Dinsdagavond gaat Ajax in Denemarken op bezoek bij FC Midtjylland. De Amsterdammers zullen de derde groepswedstrijd in de Champions League moeten winnen om in de race te blijven voor overwintering in het miljardenbal. In deze tactische analyse aandacht voor opponent FC Midtjylland, dat de laatste jaren op hypermoderne wijze bezig is aan een imponerende opmars.

FC Midtjylland - de club waar oud-Ajacied Viktor Fischer tussen 2009 en 2011 in de jeugdopleiding speelde, Rasmus Kristensen in 2016 vanuit de jeugdopleiding doorbrak in het eerste elftal en Rafael van der Vaart van 2016 tot 2018 onder contract stond - is een relatief jonge club. In 1999 ontstond FC Midtjylland na een fusie tussen Ikast FS en Herning Fremad. Een jaar later promoveerde FC Midtjylland naar het hoogste voetbalniveau van Denemarken, waar het vervolgens uitgroeide tot een waardige subtopper. In de Superligaen werd het zelfs diverse keren tweede en derde, maar het echte succes ontstond pas in 2014, nadat Matthew Benham FC Midtjylland voor een kleine zeven miljoen euro overnam.

Benham, eveneens eigenaar van het in Engeland hard aan de weg timmerende Brentford FC, is een man die de principes uit de bekende Amerikaanse film Moneyball in de praktijk probeert te brengen. Aan hand van data en statistieken wil Benham de speelstijl van FC Midtjylland optimaliseren en perfectioneren en wordt er op de transfermarkt gezocht naar spelers met specifieke kwaliteiten die binnen de speelstijl van FC Midtjylland passen.

Bij elke wedstrijd die FC Midtjylland speelt zijn er meerdere data-analisten van de club in het stadion aanwezig. Er wordt tijdens wedstrijden onder meer gekeken naar het aantal passes in het laatste gedeelte van het veld, de gemiddelde positionering van elke individuele speler en de gemiddelde afstand van de doelpogingen. De prestaties van FC Midtjylland worden door de club gevangen in een innovatief Expected Points Per Game-systeem, iets waar FC Midtjylland meer waarde aan hecht dan de stand op de ranglijst. Eigenaar Benham gelooft namelijk dat goede resultaten door het optimaliseren van de speelstijl vanzelf zullen volgen. Het winnen van drie Deense landstitels en de Deense beker sinds de overname in 2014 tonen aan dat de filosofie van Benham inderdaad een succesvolle manier is om een club te besturen. Voor de overname won FC Midtjylland nog nooit een prijs op het hoogste niveau, maar sinds het intreden van Benham bereikte de club tweemaal de knock-outfase van de Europa League en werden er dus vier nationale prijzen veroverd.

Uitgangspunten

Onder de 43-jarige trainer Brian Priske, die na vele jaren als assistent-trainer werkzaam te zijn geweest in 2019 werd benoemd tot hoofdtrainer van FC Midtjylland, speelt de club in een 4-2-3-1-formatie. De uitgangspunten binnen deze formatie zijn offensief ingestelde backs, een sterk blok van twee controlerende middenvelders voor de verdediging en een beweeglijk trio onder een fysiek sterke spits, die op zijn beurt als aanspeelpunt moet fungeren.

De opbouw

De kracht van FC Midtjylland zit hem niet in de opbouw van achteruit. In Deense competitie probeert FC Midtjylland normaliter nog wel op te bouwen, maar afgelopen zaterdag ging dit bijvoorbeeld meerdere keren grandioos mis tegen FC Nordsjælland. FC Midtjylland verloor met 4-1 en opponent FC Nordsjælland had de uitslag nóg groter kunnen laten uitvallen door te profiteren van drie grote fouten in de opbouw, maar dit liet de in de afronding ietwat slordige tegenstander van FC Midtjylland afgelopen weekend na.

In de Champions League kiest FC Midtjylland er doorgaans sowieso niet echt voor om op te bouwen van achteruit. De doelman, verdedigers en middenvelders van de ploeg maken onder druk veel fouten en verkeerde keuzes, waardoor er in de Champions League bijna altijd wordt gekozen voor een directe lange bal in de richting van de sterke spits Sory Kaba.

Aanvalsspel

Na het spelen van de lange bal op Kaba probeert FC Midtjylland de creatieve en balvaardige spelers aan de bal te krijgen. Het gaat hierbij om het trio Anders Dreyer (ex-speler van sc Heerenveen), sterspeler en voormalig Ajax-target Pione Sisto en Awer Mabil. Dreyer en Mabil spelen respectievelijk vanaf de rechter- en linkerflank, terwijl Sisto in de rug van spits Kaba als aanvallende middenvelder fungeert. Het aanvalsspel van FC Midtjylland krijgt door dit trio vorm onder Kaba, die zelf pas tien doelpunten maakte in 44 wedstrijden voor FC Midtjylland.

Dreyer is een behendige dribbelaar die ervan houdt om vanaf de rechterflank naar binnen te trekken. Aan de andere kant doet de razendsnelle maar technisch minder begaafde Mabil graag hetzelfde. Aanvallende middenvelder Sisto speelt veelal rondom spits Kaba en heeft door zijn dynamiek een belangrijke rol in het combinatiespel op de helft van de tegenstander. Verder proberen Dreyer, Sisto en Mabil in de gaten te duiken die Kaba voor hen maakt, of zich aan te bieden tussen de linies. Wanneer dit gebeurt, zorgen backs Joel Andersson en Paulinho voor de benodigde breedte in het spel. Beide backs zijn offensief ingesteld en geven regelmatig een vroege voorzet vanaf de zijkant.

Met veel dynamiek, kracht en snelheid probeert FC Midtjylland tot kansen te komen. De Denen scoorden dit Champions League-seizoen nog niet, maar kregen tegen zowel Atalanta Bergamo als Liverpool wel diverse grote kansen. Vaak ontstonden deze kansen in de omschakeling, iets waar FC Midtjylland met voornamelijk de snelheid van Mabil, Sisto en Kaba gevaarlijk in kan zijn. Verder zorgde ook controlerende middenvelder Jens Cajuste met dribbels en goede passes voor gevaar. Hij en Sisto willen rondom het vijandelijke strafschopgebied vaak combinerend tot kansen komen. Wanneer dit niet mogelijk is, hanteert FC Midtjylland de vroege voorzet.

Inworpen als corners

Een ander wapen van FC Midtjylland zijn de verre inworpen, voornamelijk uitgevoerd door rechtsback Andersson. FC Midtjylland kreeg, toevallig evenals groepsgenoten Ajax en Liverpool, training van de Deense inworpcoach Thomas Grønnemark en geheel volgens de innovatieve filosofie van eigenaar Benham probeert Midtjylland inworpen uit te bouwen tot serieuze kansen. Inworpen op het laatste kwart van het speelveld worden door FC Midtjylland eigenlijk allemaal benaderd als corners. Net als bij hoekschoppen gaan bij de inworpen van Andersson beide centrumverdedigers van FC Midtjylland mee naar voren en staan de Denen met zo’n zes à zeven spelers in het strafschopgebied van de tegenstander.

Verdedigende organisatie

Tegen Ajax zal FC Midtjylland in het grootste gedeelte van de wedstrijd niet hoog druk zetten. De Denen kiezen tijdens een wedstrijd momenten uit waarop dit wel gebeurt en stappen hierbij dan door met middenvelder Sisto, één van de twee controlerende middenvelders en een centrale verdediger. In verreweg de meeste gevallen kiest FC Midtjylland echter voor een andere aanpak.

De Deense club houdt spits Kaba als enige speler voorin, terwijl de rest van het elftal zich terugtrekt op de eigen speelhelft. Kaba speelt net iets over de middenlijn, maar de rest van het team staat in de verdedigende organisatie dus op eigen helft. De 4-2-3-1-formatie wordt vervolgens in veel gevallen omgeturnd in een 4-5-1-formatie, waarbij buitenspelers Dreyer en Mabil zich laten inzakken en Sisto tussen of net iets voor de twee controlerende middenvelders komt te spelen. Vanuit deze verdedigende organisatie is het fysiek sterke FC Midtjylland vervolgens zeer fel in de onderlinge duels en geeft het op het eerste gezicht weinig ruimte weg.

Zowel Liverpool als Atalanta Bergamo toonden dit Champions League-seizoen echter al aan dat het ook tegen een compact gepositioneerd FC Midtjylland mogelijk is om tot kansen te komen. De onderlinge afstemming tussen de spelers van de Deense ploeg is niet altijd optimaal, waardoor tegenstanders van FC Midtjylland met dynamische aanvallers en middenvelders tussen de linies dikwijls spelers vrijgespeeld krijgen in kansrijke posities. Ajax zal tegen FC Midtjylland van achteruit aan de bal dan ook geduldig moeten zijn en moeten wachten tot de voorhoede spelers of middenvelders vrij weten te komen. Wanneer dit gebeurt, zou Ajax bij machte moeten zijn om middels snelle combinaties door de verdediging van FC Midtjylland heen te voetballen.

Conclusie

FC Midtjylland is ondanks de nederlagen tegen Atalanta Bergamo en Liverpool een niet te onderschatten tegenstander. De Denen zijn in aanvallend opzicht dreigend, niet in de laatste plaats door de individuele kwaliteiten van Sisto, Cajuste en Dreyer. Lager op het veld heeft FC Midtjylland duidelijk meer moeite om het spel te maken. Achterin maakt de Deense club onder druk van de tegenstander regelmatig fouten en hanteert het daarom normaliter al snel de lange bal.

In verdedigend opzicht probeert FC Midtjylland de boel op de eigen speelhelft compact en gesloten te houden, maar als Ajax aan de bal geduldig is en de bewegende spelers zonder bal tussen de linies veel in beweging zullen zijn, is het nog steeds mogelijk om op voetballende wijze tot kansen te komen tegen FC Midtjylland. Voor de Champions League-aspiraties van Ajax is het van cruciaal belang dat de Amsterdammers dinsdagavond met drie punten vertrekken uit Denemarken en zodoende aansluiting houden met Liverpool en Atalanta Bergamo. Tegen het innovatieve, maar te kloppen FC Midtjylland weten de mannen van trainer Erik ten Hag zodoende wat hen dinsdagavond te doen staat.

Vermoedelijke opstelling FC Midtjylland:

Andersen; Andersson, Sviatchenko, Scholz, Paulinho; Cajuste, Onyeka; Dreyer, Sisto, Mabil; Kaba.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)