Na het gelijkspel afgelopen zondag tegen PSV (1-1) is de winterstop voor Ajax aangebroken. Met een achterstand van vijf punten op koploper Feyenoord doet Ajax nog altijd volop mee om de titel, al zag het er een week geleden nog een stuk rooskleuriger uit. Puntenverlies tegen zowel FC Twente (1-0 verlies) als PSV (1-1) zorgden toch voor een wrang gevoel aan het einde van dit kalenderjaar, terwijl er volop reden is voor optimisme in Amsterdam. Ajax Showtime blikt nog eens terug op de eerste seizoenshelft.

De grootste verandering in Amsterdam voor het nieuwe seizoen vond niet direct plaats op het veld, maar net even daarbuiten. Op 12 mei, vier dagen na de deceptie in Doetinchem, maakte Ajax het afscheid van trainer Frank de Boer wereldkundig. Een kleine twee weken later, op 24 mei, werd Peter Bosz aangesteld als de nieuwe trainer van de Amsterdamse club. Tijdens diens eerste persconferentie werd direct één ding duidelijk: Ajax moest niet alleen zijn wedstrijden gaan winnen, maar er moest ook weer aantrekkelijk voetbal gespeeld gaan worden.

Ook binnen de lijnen waren veranderingen te zien. Met Mateo Cassierra, Davinson Sánchez en Heiko Westermann werden in eerste instantie drie spelers gehaald. Waar eerder al Mike van der Hoorn (Swansea City), Viktor Fischer (Middlesbrough) en Ricardo van Rhijn (Club Brugge) werden verkocht, volgden half augustus ook nog belangrijke spelers als Arek Milik (Napoli) en Jasper Cillessen (FC Barcelona). Ajax greep in en haalde met Bertrand Traoré en Tim Krul (beiden gehuurd) directe opvolgers.

Nog voordat de competitie begonnen was, stonden de belangrijke kwalificatiewedstrijden van de Champions League op het programma. Na een gelijkspel in Amsterdam (1-1) werd op bezoek bij PAOK Saloniki (1-2) wel gewonnen, waardoor Ajax zich plaatste voor de play-offs van het miljoenenbal. In de eigen ArenA speelde het elftal van Bosz vervolgens een prima wedstrijd tegen FK Rostov, maar vergat men te winnen: 1-1. In Rusland ging het vervolgens heel hard onderuit (4-1), waardoor Ajax opnieuw veroordeeld was tot de Europa League. Na deze fikse nederlaag greep Ajax in door vlak voor het sluiten van de transfermarkt Hakim Ziyech bij FC Twente op te halen.

Augustus: Dramatische competitiestart
Ajax kende een zeer teleurstellende seizoensvoorbereiding met nederlagen tegen onder meer FC Liefering (4-3), AA Gent (0-2) en Krylia Sovetov (1-2). Desondanks werd de derde voorronde van de Champions League overleefd en wist men de eerste competitiewedstrijd van het seizoen, op bezoek bij Sparta Rotterdam, met 1-3 te winnen. Dat de puzzel van Bosz nog lang niet opgelost was, bleek wel uit de twee thuiswedstrijden die volgden in de Eredivisie.

Zowel tegen Roda JC als tegen Willem II werden dure punten verspeeld. Tegen Roda JC liet Kasper Dolberg zien met twee treffers de nieuwe Ajax-spits te zijn, maar verder liet het verdedigend bij Ajax te wensen over. De Limburgers kwamen in blessuretijd terug tot 2-2. De volgende thuiswedstrijd tegen Willem II ging zelfs verloren. Al binnen een minuut wist Davy Klaassen Ajax op 1-0 te zetten, maar door treffers van Erik Falkenburg en Fran Sol werd het 1-2 voor de Tilburgers en was de dramatische competitiestart compleet. Met vier punten uit de eerste drie wedstrijden was er werk aan de winkel, waarvan het herstel in Deventer werd ingezet. Op bezoek bij Go Ahead Eagles werd met 0-3 gewonnen, waarmee het eerste blok van het seizoen ten einde kwam.

September: Bekerwedstrijd tegen Willem II zorgt voor ommekeer
Een interlandperiode volgde, waarna Ajax pas op 11 september weer mocht aantreden. In eigen huis werd Vitesse dankzij een treffer van Nick Viergever verslagen: 1-0. Hierna volgden ook zeges op bezoek bij Panathinaikos in de Europa League en Heracles Almelo in de competitie, maar tevreden over het spel was men nog allerminst. Er werden weliswaar weer wedstrijden gewonnen en daarmee heel belangrijke punten gepakt, maar qua attractiviteit was er volop ruimte voor verbetering. Bosz was naar eigen zeggen druk op zoek naar 'de balans op het middenveld'.

Een bekerwedstrijd tegen Willem II, waar eerder nog met 1-2 van werd verloren in de competitie, bracht daar heel veel verandering in. Met de nadruk op heel veel. Bosz koos ervoor om met een bijna compleet ander elftal te spelen, maar misschien wel tot ieders verrassing liep het meer dan gesmeerd. In eigen stadion werd Willem II met duidelijke cijfers (5-0) verslagen, maar bovendien was het voetbal een stuk aantrekkelijker en leken de puzzelstukjes in elkaar te vallen. Het was namelijk de eerste wedstrijd dat Daley Sinkgraven als linksback speelde, de eerste wedstrijd dat Lasse Schöne onder Bosz op zes speelde en de eerste keer dat nieuwkomer Ziyech een rol op het middenveld kreeg. Het bleek achteraf een opmaat te zijn voor een geweldige reeks van Ajax.

Zo ging het PEC Zwolle van trainer Ron Jans enkele dagen later hard onderuit in de ArenA: 5-1. Opnieuw liet Ajax sprankelend voetbal zien en was er na afloop veel lof voor het elftal van Bosz. Toen ook Standard Luik in de Europa League werd verslagen met bij vlagen goed voetbal leek het lek definitief boven.

Oktober: Ajax behoudt ongeslagen status, eerste kikker springt uit kruiwagen
Ook in oktober bleek Ajax niet te stoppen. Zo werd allereerst de altijd lastige thuiswedstrijd tegen FC Utrecht met 3-2 gewonnen. Hierna brak een nieuwe interlandperiode aan, welke de Amsterdammers niet helemaal goed uitkwam. Het elftal was in goede vorm, welke nu gehinderd werd door WK-kwalificatiewedstrijden van Oranje. Gelukkig had de break niet al te veel negatieve gevolgen voor Ajax. Zo werd er daarna op bezoek bij ADO Den Haag met 0-2 gewonnen en bleef het tijdens lastige uitwedstrijden bij Celta de Vigo (2-2) en Feyenoord (1-1) ongeslagen. Toch zat er in die laatste twee duels meer in het vat, aangezien Ajax bij de start van de slotfase van die wedstrijden nog aan de leiding ging.

Op 26 oktober was het vervolgens weer eens tijd voor de jongste talenten van Ajax. Op bezoek bij Kozakken Boys (1-6) in het bekertoernooi gaf Bosz spelers als Matthijs de Ligt en Abdelhak Nouri een basisplaats, terwijl ook Pelle Clement, Frenkie de Jong en Carel Eiting minuten mochten maken in de hoofdmacht van Ajax. Voor Clement werd het met twee treffers bovendien een bijzondere avond. De maand oktober werd tenslotte afgesloten met een thuiswedstrijd tegen Excelsior. Er werd weliswaar met 1-0 gewonnen, maar een spectaculair optreden van Ajax werd het dit keer niet.

Toch eindigde de maand oktober met een flinke teleurstelling. Aanvaller Anwar El Ghazi was zijn plek op de bank helemaal beu en kon zich vervolgens niet beheersen op de training. De buitenspeler had voor aanvang van de training te horen gekregen niet bij de wedstrijdselectie te behoren en gaf trainer Bosz op de training een duw. Gevolg: El Ghazi werd voor een maand uit het eerste elftal gezet. Al snel betuigde de aanvaller zijn spijt.

November: Snelle Europese overwintering, tweede kikker springt ook
Al na vier wedstrijden in de groepsfase van de Europa League wist Ajax in november Europese overwintering veilig te stellen. De Amsterdammers speelden een heel behoorlijke thuiswedstrijd tegen Celta de Vigo en kwamen op een comfortabele 3-0 voorsprong. In de slotfase kwamen de Spanjaarden nog terug tot 3-2, leek het nog even spannend te worden, maar uiteindelijk kwam het allemaal goed. In Amsterdam ging het vervolgens al snel weer over randzaken.

In navolging van El Ghazi bleek ook Nemanja Gudelj er na het duel met Celta de Vigo helemaal klaar mee te zijn. De middenvelder gaf aan het mentaal niet meer te kunnen opbrengen om op de bank te zitten, waarna hij uit de selectie werd gezet. Een gesprek enkele weken later leverde vervolgens niets op: de Serviër bleef bij zijn standpunt. Een vertrek in januari lijkt dan ook het beste voor alle partijen.

Enkele dagen na de knappe 3-2 zege op Celta de Vigo leed Ajax vervolgens duur puntenverlies op bezoek bij AZ. De Amsterdammers kenden een moeizame eerste helft, maar na rust was Ajax heer en meester en kwam het geheel terecht op een 1-2 voorsprong. Waar het eerder 1-3 of misschien wel 1-4 had moeten worden, ging het in de slotfase alsnog mis: 2-2.

Het herstel volgde een week later. In eigen huis werd NEC van het kastje naar de muur gestuurd. Met name spits Dolberg was weer eens op dreef. De Deen, die tegen Celta de Vigo ook al prachtig scoorde, wist tegen de Nijmegenaren een zuivere hattrick te maken. Dankzij doelpunten van Bertrand Traoré en Lasse Schöne werd het 5-0 in Amsterdam. Vervolgens wisten de reserves van Ajax met 2-0 te winnen van Panathinaikos en werd er dankzij een treffer van aanvoerder Klaassen een heel belangrijke zege geboekt op bezoek bij SC Heerenveen (0-1).

December: Teleurstellend einde eerste seizoenshelft
Met een 2-0 overwinning op FC Groningen begon december nog prima, al was in die wedstrijd wel te zien waar de zwaktes van Ajax liggen. De ploeg van Bosz is nog altijd kwetsbaar bij counters van de tegenstander. Daarna werd er met het reserveteam zeer verdienstelijk met 1-1 gelijkgespeeld tegen Standard Luik en sloot Ajax de groepsfase van de Europa League ongeslagen en als groepswinnaar af. In de achtste finales wacht in 2017 Legia Warschau.

Enkele dagen later werd de start van een teleurstellend einde van de eerste seizoenshelft in gang gezet. Op bezoek bij FC Twente was Ajax weliswaar de betere partij, maar bleek het niet creatief genoeg om tot grote kansen te komen. Tot overmaat van ramp ging het in de slotminuut mis toen FC Twente uit een penalty de overwinning wist te stelen. Enkele dagen later volgde op bezoek bij SC Cambuur de uitschakeling het bekertoernooi. De Amsterdammers speelden opnieuw met veel jonge spelers dan wel reservespelers, maar dit keer was het meer dan ondermaats. De eliminatie was dan ook terecht te noemen: 2-1.

Op de laatste dag van de eerste seizoenshelft liet Ajax weer zien waar toe het in staat is. In de Amsterdam ArenA werd er tegen PSV zeer goed voetbal gespeeld en leek het dankzij een formidabele treffer van Klaassen te gaan winnen. Helaas voor Ajax ging het, en dat was niet de eerste keer dit seizoen, in de slotfase wederom mis. Het was oud-Ajacied Siem de Jong die tekende voor de gelijkmaker, waardoor het elftal van Bosz met een wrang gevoel de winterstop inging. Met vijf punten achterstand op koploper Feyenoord en drie punten voorsprong op nummer drie PSV bovendien.

Opgeloste puzzel en blikvangers
Het duurde even, maar inmiddels speelt Bosz al een flinke periode met een vaste opstelling. Van die elf vaste basisspelers zijn er uiteraard een aantal blikvangers. Ten eerste: de doelman. Waar men afgelopen zomer bij Ajax door het vertrek van Jasper Cillessen logischerwijs dacht een nieuwe ervaren doelman (Tim Krul) te moeten halen, bleek enkele maanden later dat André Onana een meer dan redelijke keeper is. In twintig officiële wedstrijden in Ajax 1 kreeg hij pas vijftien tegengoals en hield hij bovendien al tien keer 'de nul'.

Ook achterin staat het steeds meer als een huis. Joël Veltman speelde als rechtsback Kenny Tete uit de basis en Nick Viergever werd onlangs door Bosz geroemd vanwege zijn coachende kwaliteiten. Met Davinson Sánchez beschikken de Amsterdammers daarnaast over een bikkelharde verdediger, die met zijn Zuid-Amerikaanse invloeden een bepaalde winnaarsmentaliteit meebrengt. Daley Sinkgraven verraste iedereen door het goed te doen als linksback, hetgeen Mitchell Dijks zijn plekje kostte.

Op het middenveld lijkt Bosz dan eindelijk de balans te hebben gevonden. Het trio Lasse Schöne, Davy Klaassen en Hakim Ziyech vult elkaar perfect aan. Bosz ziet Schöne bovendien niet als verdedigende, maar als controlerende middenvelder. Om deze reden verloor Jaïro Riedewald in september dan ook zijn basisplek. Klaassen zorgt er met zijn loopacties voor dat anderen beter gaan spelen, maar is zelf bovendien ook erg belangrijk met zijn doelpunten. Nieuwkomer Ziyech zorgt verder voor veel creativiteit op het Amsterdamse middenveld, hetgeen de laatste jaren flink werd gemist.

In de aanval imponeert vooralsnog vooral Kasper Dolberg. Vorig jaar speelde de Deen nog in de A1, maar een paar maanden na zijn debuut in Ajax 1 lijkt hij al onmisbaar. De spits is balvast, draait snel weg, heeft een geweldig schot en kan daarnaast ook goed koppen. De buitenspelers Amin Younes en Bertrand Traoré hebben nog niet veel rendement, maar Bosz blijft erop hameren dat ze zorgen voor veel dreiging en daardoor meerdere verdedigers bezighouden, wat weer zorgt voor meer ruimte voor de andere spelers.

Moraal van het verhaal
Ajax is sinds het aantreden van Bosz steeds beter gaan spelen en dat is ook gebleken uit de resultaten. Bij de start van de competitie werden er dure punten verspeeld tegen Roda JC en Willem II, maar daarna volgde een heel sterke serie. De speelstijl komt er steeds meer in, waardoor de verloren uitwedstrijd bij FC Twente eerder als incident gezien kan worden dan als structureel falen.

Toch lijkt de winterstop Ajax niet helemaal verkeerd uit te komen. Het vele druk zetten tijdens de wedstrijden kostte kracht en de Amsterdammers kenden een druk programma in de eerste seizoenshelft met wedstrijden in de Eredivisie, het bekertoernooi en de Europa League. De tank bleek aan het eind van de rit een beetje leeg, wat ook bleek uit de tegendoelpunten in de slotfase van meerdere wedstrijden. Na de zware kraker tegen PSV vielen de meeste spelers doodmoe op de grond. De ploeg kan daardoor een toch dik verdiende adempauze wel gebruiken.

Bart Veenstra (Twitter: @Bart_Veenstra | e-mail: bveenstra@ajaxshowtime.com)