In de rubriek "Ajax' kweekvijver" zoomt Ajax Showtime ook dit seizoen weer elke week in op het paradepaardje van Ajax: de jeugdopleiding.

Nog maar twee jaar geleden opende ik het Kweekvijver-seizoen met de waarneming dat er op De Toekomst een omslag was gemaakt. De verschillende jeugdteams uit de bovenbouw volgden vanaf de start van het seizoen de visie van Peter Bosz, die uiteraard dichtbij de visie van Ajax zelf staat. Het was een welkome structuur na het vertrek van Wim Jonk. Dat de opleiding vandaag de dag in dienst staat van het eerste blijkt eens te meer nu er sinds dit seizoen volgens de visie van Erik ten Hag wordt gewerkt.

Ten Hag is een opvallend figuur, maar je kunt niet ontkennen dat hij verstand heeft van voetbal. Na een half jaartje uitproberen, kiest hij dit seizoen ogenschijnlijk voor een 4-2-2-2-formatie. De creatieve mensen staan centraal en krijgen vrijheden en door twee controleurs is er meer zekerheid in de restverdediging. Het gebrek aan vleugelspelers wordt opgevangen door opkomende backs, die de hele flank moeten bestrijken. Met één echte buitenspeler met diepgang is één flank bovendien altijd bezet. Of zoals Ten Hag het de laatste wedstrijden invulde: één van de creatieve tienen moet aan de zijkant opduiken.

Ajax O19 en O17 in 4-2-2-2

We moesten even met de ogen knipperen en ik heb er wat oefenwedstrijden mee gewacht, maar ook bij Ajax O19 en Ajax O17 wordt er gespeeld volgens de invulling van Ten Hag. Toeval? Nou, niet echt. John Heitinga probeerde het in het oefenduel met Internazionale (2-2) voor het eerst en greep er ook in de bekerwedstrijd tegen Sparta (3-1) op terug. Met Kenneth Taylor (foto) werd tweemaal een valse buitenspeler opgesteld die eigenlijk als tweede nummer tien diende. De back, in dit geval Liam van Gelderen, moest er overheen en op het middenveld stonden twee controleurs achter de pure tien Sontje Hansen.

Bij Ajax O17 gebeurde de laatste twee wedstrijden hetzelfde. Naci Unuvar vulde hier de rol van Hakim Ziyech in en dook op achter de spits, naast Max de Waal. Met Ian Beelen en Donny Warmerdam stonden er twee controleurs, die á la Frenkie de Jong om en om uitweken naar de zijkant om zo in balbezit te komen. Anass Salah-Eddine moest er overheen. Het leverde net als bij de O19 en het eerste elftal voetbal op in het centrum, want daar werden de creatieve mensen opgesteld. Het centrale duo achterin had veel opties om de bal kwijt te kunnen.

Wisselen tussen systemen

Het is een interessante start van het seizoen, want ik kan natuurlijk niet honderd procent hard maken dat Ten Hag zijn jeugdtrainers het één en ander heeft ingefluisterd. Maar het is wel mooi om te zien dat er á la Pep Guardiola één voetbalvisie lijkt te heersen, die ver wordt doorgetrokken. En zoals Ten Hag het betaamt: er kan makkelijk omgeschakeld worden naar 4-3-3 door een buitenspeler in de ploeg te brengen. Het gebeurde afgelopen weekend bij O19 in Tilburg, waar Heitinga kennelijk kansen zag in de ouderwetse Ajax-formatie, met Hansen en Sergino Dest nu echt vanaf de zijkanten. O17 schakelde zaterdag tegen FC Utrecht in het laatste half uur om naar 4-3-3 door Hossein Zamani te brengen voor controleur Beelen.

Het is het volgen waard de komende weken en voor de spelers zal het ook aanpassing vergen. Na het vertrek van Jonk, in het laatste jaar van Frank de Boer, was het doorgaans 4-3-3 met een tien, onder Bosz kwam hier een ogenschijnlijk verplichte 'zes' voor in de plaats met hoge druk en vorig seizoen zagen we eigenlijk voor het eerst een jaar waarin ieder elftal iets anders deed. De trainers leken meer vrijheden te hebben, maar of de spelers daar beter van werden, is de vraag die nog steeds open staat.

Jeugd aanpassen aan Ajax 1

Met het 4-2-2-2 worden spelers bovendien uitgedaagd. Zo blijkt dat Taylor het geweldig vindt om in een vrije rol van rechts te komen. Daar kan hij veel van leren, zo klinkt het. Dat is een perfecte mindset. Maar er zijn ook spelers die moeten aanpoten. Van Gelderen speelt al enkele weken als rechtsback en moet daar aanvallend veel bijdragen. Dat gaat na een onwennige start steeds beter. Salah-Eddine moest op zijn beurt een helft lang gecoacht worden door O17-coach Dave Vos. Hij moest dieper staan, bijna als linksbuiten. Dat is voor een linksback wel even iets anders. Ook twee controleurs naast elkaar levert andere afspraken op. Wie komt waar en wanneer? Eén moet altijd achter blijven als de backs hoog staan.

Kortom: het nieuwe jeugdseizoen is begonnen en het belooft een leerzaam en boeiend jaar te worden. Dat komt ook omdat Ajax O19 en O17 talentvolle ploegen zijn, waar het werken aan nieuwe principes, systemen en invullingen dus extra interessant is met het oog op de toekomst. Als het aan Ajax ligt, blijft de jeugd in grote getale doorstromen, dus moeten in deze elftallen de pareltjes voor de komende jaren rondlopen. Dat Ten Hag ogenschijnlijk zijn stempel drukt, is een prima gegeven, want anno 2018 is het weleens goed dat spelers leren om meer systemen dan alleen 4-3-3 met de punt naar voren of naar achteren te spelen. Door ze uit te dagen en al te laten ruiken aan de principes van het eerste elftal worden de eerste stapjes in de Johan Cruijff ArenA straks een stuk makkelijker. En mocht de opvolger van Ten Hag straks weer iets anders doen, dan hebben de talenten op De Toekomst deze ervaring maar mooi op zak.

Bram van der Ploeg (Twitter: @BvdPloegg | e-mail: B.vanderploeg@ajaxshowtime.com)

Lees meer Ajax' Kweekvijver:

Seizoen 1:
Alle 37 artikelen

Seizoen 2:
Alle 34 artikelen

Seizoen 3:
Alle 32 artikelen

Seizoen 4:
Alle 22 artikelen