In de 120 jaar dat Ajax bestaat hebben tal van unieke spelers hun stempel gedrukt op de club. Maar niemand was zo uniek als Jan de Natris, een onnavolgbare buitenspeler die begin vorige eeuw furore maakte bij de toen nog jonge club.

Jan, of 'Jen' zoals hij in plat-Amsterdams ook genoemd werd, was een brutale aap. Vanaf het moment dat hij in 1914 als negentienjarig schoffie bij de club kwam, klopte hij elke week aan bij het bestuur met de vraag of hij opgesteld stond voor de wedstrijd van zondag. Pas na drie jaar kwam het verlossende antwoord.

De Natris was een flegmatieke voetballer. Hij stal al snel de harten van het Ajax-publiek met zijn snelle rushes over de rechterflank. Hij was ook nog eens tweebenig en had een uitstekende voorzet. Kortom; alle ingrediënten om tot een absolute topvoetballer uit te groeien. De Amsterdammer was echter zo onberekenbaar als wat en zorgde regelmatig voor rumoer in een keurige vooroorlogse tijd. Was een pass van een medespeler op een centimeter na niet nauwkeurig genoeg, dan kon dat rekenen op een chagrijnige blik van De Natris.

De gemiste trein naar Tilburg

Ajax werd voor het eerst landskampioen in 1918 en De Natris had daar een groot aandeel in. Op de dag dat de Amsterdammers hun eerste landstitel konden behalen, miste De Natris echter de trein naar Tilburg. Zijn werkgever was niet blij en gaf hem een boete van, jawel, tien cent. Een jaar later ontbrak De Natris weer bij de kampioenswedstrijd. Deze keer was hij geschorst. Ook dat was Jan.

Het bovenstaande zegt veel over De Natris. Qua talent was hij de Johan Cruijff van zijn tijd, hij scoorde ook vijf goals in een voor die tijd respectabel aantal van 23 interlands, maar vaak ging het om randzaken. Zo pleitte hij al vroeg voor de invoering van betaald voetbal, iets wat tegen het zere been was van de conservatieve beleidsmakers in de Nederlandse voetballerij. Dat ideaal zorgde ervoor dat hij vlak voor de start van het nieuwe seizoen in 1925 naar Vitesse vertrok. Het gerucht ging dat hij bij de Arnhemmers betaald kreeg, maar dit werd nooit bewezen.

Nederlands Elftal

Ook bij het Nederlands Elftal zorgde De Natris geregeld voor trammelant. Bij zijn debuut in 1920 tegen Denemarken scoorde hij weliswaar, maar op de Olympische Spelen in Antwerpen later dat jaar kwam hij weer in opspraak. De toen 25-jarige aanvaller deed mee in alle wedstrijden, maar ontbrak in de laatste match wegens een schorsing. Niet omdat hij een rode kaart kreeg in de wedstrijd daarvoor, kaarten bestonden toen nog niet, maar omdat hij zich misdroeg. De Oranje-spelers werden namelijk ondergebracht in woonboten en dat vond De Natris maar wat saai. Daags voor het laatste duel gooiden hij en een aantal medespelers uit verveling met jam ingesmeerde grammofoonplaten de rivier in en doken 's nachts de binnenstad in. De bond was not amused en schorste hem, waardoor hij de wedstrijd miste die Oranje het brons opleverde.

Maar toch hield het publiek van De Natris, zowel bij Ajax als bij het Nederlands Elftal. In 1929 sloot hij zijn profloopbaan af om daarna de vergetelheid in te raken. Tientallen jaren later dook zijn naam pas weer op, in 1953 om precies te zijn. Hij was toen adviseur van de Nederlandse Beroeps Voetbal Bond, een protestorganisatie die pleitte voor betaald voetbal omdat de KNVB dit niet wilde. Ook nu weer schopte De Natris tegen heilige huisjes, maar nu met succes. Een jaar later werd het betaalde voetbal namelijk ingevoerd. Zijn droom kwam in vervulling, veertig jaar na zijn komst bij Ajax. In 1972 overleed Jan de Natris op 76-jarige leeftijd.

De Natris zit op de foto bovenaan het artikel op de onderste rij als tweede van rechts. (foto: Nationaal Archief)