clubs. Ook heden ten dage is de omschakeling nog altijd een grote kwaliteit van Borussia Dortmund, al hebben Die Schwarzgelben wel iets aan kwaliteit moeten inboeten.

Na balwinst wordt er nog altijd snel diepgang gezocht en is Borussia Dortmund met zijn snelle aanvallers in staat om direct gevaarlijk te worden, maar na balverlies is de organisatie de afgelopen jaren en ook dit seizoen kwetsbaarder. Nog altijd heeft Borussia Dortmund de intentie om direct na balverlies de bal terug te veroveren. Met veel intensiteit zetten de dichtstbijzijnde spelers direct druk op de bal na balverlies.

Na balverlies hoog op het veld volgt er een felle omschakeling met intensieve druk van de dichtstbijzijnde spelers. In de bovenstaande situatie verovert rechtsback Thomas Meunier uiteindelijk de bal.

Echter schort het bij het huidige Borussia Dortmund regelmatig aan de restverdediging die na het aanvalsspel lang niet altijd op orde is. De backs staan in het aanvalsspel bijvoorbeeld erg hoog en zijn zodoende nooit op tijd terug, terwijl ook het middenveld na balverlies nog weleens open kan liggen bij Borussia Dortmund. Het beste voorbeeld daarvan is de counter waaruit Bayer Leverkusen, de ploeg die momenteel minder verliespunten dan Borussia Dortmund heeft, enkele weken geleden scoorde tegen BVB.

Drukzetten

Ook vanuit een overzichtelijkere en minder chaotische spelsituatie vertoont de Borussia Dortmund-organisatie scheuren. In het drukzetten op de opbouw van een tegenstander schort het bijvoorbeeld soms aan onderlinge afstemming. Met twee spitsen zet Borussia Dortmund de twee centrumverdedigers van de tegenstander vast en wordt de passlijn naar de as van het veld gesloten gehouden. Zodoende dwingt Borussia Dortmund een opponent om via de backs op te bouwen. Op het moment dat de bal naar de back onderweg is, dekt een speler van Borussia Dortmund door vanuit het middenveld.

Dit is een logische structuur, maar een combinatie van de soms te grote afstanden die de drukzettende spelers moeten overbruggen en een te late reactie van hun teamgenoten (die door moeten dekken om gaten op het middenveld en tussen de linies te voorkomen) zorgt ervoor dat Borussia Dortmund regelmatig grote verdedigende problemen heeft nadat het zelf hoog op het veld de bal probeert te veroveren. Voor Ajax lijkt hier met Noussair Mazraoui en Daley Blind op de backposities wat te halen. Het duo is zeer behendig aan de bal en behoort in dit opzicht waarschijnlijk tot de absolute wereldtop van alle vleugelverdedigers. Mazraoui en Blind schrikken er niet van als zij onder druk worden gezet en zijn in deze situaties bij uitstek in staat om de juiste voetballende oplossing te vinden.

Verdedigende organisatie

Als het hoge drukzetten geen balwinst oplevert, of Borussia Dortmund er direct na balverlies niet in slaagt om de bal terug te veroveren, valt de ploeg terug in een iets compactere stelling. Hierbij tracht Borussia Dortmund weinig ruimte in de as van het veld weg te geven en proberen de Duitsers toe te slaan op het moment dat een tegenstander de bal naar de zijkant van het veld verplaatst. Ajax zal in deze situatie op de flank snel moeten handelen en verder met veel dynamiek in de as van het veld toch voor vrije mensen tussen de linies moeten zorgen.

Vermoedelijke opstelling:

Kobel; Meunier, Akanji, Hummels, Schulz; Brandt, Can, Bellingham, Reus; Haaland, Malen.

Conclusie

Alles beschouwend kan worden geconcludeerd dat Borussia Dortmund in aanvallend opzicht een geoliede machine is, maar ook een ploeg is die in de verdedigende organisatie de nodige haarscheuren vertoont. Het verklaart de huidige derde plek op de Bundesliga-ranglijst, alsmede het relatief hoge aantal doelpunten voor (22) en het relatief hoge aantal tegentreffers (14).

Afhankelijk van welke momenteel nog fysiek kwakkelende Borussia Dortmund-spelers het treffen met Ajax halen en de verdedigende uitvoering van de Amsterdammers, moet het mogelijk zijn om dinsdagavond een goed resultaat neer te zetten tegen de Duitse topclub. Ajax heeft de aanvallende kwaliteiten om Dortmund pijn te doen, terwijl de ploeg van Ten Hag dit seizoen juist ook uitblinkt in defensieve stabiliteit. Op dat laatste vlak vormt het aanvallende zeer dreigende Borussia Dortmund een mooie test om te zien waar Ajax na tweeënhalve maand in het nieuwe seizoen nu écht staat.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)