In de rubriek "Ajax' kweekvijver" zoomt Ajax Showtime dit seizoen elke week in op het paradepaardje van Ajax: de jeugdopleiding.

Er werd mij afgelopen zaterdag na afloop van Ajax A2 - Heerenveen A1 (2-1) gevraagd naar de staat van de jeugdopleiding. Was het echt zo dat er zoveel is veranderd in slechts een paar maanden tijd of valt dat allemaal wel mee? Ik moet eerlijk toegeven dat ik het liefst stukjes schrijf over spelers die uitblinken, waarna ik het verwijt krijg een roze bril op te hebben. Die roze bril heb ik echter al wel even afgezet. De wedstrijden van A1 en B1 tegen PSV, FC Utrecht en Feyenoord gaven de heldere realiteit weer.

Zeg niet dat ik het maanden geleden al voorspelde na het vertrek van Wim Jonk. Zeg niet dat ik er niet al eerder over schreef. Zeg ook niet dat ik die lange ballen niet eerder vervloekte. De opleiding van Ajax is veranderd, daar kan helemaal niemand meer omheen. Bleef dat de eerste weken na de tumultueuze maanden november en december nog beperkt tot de achtergrond, inmiddels is het vertrek van tien jeugdtrainers en performance coaches voelbaar. Ik geef nog geen oordeel, ik benoem alleen even de feiten. Gery Vink noemde ze overigens ook in de nieuwe VI.

Het oordeel volgt nu, want natuurlijk heb ik als jeugd-watcher een mening over de gang van zaken. Laat ik vooropstellen dat ik respect heb voor de kalmte waarmee de overgebleven mensen op De Toekomst hun werk zijn blijven doen in een oorlogsgebied. Als je bij de supermarkt werkt en de bedrijfsleider wordt weggestuurd en acht vakkenvullers gaan mee, dan is het een prestatie dat je de winkel draaiende houdt met slechts twee of drie vervangers. Het is ook knap dat je de klanten (de fans) ogenschijnlijk tevreden houdt, want normaal gesproken waren die allang naar een andere winkel gegaan.

Waar het mij echter vooral om gaat is dat de producten die worden verkocht, in waarde dreigen te dalen. Ajax zal altijd fantastisch goede voetballers in de opleiding hebben en de doorstroom naar het eerste elftal zal niet snel stokken. De kwaliteit van die spelers zal in veel gevallen buiten kijf staan, maar hoe goed hadden ze kúnnen zijn? Het is een essentiële vraag in de huidige situatie. Worden spelers met de huidige aanpak beter of minder dan de afgelopen jaren? Kan Ajax de Europese subtop nog bestormen of wordt het niet beter dan dit?

Ik heb (nog) geen hard bewijs, maar ik neig toch naar antwoord B. Dat komt vooral omdat er in tegenstelling tot 2014 en 2015 geen visie is. Een handje van dit, een handje van dat en als sticker plakken we er nog steeds 'Plan Cruijff' op. Dat waren heel leuke beloftes, maar iedereen wist al en weet nu dat dat loze kreten waren. Plan Cruijff is opgeheven op het moment dat Jonk de oorlog verloor. Een paar elementen overnemen is geen Plan Cruijff meer. Zoals ik al schreef: dat was heel erg zonde, maar niet per se fataal als er duidelijke richtlijnen (eventueel aangepast) zouden blijven.

Dat is allerminst het geval. Terwijl ik zaterdagmiddag in het zonnetje aan het genieten was van Ajax B1, kreeg ik boze whats-appjes vanuit Amsterdam. Hoewel Ajax A1 nog wel op voorsprong kwam, was de uiteindelijke 1-2 nederlaag tegen PSV een verdiende uitslag. Verdiend, hoe pijnlijk is dat? De strekking van mijn collega's relaas: Na een uur spelen werd er een spits in gegooid, kwam er een blok van vijf man achterin te staan en was er geen middenveld meer over. Lange halen en hopen op de afvallende bal voor Abdelhak Nouri. PSV profiteerde dankbaar. Uit de berichten klonk boosheid, maar vooral teleurstelling.

Ik schrok er (opnieuw) een beetje van want ik had het eigenlijk prima naar mijn zin in Utrecht. Ajax B1 speelde tachtig minuten lang 4-3-3 met de punt naar achteren, het speelde geduldig en toen Utrecht was uitgejaagd, werd er drie keer gescoord: 1-3. Het was een nieuwe bevestiging van het feit dat de elftallen bij Ajax geen eenduidig plan meer hebben. De trainer lijkt te bepalen hoe er wordt gespeeld en op basis daarvan wordt wel of geen resultaat gehaald. Geen visie dus, alleen die van de trainer die op dat moment voor de groep staat. En die visie kan dan weer wekelijks verschillen.

Als je een half jaar geleden naar De Toekomst ging, zag je over de hele dag drie wedstrijden met een Ajax dat inwisselbaar was. Inwisselbaar in de zin dat er een duidelijke stempel stond op de tactiek en het spelsysteem. Met die wetenschap was het rouleren van trainers ook een toegevoegde waarde, omdat spelers en trainers dan meer geluiden horen. Ze werden breder gecoacht en begeleid, met in het achterhoofd één duidelijk idee. Nu dat overboord is gegooid en trainers mogen doen wat ze willen voor het resultaat, heerst bij mij de vraag of dat rouleren nog wel zo'n goede optie is? En gaan ze er überhaupt mee door?

Nogmaals: ik baal enorm van het vertrek van Jonk, maar op dit moment hoop ik vooral op een visie. Er moet weer een soort van plan komen waar trainers en spelers zich aan vast kunnen houden. Er moet eensgezindheid zijn. Het kan niet zo zijn dat een groep met precies dezelfde spelers onder trainer A presteert en onder trainer B niet en dat geldt voor zowel onder-, midden- als bovenbouw. Ga op een gemiddelde zaterdag bij C2, C1, B2 en B1 kijken en je ziet vier volledig verschillende soorten voetbal. Is het toeval dat de jeugdelftallen voor de winterstop allemaal in de top-3 stonden en nu regelmatig middenmoters zijn? Is het toeval dat veel topspelers allemaal tegelijk de vorm niet hebben?

Bedenk daarom iets, doe iets. Als je de lange bal wil invoeren en opportunistischer wil spelen? Liever niet, maar kom er dan in ieder geval voor uit. Nu wordt er alleen geschermd met het feit dat er minder mensen zijn en dat voetbal weer voorop staat. Jonk is inmiddels vijf maanden weg, dat is kostbare tijd voor de toptalenten in de opleiding. Maak daarom duidelijk wat je wil, zodat Ajax (in welke richting dan ook) in ieder geval weer vooruit kan. Bied houvast en plak er een eigen naam op.

Doe je dat niet en wil je als club meer naar een resultaatgericht systeem, afgestemd op de spelers die je hebt, gooi dan alsjeblieft het rouleringssysteem overboord. Rouleren is zinloos zonder visie, dus bepaal een visie of iets wat daar op lijkt. Of zet anders een vaste trainer voor de groep en speel allemaal zoals je zelf wilt, dan weten spelers in ieder geval waar ze aan toe zijn. Nog meer dan achterstallig contract-werk voor toptalenten is koers bepalen op dit moment het belangrijkste. PSV en Feyenoord die verdiend winnen op De Toekomst tegen een Ajax A1 en B1 in de best mogelijke formatie, dat willen we namelijk nooit meer zien.

Bram van der Ploeg (Twitter: @BvdPloegg | e-mail: B.vanderploeg@ajaxshowtime.com)

Lees meer Ajax' Kweekvijver:

Seizoen 2:

Deel 1: 'Heitinga had ook tegenslag'
Deel 2: Lekker blijven, Donyell
Deel 3: Nieuwe attractie 'Kiki'
Deel 4: 'Raiola is altijd op zoek'
Deel 5: De erfenis van Cerny & co
Deel 6: Hakjes van Antonucci
Deel 7: GASTCOLUMN, 'Hé, lelijkerd!'
Deel 8: GASTCOLUMN, Familia-Castillo thuis in B1
Deel 9: Jonk for president
Deel 10: Ajaxtalentje met uitzicht op De Kuip
Deel 11: Dolberg briljant en klungelig
Deel 12: 'Oordelen over opleiding te vroeg'
Deel 13: 'Duitse schimmel!'
Deel 14: 'Ajax heeft Noa Lang'
Deel 15: Sierhuis meldt zich aan het front
Deel 16: Gevolgen niet te overzien
Deel 17: Eiting groeit razendsnel
Deel 18: Ajax speelt met vuur
Deel 19: Groeibriljant Dolberg beloond
Deel 20: De allerbeste elf van 2015
Deel 21: Bay en zijn Osteitis pubis
Deel 22: Keihard voor Kluivert en Lang
Deel 23: Kippenvel op de armen
Deel 24: Het grootste verlies na Jonk
Deel 25: 16 jaar en nu al steunpilaar
Deel 26: Lange bal doet zijn intrede...
Deel 27: Gewezen sterren plots terug
Deel 28: 'In A1 word je afgeslacht'
Deel 29: Ajax heeft z'n pitbull terug
Deel 30: Treurend richting de pub
Deel 31: 15-jarige absolute uitblinker

Seizoen 1:

Alle 37 artikelen