Václav Cerny behoorde samen met Donny van de Beek en Abdelhak Nouri jarenlang tot de toptalenten in de Ajax-jeugdopleiding. Al op jonge leeftijd maakte hij de stap naar Ajax 1 en een absolute doorbraak leek een kwestie van tijd. Blessures en hijzelf zorgden echter voor stagnatie van zijn ontwikkeling, waardoor hij nu een stap terugzet, in de hoop er straks twee vooruit te zetten. ‘Als hij zijn topsportmindset hervindt, gaat hij mooie dingen laten zien.’

In het voorjaar van 2013 toont Cerny zich voor het eerst in het rood-witte Ajax-tricot. De Tsjech legt de interesse van onder meer Juventus en Bayern München naast zich neer, tekent een contract in Amsterdam en maakt als 15-jarige grote indruk op de Future Cup. Hij haalt met Ajax B1 de finale, waarna hij op zijn zestiende definitief overkomt van FK Pribram uit zijn vaderland. De daaropvolgende jaren groeit hij uit tot een van de toptalenten van Ajax. De technisch vaardige flankspeler vormt samen met Van de Beek en Nouri een plaag voor nationale en internationale defensies en een grote toekomst lijkt voor hem weggelegd.

‘Hij stond open om dingen te doen en te leren’

Ruben Jongkind is ten tijde van de komst van Cerny Hoofd Talentontwikkeling bij Ajax en herinnert zich nog goed hoe Cerny zich kort na zijn entree bij Ajax profileert. ‘Ik was verantwoordelijk voor de eerste fase van zijn begeleiding nadat hij overkwam. Hij was toen zestien jaar en heel onbevangen. Hij stond open om dingen te doen en te leren’, aldus Jongkind tegenover Ajax Showtime. De toenmalige rechterhand van Wim Jonk haalt zich voor de geest dat Cerny veel in zijn mars had, maar dat hij waar nodig nog gestuurd diende te worden. ‘Hij haalde altijd chocomel uit de automaat, daar dronk-ie er vier van terwijl hij nog moest eten en trainen. Dan knalt natuurlijk je suikerspiegel omhoog. Aan dat soort dingen moest hij wennen, maar pakte hij uiteindelijk op.’

Cerny acclimatiseert snel, spreekt algauw de Nederlandse taal en levert steeds betere prestaties op het veld. Dit komt mede door de individuele training die hem wordt voorgeschoteld. ‘Hij heeft heel hard getraind, ook qua fysiek. Hij kreeg meer power en vanaf dat moment liep het goed, zo zag je ook in de Youth League.’ Tegen het Barcelona van André Onana schiet hij de winnende tegen de touwen, bij de equipe van toenmalig trainer Frank de Boer is Cerny de eerste van de ‘Grote Drie’ die zijn debuut in de Ajax-hoofdmacht maakt. ‘Hij was ontegenzeggelijk een toptalent. Hij had een actie, snelheid, was een teamspeler. Ik weet niet precies wat er is gebeurd, maar ik vind het frappant dat hij op zijn zeventiende à achttiende dat hoge niveau haalde en daarna is weggezakt.’

‘Stagneren van zijn ontwikkeling correleert met op zichzelf wonen’

De toekomst ligt aan Cerny’s voeten, maar als hij achttien wordt, besluit de jonge Tsjech zijn gastgezin te verlaten en een stek voor zichzelf te zoeken. Het valt samen met de stagnatie in zijn ontwikkeling. ‘Het kan altijd gebeuren dat je ontwikkeling stagneert, maar een cruciaal moment was in mijn ogen het op zichzelf wonen’, vertelt Jongkind. ‘Of het causaal is, weet ik niet, maar ik vond het te vroeg en denk dat zijn ontwikkeling correleert met het op zichzelf wonen. Toen is hij minder gaan spelen, minder gaan presteren en geblesseerd geraakt.’

De jaren gaan voorbij, de minuten nemen af, maar de pijntjes nemen toe, alvorens in het seizoen 2017/18 het noodlot toeslaat. In het bekertoernooi gaat Cerny naar de grond en kermt hij van de pijn: een kruisbandblessure. Hij is meer dan een jaar uit de roulatie en na liefst veertien maanden maakt Cerny zijn rentree in Jong Ajax tegen Helmond Sport. ‘Een erg lange periode’, spreekt Jongkind. ‘Ik weet niet hoe gecompliceerd het was, maar normaliter zorgt een kruisbandblessure voor een heel zwaar traject van zeven tot twaalf maanden. Het wordt lastig om zo’n klap op te vangen.’

'Spel van Ajax nu anders'

Volgens de trainer is herstellen van een kruisbandblessure al zwaar genoeg, maar nog moeilijker wanneer je niet optimaal voor je sport hebt geleefd. ‘Zijn achtergrond was niet ge-end op goed eten, slapen, et cetera. Dan heb je niet één, maar twee drempels te overwinnen: fit worden vanuit de blessure én de matige manier van topsportbeleving verbeteren. Ik weet niet hoe er bij Ajax met hem is omgegaan, maar Cerny moest zich altijd blijven focussen op zijn mindset en lichaam. Volgens mij was daar op een gegeven moment geen controle meer over en dan wordt het lastig.’

Tussen het kwakkelen met zijn niveau en blessures door, verandert er veel in Amsterdam. Trainers komen en gaan, nieuwe spelers worden aangetrokken en de tactiek verandert. Waar de rol van de buitenspeler bij Jonk en consorten essentieel en iets meer aan de klassieke kant is, trekt de Ajax-aanvaller hedendaags vaker naar binnen om tussen de middenvelders en linies vrij te komen. David Neres gedijd in deze rol makkelijk, maar Cerny heeft het er ogenschijnlijk moeilijker mee. Jongkind legt uit hoe dit kan. 'Ik weet het niet precies, maar wij zagen in Cerny echt een offensieve speler. Eentje die je zo snel mogelijk in de een-tegen-een moet zetten. Als het spel dan verandert, waardoor je minder in deze situaties komt, is het moeilijk.'

'Denk dat er meer achter zijn vertrek zit'

Cerny gaat nu naar FC Utrecht, volgens Jongkind een goede plek om zijn ontwikkeling een boost te geven. ‘John van den Brom houdt van jonge spelers en Cerny’s manier van voetballen. Hij heeft bij AZ gewerkt, waar ook het topsportgebeuren en de mindset heel belangrijk zijn. Ik neem aan dat dat hij daar dingen heeft geleerd en die meeneemt naar zijn nieuwe club. Als FC Utrecht hem perspectief voorschotelt en er een serieuze kans is om basisspeler in de Eredivisie te worden, dan snap ik die keuze, al is het niet helemaal logisch om bij Ajax te vertrekken.'

Jongkind onderbouwt. 'Zoveel buitenspelers zijn er nou ook weer niet. En vanuit de jeugd komt er volgens mij ook niet zo gek veel aan vanaf de buitenposities. Als David Neres vertrekt, dan heeft hij een concurrent minder en dan had je net zo goed kunnen blijven. Al wilde Ajax misschien wel dat hij vertrok.'

De overstap naar de Domstad is in ieder geval gemaakt en nu is het tijd voor Cerny om de potentie te laten zien die al duidelijk zichtbaar werd in de opleiding van Ajax. Waar zijn plafond ligt? 'Dat is moeilijk te zeggen, maar vroeger was hij één van de bepalende spelers in een heel sterk team en lag in de lijn der verwachting dat hij Champions League-niveau zou halen, net zoals sommige jeugdspelers nu hebben gedaan. Buitenspelers met acties zijn veel waard. Hij moet bij FC Utrecht weer opleven en gaan werken aan zijn explosiviteit. Puur qua skills moet het lukken. Als hij zijn mentaliteit hervindt en het niveau uit de A1 kan doortrekken, gaat hij mooie dingen laten zien.'

Sjors van Veen (Twitter: @SjorsvVeen | e-mail: sjors.vanveen@ajaxshowtime.com)
Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: redactieas@live.nl)