Na de moeizame zege op het stroperige kunstgras van Sparta Rotterdam in de eerste speelronde ging het Ajax zondagmiddag in de Johan Cruijff ArenA een stuk gemakkelijker af tegen RKC Waalwijk. De Amsterdammers wonnen - zonder zich ogenschijnlijk enorm in te spannen - met 3-0 en maakte een veel betere beurt dan tijdens de seizoensouverture van een week eerder.

Na de goede en overtuigende oefencampagne ter voorbereiding op dit seizoen waren de verwachtingen hooggespannen toen Ajax vorig weekend op Het Kasteel tegen Sparta Rotterdam aan het nieuwe Eredivisie-seizoen begon. De rode kaart voor Nicolás Tagliafico gooide na een klein halfuur spelen natuurlijk roet in het eten, maar ook met de Argentijnse linksachter nog wel op het veld was het spel van Ajax lang niet zo sprankelend als tijdens de meeste oefenwedstrijden in de voorbereiding.

Door een dwarrelschot van Antony pakte Ajax desondanks de volle punten, maar overtuigen deed de ploeg van trainer Erik ten Hag in Rotterdam allerminst. Natuurlijk speelde Ajax ruim een uur in numerieke minderheid, maar dan nog was het veldspel van de Amsterdammers onder de maat. Het baltempo lag grote gedeeltes van de wedstrijd te laag en er werden - ook met elf man - nauwelijks noemenswaardige kansen gecreëerd. Tegen het duidelijk zwakkere RKC Waalwijk toonde Ajax gelukkig een ander gezicht en lieten de Ajacieden wel veel hoopgevende dingen zien.

Verschil met Sparta

Dat Ajax zondagmiddag tegen RKC Waalwijk zelf een stuk beter voor de dag kwam dan een week eerder tegen Sparta Rotterdam staat vast. Maar we zouden de tegenstander van vorig weekend daarbij tekortdoen als we hen niet wat credits zouden geven voor hun spel tijdens de eerste competitiewedstrijd. Het Sparta van trainer Henk Fraser trad aan in een zeer compact georganiseerde 4-4-2-formatie. Vanuit dit systeem gaf Sparta amper ruimte weg in de as van het veld en groeven de Rotterdammers zich ver in op de eigen speelhelft. Ajax kreeg in de eerste fase van de opbouw (bij centrumverdedigers Perr Schuurs en Daley Blind) ontzettend veel ruimte, maar de doorgaans goede passers in het hart van de verdediging konden de bal zelden bij een ploeggenoot in kansrijke positie kwijt. Slechts de backs Noussair Mazraoui en Tagliafico (later Sergiño Dest) waren telkens aanspeelbaar, maar zij konden de bal tegen Sparta op hun beurt vervolgens maar moeilijk kwijt bij teamgenoten die hoger op het veld gepositioneerd stonden.

Het contrast met de spelwijze van RKC Waalwijk is zondagmiddag groot. De bezoekers willen op momenten best wel hoog drukzetten op de Ajax-opbouw en spelen in tegenstelling tot Sparta dan ook vanuit een 4-3-3-formatie. RKC-trainer Fred Grim kreeg vorig seizoen al veel lof voor zijn voetballende spelopvatting en toonde in de Johan Cruijff ArenA aan hier ondanks de teleurstellende achttiende plaats van afgelopen seizoen niet graag van af te willen wijken. Met de drie aanvallers en de aanvallende middenvelder hoog op de speelhelft van Ajax werd de ploeg van Ten Hag meestal al vanaf de doeltrap van André Onana vastgezet. Onana kreeg vaak nog wel de ruimte om een centrale verdediger in te spelen, maar vervolgens stapte RKC Waalwijk door en werden de Ajax-verdedigers gedwongen tot snel handelen. Iets waar tegen Sparta Rotterdam de gehele wedstrijd eigenlijk amper noodzaak voor was.

Ajax-opbouw succesvol

Ondanks het hoge drukzetten van RKC Waalwijk kwam Ajax nauwelijks in de problemen in de eerste fase van de opbouw. Het fanatiek jagen van de bezoekers zorgde er wel voor dat Schuurs en Blind vaak niet in één keer het middenveld konden bereiken, maar wanneer Ajax de bal onder druk van drie à vier RKC-ers enkele keren achterin rondspeelde, ontstond er vervolgens meestal wel een mogelijkheid om het middenveld of een uitzakkende aanvaller te bereiken. Met het enkele keren achterin rondspelen werd RKC Waalwijk als het ware gelokt om nog hoger druk te zetten op Ajax, waardoor er problemen ontstonden in de organisatie van de bezoekers. De afstanden tussen de fanatiek drukzettende aanvallers en meest offensieve middenvelder van RKC Waalwijk ten opzichte van de rest van de ploeg werden in deze situatie meestal te groot, waardoor Schuurs en Blind (soms via backs Mazraoui of Martínez) alsnog spelers als Mohammed Kudus en Edson Álvarez konden bereiken. Dit tweetal was voortdurend in beweging en zorgde er door deze dynamiek voor dat één van de twee - in de meeste gevallen Kudus - aan de bal kon komen. Hierna lag er vervolgens ruimte om vlot combinerend tot een uitgespeelde Ajax-kans te komen.

Omschakeling leidt tot meeste kansen

Hoewel de bovenstaande opbouw-situatie bijna altijd goed werd uitgevoerd, kwam Ajax aanvankelijk niet middels goed combinatiespel van achteruit tot kansen. De centrale verdedigers bereikten de middenvelders of uitgezakte aanvallers wel, maar dikwijls was Ajax vervolgens slordig in de voortzetting. De bal werd dan rond de middenlijn verspeeld, waarna de Ajacieden in de meeste gevallen wel direct omschakelden en de bal weer terug veroverden. In het eerste gedeelte van de eerste helft zorgde dit ervoor dat het spel redelijk op en neer golfde op het middenveld. Maar zodra Ajax de bal dan weer terugveroverde, werden de Amsterdammers pas écht dreigend. De verdedigende organisatie van RKC Waalwijk was hiervoor dan namelijk gedeeltelijk uit elkaar gevallen, waardoor er voor Ajax veel meer ruimte ontstond om vooruit te voetballen. Met name Kudus en Dusan Tadić blonken in deze situaties uit met het versturen van enkele goede passes op diepgaande spelers als Antony, Zakaria Labyad en Quincy Promes.

De in de dertiende minuut afgekeurde treffer van Labyad demonstreert de bovenstaande situatie het beste. Blind probeert onder druk het middenveld te bereiken, maar ziet zijn pass onderschept worden. Ajax schakelt vervolgens snel en Martínez herovert rap de bal met een ogenschijnlijk goede tackle. De linksachter speelt Tadić in, die de bal vervolgens perfect achter de RKC-verdediging in de loop van Antony speelt. De Braziliaan legt de bal op maat af, waarna Labyad voor een leeg doel eenvoudig kan scoren. Het is een snelle uitbraak in de omschakeling die Ajax een treffer oplevert, ware het niet dat eerst de VAR en vervolgens scheidsrechter Bas Nijhuis een overtreding zien in de tackle van Martínez en het doelpunt van Labyad vervolgens afkeuren. Toch is deze situatie een mooi voorbeeld van de snelle omschakeling na balverlies, de bal vervolgens snel weer terugveroveren en tot slot tot een uitgespeelde kans komen doordat de RKC-verdediging uit positie staat.

Spel rondom vijandelijk strafschopgebied

Waar Ajax tegen RKC Waalwijk dus diverse keren slordig is in de tweede fase van de opbouw (op het middenveld), weten de Amsterdammers eenmaal rondom het vijandelijk doelgebied middels hoog baltempo meestal wel tot serieuze doelkansen te komen. Rondom het strafschopgebied van RKC Waalwijk gaat de bal goed rond en worden er vanaf het begin van de wedstrijd regelmatig goede kansen gecreëerd.

Alledrie de doelpunten tegen RKC Waalwijk komen voort uit zulke situaties. Bij 1-0 van Tadić komt de naar binnengekomen Mazraoui op het middenveld na een kaats van Kudus aan de bal en stuurt Antony de diepte in. De Braziliaan maakt snelhied, legt af op Labyad, die vervolgens Promes een grote kans biedt. De inzet van die laatstgenoemde wordt geblokt, maar Tadić slaat met een halve omhaal vervolgens wel toe en tekent voor de openingstreffer. Het is een mooi voorbeeld van het snelle combinatiespel rondom het strafschopgebied, ontstaan na een dieptebal achter de RKC Waalwijk-verdediging.

Ook de 2-0 van Labyad ontstaat na een goede combinatie rondom het RKC-doelgebied. De uitblinkende Kudus weet Mazraoui in de drukte te bereiken met een pass met zijn mindere rechterbeen, waarna Mazraoui de bal van Kudus in één keer voorgeeft en Labyad er met zijn schouder 2-0 van maakt. Na de rust zorgt een vlotte en goed ogende combinatie tussen Promes, Tadić en Martínez ervoor dat die laatstgenoemde de 3-0 kan binnenkoppen.

Wel mag Ajax verweten worden dat het de score niet veel verder uitbreidt na de rode kaart van Luuk Wouters. De ruimtes werden toen namelijk ontzettend groot, maar ondanks enkele serieuze mogelijkheden slaagt Ajax er - in de twintig minuten dat het met een man meer speelt - slechts eenmaal in om te scoren. Dit is te weinig tegen een gedoodverfde degradatiekandidaat als RKC Waalwijk.

Kudus en Labyad sterk, Promes anoniem

Naast de sterk spelende debutant Kudus wist in de spits ook Labyad zich te onderscheiden. De rechtspoot maakte een doelpunt en viel verder op met zijn gevoel voor positionering. Labyad voelt aan wanneer hij diepte moet maken of juist in de bal moet komen en handelt hier vervolgens ook naar. Daarnaast is Labyad snel genoeg om in de diepte gelanceerd te worden en fungeert hij als sterk aanspeelpunt in het combinatiespel van Ajax. De vraag is nog wel of Labyad dit in de spits ook tegen betere tegenstanders dan RKC Waalwijk kan laten zien.

Een minder prominente rol was er zondagmiddag voor Promes. De international, vorig seizoen vooral spelend vanaf de linkerflank, wordt door Ten Hag gezien als de gedroomde aanvallende middenvelder in de huidige Ajax-selectie. En hoewel Promes met zijn snelheid, diepgang en scorend vermogen ook kwaliteiten bezit om deze positie goed in te vullen, komt het er vooralsnog niet helemaal uit. Promes lijkt nog zoekende en vertolkte tegen RKC Waalwijk een vrij anonieme rol.

Conclusie

Hoewel de weerstand die RKC Waalwijk bood duidelijk een stuk minder was dan dat het compact verdedigende Sparta Rotterdam in de eerste speelronde op de mat legde, liet Ajax zondagmiddag tegen RKC Waalwijk in grote gedeeltes van de wedstrijd wel goede dingen zien. De ploeg van Ten Hag speelde goed onder de relatief hoge RKC-druk uit en was met flitsend combinatiespel rondom het strafschopgebied van Kostas Lamprou dreigend en in enkele gevallen ook doeltreffend. Wel werd de bal op het middenveld soms nog te gemakkelijk verspeeld, maar aan de hand van smaakmaker Kudus toonde Ajax tegen RKC Waalwijk voor het eerst dit Eredivisie-seizoen glimpen van de blakende vorm waarin tijdens de voorbereiding ploegen als Red Bull Salzburg, Hertha BSC en Eintracht Frankfurt werden verslagen.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)