In de rubriek "Ajax' kweekvijver" zoomt Ajax Showtime dit seizoen elke week in op het paradepaardje van Ajax: de jeugdopleiding.

Ajax staat in de fik, nog meer dan vijf jaar geleden, toen Johan Cruijff met alle goede bedoelingen zijn revolutie ontketende. Ajax brandt omdat er in tegenstelling tot vijf jaar geleden nu mensen sneuvelen die Ajax verder hielpen. Ajax is doodziek omdat er in tegenstelling tot vijf jaar geleden na Johan Cruijff geen nieuw tijdperk meer is. Ajax is overgeleverd aan mensen die al jaren bewijzen het niet te kunnen en niet te snappen. De gevolgen daarvan zijn veel groter dan iedereen denkt.

Het is het best uit te leggen door simpelweg de publieke opinie te benoemen. Op de dag dat het bericht over het ontslag van Wim Jonk naar buiten kwam, reageerden velen niet eens verbaasd. Het was volgens hen een logisch gevolg van Jonks koppige gedrag, "Dan had hij maar aan moeten schuiven". Een dag later sloeg die publieke opinie volledig om. Jonk deed een (heel klein) boekje open over wat er eigenlijk gaande is bij Ajax. Hij vertelde waarom hij deed wat hij deed en plots verschenen er louter steunbetuigingen. Mensen kwamen opeens in opstand. Het is dat de supporters opriepen om het niet te doen, anders was het een stuk drukker geweest bij de ArenA. Denk ik.

De omslag bij het publiek bewijst dat fans simpelweg niet weten/wisten wat er allemaal aan de hand is. Van buitenaf communiceert Ajax het als een verschil van mening en dus nemen mensen dat logischerwijs aan. Dat Ajax de opkomende en dreigende kritiek handig in de kiem smoorde tijden de aandeelhoudersvergadering, beschreef Sjoerd Valkering hier al. Van borstklopperij om een transfer die aan anderen moeten worden toegeschreven tot een vroegtijdig vertrek bij een cruciale vergadering om doodleuk een oefenpotje in Engeland te gaan spelen. Voor kritiek is gewoon even geen plek, de mensen aan de top zijn bijna geslaagd in hun missie en dus gaan ze over lijken. Met Johan Cruijff en eventueel Wim Jonk zijn de grootste slachtoffers een feit.

Het (mogelijke) vertrek van het tweetal is de doodsteek voor Plan Cruijff, ondanks de uitgesproken goede bedoelingen van de directie, rvc en bestuursraad dat dit niet zo is. Waarom? Omdat de pleuris uitbreekt, zodra Jonk de arbitragezaak verliest. De Toekomst was de afgelopen maanden voor het eerst sinds zo'n twintig jaar een omgeving van rust en professionaliteit. Ouders stuurden hun kinderen naar Ajax vanwege Plan Cruijff, iedereen liep met de borst vooruit vanwege de enorme vooruitgang. Analisten op honderd kilometer afstand kunnen met hun gezicht op tv stellen van niet, maar Ajax werd in twee jaar tijd weer voorloper op het gebied van jeugd.

Dat valt allemaal in elkaar als gebeurt wat dreigt te gebeuren, de gevolgen zijn niet te overzien. Jonk en Ruben Jongkind zijn de publiekelijke slachtoffers, maar ook trainers en personeel zouden weleens massaal kunnen vertrekken. Mensen zijn aangenomen om Plan Cruijff uit te voeren en zijn daar dankzij de goede prestaties in gaan geloven. Als dat wegvalt, ga je weg, zo simpel is het. Helemaal als de grote baas is weggewerkt uit de top. Met de kennis en enorme bagage die werknemers hebben opgedaan dankzij Jonk zullen bedrijven/clubs vast en zeker in de rij staan. Die enorme knowhow over Plan Cruijff zal vanaf dan juist ontbreken bij Ajax. Veel succes in dat geval met het uitvoeren van dat Plan...

Maar de gevolgen zijn groter, zoals Jonk al stelde tegenover de AFCA Supportersclub en zoals Catenaccio al schreef in een analyse. De belangrijkste pijler (de jeugd heeft de toekomst) kan de prullenbak in. Ajax 1 zal leidend worden, zo willen Marc Overmars en Dennis Bergkamp het al jaren. Dat betekent dat de jeugd allereerst niets meer te vertellen heeft, het betekent ook dat werken volgens een vast stramien en vast systeem overboord wordt gegooid. Ajax werkt dan niet meer aan de toekomst volgens één visie, de visie zal simpelweg afhankelijk worden van de hoofdtrainer die op dat moment aan het roer staat. De basis-onderdelen zullen vast en zeker behouden blijven, maar het 'hak-op-de-tak-principe' is dan helemaal terug. Lange halen-snel thuis met een echte nummer tien onder de ene trainer, twee jaar later gevolgd door 4-3-3 met een controleur en hoog staande backs met een andere trainer. De jeugd moet mee en wordt dan doodgegooid met nieuwe informatie als ze eenmaal de cruciale leeftijd van zestien jaar hebben bereikt.

En dus is de derde, logische reactie van boze ouders dat kinderen zullen vertrekken. Zij die kwamen voor Plan Cruijff, weigeren mee te doen aan een 'we zien wel-beleid'. Tientallen ouders reageerden tegenover mij ontsteld. Niet eens zozeer vanwege het aangekondigde ontslag van Jonk, meer om het feit dat de basis waarop de spelers kunnen rekenen fragiel wordt. Ajax zal altijd een club blijven met exceptionele talenten, maar ze zullen net als vroeger in fases komen en niet in een constante stroom worden 'gemaakt'. Dat kan overigens ook niet volgens analisten, Jonk, jeugdtrainers en ouders weten wel beter.

En dus heeft de directie, raad van commissarissen en bestuursraad zijn zin. Geen kritiek meer op het eerste 'omdat de jeugd zo goed voetbalt'. Je werkt gewoon de stoorzender eruit en zorgt er dan voor dat de jeugd gewoon hetzelfde gaat spelen. De hoofdverantwoordelijken hebben vast en zeker een hart voor de club, maar binding met Plan Cruijff hebben ze nooit gehad. Niet zo gek als je bedenkt dat Edwin van der Sar het Plan een half jaar geleden voor het eerst las. Niet zo gek als je kijkt naar de trainingsaanpak bij het eerste, waar dagelijks anderhalf uur getraind wordt om daarna lekker huiswaarts te keren. Om vervolgens tijdens een trainingskamp in Qatar iedere speler fysiek uit te putten en kapot te maken. Alles wat Plan Cruijff niet is. Dat sluit dan weer naadloos aan bij Jong Ajax, waar juist constant belachelijk hard getraind wordt.

Er is geen visie bij het eerste, zoals collega Sam van Raalte al schreef, en straks ook niet meer bij de jeugd. Iedereen tuint erin en dat is een groot gelag. Kennen jullie de tijd nog van voor Plan Cruijff en Frank de Boer? Iedere twee jaar een andere trainer met een ander idee, andere mensen aan de top en eigen lievelingetjes die gehaald dienden te worden. We zijn terug bij af en dat is vooral voor de jeugdopleiding een dramatisch scenario. Tussen hoop en vrees kijken trainers, spelers en ouders naar de arbitragezaak en de ledenraadsvergadering op 17 december. Het is de enige houvast voordat de club in het diepe wordt gegooid en een oplossing, in tegenstelling tot vijf jaar geleden, verder weg is dan ooit.

Door Bram van der Ploeg (Twitter: @BvdPloegg | e-mail: B.vanderploeg@ajaxshowtime.com)

SALE: profiteer nu van 30% korting op het officiële Ajax thuis- en uittenue!

Lees meer Ajax' Kweekvijver:

Seizoen 2:

Deel 1: 'Heitinga had ook tegenslag'
Deel 2: Lekker blijven, Donyell
Deel 3: Nieuwe attractie 'Kiki'
Deel 4: 'Raiola is altijd op zoek'
Deel 5: De erfenis van Cerny & co
Deel 6: Hakjes van Antonucci
Deel 7: GASTCOLUMN, 'Hé, lelijkerd!'
Deel 8: GASTCOLUMN, Familia-Castillo thuis in B1
Deel 9: Jonk for president
Deel 10: Ajaxtalentje met uitzicht op De Kuip
Deel 11: Dolberg briljant en klungelig
Deel 12: 'Oordelen over opleiding te vroeg'
Deel 13: 'Duitse schimmel!'
Deel 14: 'Ajax heeft Noa Lang'
Deel 15: Sierhuis meldt zich aan het front

Seizoen 1:

Alle 37 artikelen